Morgunblaðið - 26.04.2001, Qupperneq 4

VIÐSKIPTI
4 C FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NOKKUR umræða hefurátt sér stað um skatt-lagningu fyrirtækja aðundanförnu. Frá ríkis-
stjórninni hafa borist skilaboð um
að í athugun sé að lækka skatta á
fyrirtæki og þannig er til dæmis
haft eftir forsætisráðherra í Morg-
unblaðinu í fyrradag að helst ætti
að fara með tekjuskatt fyrirtækja
niður fyrir 20%, en hann er 30% í
dag.
Í vefriti fjármálaráðuneytisins
frá því fyrr í þessum mánuði segir
meðal annars að tímabært sé að
huga að lækkun fyrirtækjaskatta
með það að markmiði að styrkja
stöðu atvinnulífsins og þannig
stuðla að auknum hagvexti. Þar
segir einnig að í ráðuneytinu séu
eignarskattar, stimpilgjöld og
fleira til athugunar, en sá varnagli
er þó sleginn að mikilvægt sé að
horfa til almennrar stöðu efnahags-
mála og þá sérstaklega ríkisfjár-
mála.
Ein röksemd fyrir lækkun fyr-
irtækjaskatta, sem meðal annars
hefur komið fram hjá forsætisráð-
herra, er að lönd sem við berum
okkur saman við hafi verið að
lækka skatta síðustu misseri.
Tekjuskattslækkun fyrirtækja hér
á landi á síðasta áratug, þegar
skatturinn var lækkaður í þrepum
úr 50% árið 1990 í 30% árið 1999,
dugi ekki lengur til að Ísland komi
nægilega vel út úr samanburðinum.
Í skýrslu KPMG frá því fyrr á
þessu ári um skattheimtu fyrir-
tækja víða um heim er fjallað um
þessa þróun og þar kemur fram að
skattheimta hafi farið lækkandi
undanfarin ár. Á mynd 1 sést hver
þróunin hefur verið innan ríkja
Evrópusambandsins og OECD-
ríkjanna. Árið 1996 var tekjuskatt-
ur fyrirtækja að meðaltali um 39% í
Evrópusambandinu, en hefur
lækkað um rúm 5% í tæplega 34% í
ár. Fyrir sama tímabil er lækkun
tekjuskatts innan OECD rúmlega
41⁄2%, úr tæplega 38% í um 33%.
Hér er rétt að taka fram að við
útreikninga á meðaltali OECD eru
Bermuda, Gíbraltar, Guernsey,
Jersey og Mön ekki talin með, þótt
þau tilheyri bresku krúnunni og
Bretland hafi staðfest að sam-
þykktir OECD eigi við um þessi
svæði. Væru þau talin með yrði
meðaltalið lægra enda skattar á
fyrirtæki þar almennt lágir eða
jafnvel engir.
Áframhaldandi lækkun skatthlut-
falla í öðrum löndum líkleg
Í skýrslunni er jafnframt að
finna upplýsingar um skatthlutföll
fyrirtækja í einstökum löndum fyr-
ir árið í fyrra og yfirstandandi ár.
Skatthlutföll
nokkurra þess-
ara landa má sjá
á mynd 2. Af
þessum löndum
er Ísland í með-
allagi, en meðal-
talið fer lækk-
andi á meðan
hlutfallið stend-
ur í stað hér á
landi. Við lestur
töflunnar er rétt
að hafa í huga að
þar er í sumum
tilvikum um að
ræða meðaltal
eða almennt
skatthlutfall fyr-
ir einstök lönd.
Um frávik getur
því verið að ræða, til að mynda eftir
því hvar fyrirtæki eru staðsett inn-
an viðkomandi ríkja. Þannig er
skattur bandaríska alríkisins 35%,
en staðbundnir skattar eru almennt
frá því að vera innan við 1% og upp í
12%. Þar sem skattheimtan er
lægst greiða fyrirtæki því rúmlega
35% tekjuskatt, en 47% þar sem
hún er hæst. Meðaltalið er hins
vegar um 40% eins og taflan sýnir.
Á milli áranna 2000 og 2001
hækkaði ekkert land innan OECD
skatthlutfall fyrirtækja, en tíu
þeirra lækkuðu hlutfallið.
Lækkun almenns skatthlutfalls
fyrirtækja hefur verið hvað mest
áberandi á Írlandi og lækkaði hlut-
fallið úr 24% í fyrra í 20% í ár. Þar í
landi eru áform um að ganga lengra
og er markmiðið að árið 2003 verði
hlutfallið komið niður í 12,5%. Með-
al annarra lækkana sem fyrirhug-
aðar eru má nefna að Lúxemborg,
sem er með 37,5% tekjuskatt á fyr-
irtæki, hyggst á næsta ári lækka
hlutfallið í 30%.
Í fyrrnefndri skýrslu kemur
fram að önnur iðnríki muni að lík-
indum einnig
lækka skatthlut-
föll sín á næstu
árum þótt engu
sé spáð um
hversu mikil sú
lækkun kunni að
verða að meðal-
tali.
Eignarskattur á
fyrirtæki fátíður
erlendis
Eignarskattur
fyrirtækja hér á
landi hefur sætt
töluverðri gagn-
rýni og er hann
eitt af því sem
stjórnvöld hafa
nefnt að sé til
endurskoðunar. Í tengslum við
skattadag Félags löggiltra endur-
skoðenda sem haldinn var í byrjun
ársins var gefin út skýrsla þar sem
skattlagning hér á landi er borin
saman við skattlagningu í Dan-
mörku, Noregi, Svíþjóð, Þýska-
landi og á Bretlandi. Í skýrslunni
kemur fram að ekkert þessara
landa leggur eignarskatt á fyrir-
tæki, en hér er þessi eignarskattur
1,45%.
Þau lönd sem helst geta talist
með svipaðan eignarskatt á fyrir-
tæki og er hér á landi eru Rússland,
með allt að 2% eignarskatt, og
Mexíkó, með 1,8% eignarskatt. Þá
er Lúxemborg með 0,5% eignar-
skatt, sem er þó ekki að fullu sam-
bærilegur við þann íslenska.
Eitt af því sem gagnrýnt hefur
verið við eignarskattinn er að hann
verki mjög íþyngjandi sé arðsemi
fyrirtækja lítil. Símon Á. Gunnars-
son, formaður Félags löggiltra end-
urskoðenda, hefur birt útreikninga
sem sýna að hafi fyrirtæki 1% arð-
semi eigin fjár fyrir skatta er raun-
veruleg skattbyrði 176,5% af
tekjum, en ekki 30% eins og tekju-
skattshlutfallið gerir ráð fyrir. Mið-
að við 5% arðsemi er raunveruleg
skattbyrði 60,5%, miðað við 10%
arðsemi er skattbyrðin í raun 46%
og 41,1% miðað við 15% arðsemi.
Ekki aðeins spurning um
tekjuöflun hins opinbera
Í fyrrnefndri skýrslu Félags lög-
giltra endurskoðenda er bent á að
skattheimta sé ekki aðeins tekju-
öflun hins opinbera, heldur einnig
stór áhrifavaldur um skilyrði til at-
vinnurekstrar og þar með um sam-
keppnisstöðu hvers lands gagnvart
öðrum.
Tekjur íslenska ríkisins af tekju-
skatti fyrirtækja má sjá á mynd 3.
Tölur fyrir árin 1992 til 1999 voru
aðgengilegar í fjármálaráðuneyt-
inu og sýna þær að tekjur ríkisins
fóru vaxandi á þessu tímabili. Þetta
gerist á sama tíma og skatthlutfall-
ið er lækkað úr 45% í 30%. Hér ber
þó að nefna að samanburður milli
ára er ekki einfaldur. Þar má til
dæmis nefna að yfirfærsluheimild
vegna rekstrartaps í atvinnurekstri
var árið 1997 víkkuð úr 5 árum í 8
ár auk þess sem þá var veitt heim-
ild til að nýta tap áranna 1988–1990
fram til ársins 2000. Þetta ætti þó
ekki að breyta þeirri meginniður-
stöðu að tekjur hafa hækkað um
leið og hlutfallið hefur lækkað.
Þeir sem vilja lækka tekjuskatt
fyrirtækja nú vísa stundum til
þessarar staðreyndar og segja að
þessi þróun sýni að með lægri
sköttum hafi fyrirtæki bæði aukna
getu og aukinn vilja til að greiða
skatta og því muni lækkun hlut-
fallsins ekki þýða minni tekjur fyrir
ríkið. Þó segja megi að þessar hag-
tölur staðfesti ekki með óyggjandi
hætti að skattalækkun þurfi ekki að
þýða tekjutap ríkisins – raunar er
yfirleitt hæpið að halda því fram að
hagtölur fortíðar geti staðfest með
fullri vissu hvað gerast muni í fram-
tíðinni – þá má segja að þær gefi að
minnsta kosti ákveðna vísbend-
ingu.
Eins og Félag löggiltra endur-
skoðenda benti á eru það þó ekki
aðeins tekjurnar sem skipta máli
heldur einnig samkeppnishæfni
landsins. Skattkerfið er veigamikill
þáttur í mati á starfsumhverfi fyr-
irtækja og skiptir þar bæði máli
hversu einfalt það er og hver skatt-
byrðin er. Þær hugmyndir sem nú
eru uppi ganga bæði í þá átt að ein-
falda skattkerfið og lækka
skatthluföll og ættu því að þjóna
þeim tilgangi að auka samkeppn-
ishæfni íslensks atvinnulífs.
Skattlagning fyrirtækja á Íslandi og í öðrum löndum




  

 


  
 
 



 

















  
  
 
 

 


 
 





 













  % &

    

) 
$
5 

6   

.4+47 .4+47
-4+47 -4+47
-,+47 -4+47
,3+47 ,3+47
-0+17 -/+-7
,.+47 ,4+47
-4+47 -4+47
-1+/7 -1+/7
,2+47 ,2+47
-4+47 ,2+47
,/+*7 ,.+17
,2+47 ,2+47
-4+37 -4+47
 





  
  














  !"#$ % %
 &'"( ''





  "

"

"#


#
Skattar á fyrirtæki hafa
áhrif á samkeppnishæfni
Ríki heims hafa verið að lækka tekjuskatt
á fyrirtæki síðustu ár.
Í byrjun síðasta áratugar voru þessir
skattar lækkaðir hér á landi og nú
er í athugun að lækka þá frekar,
meðal annars til að bregðast við
þróuninni í öðrum löndum. Haraldur
Johannessen fjallar um skattlagningu
fyrirtækja, sérstaklega tekjuskatt og
eignaskatt, sem er afar fátíður erlendis.
haraldurj@mbl.is
VAXANDI líkur eru á að bresk
símafyrirtæki hafi ýkt tölur um út-
breiðslu farsíma. Orðrómur hefur
verið á kreiki um að svo kynni að
vera, en nýleg könnun á vegum
Gartner Group sýnir að 63 prósent
fullorðinna á farsíma, en ekki 90
prósent eins og farsímafyrirtækin
hafa látið liggja að. Tölur farsíma-
fyrirtækjanna sýna að 43 milljónir
Breta nota farsíma, en sú tala gæti
verið fjórðungi of há ef niðurstöður
Gartner Group eru nærri lagi. Mið-
að við miklar fjárfestingar í far-
símageiranum gætu þetta verið
slæmar fréttir ofan á fyrri fréttir
um vaxandi erfiðleika þar.
Vita ekki hverjir
viðskiptavinirnir eru
Ástæðan er að sögn FT.com
einkum sú að farsímafyrirtækin
hafa ekki tök á að ganga úr skugga
um hvort fólk er að kaupa sér nýja
síma eða endurnýja gamla síma, því
flestir kaupa kortasíma en taka
ekki farsíma í áskrift. Sum fyr-
irtæki reikna reyndar aðeins þá
sem viðskiptavini er hafa notað far-
símann undanfarna þrjá mánuði,
meðan önnur reikna sér viðskipta-
vinina jafnvel þótt þeir hafi ekki
notað farsímann í ár.
Kort í stað áskriftar hefur einnig
þær afleiðingar að farsímafyrirtæk-
in vita í raun ekki almennilega
hverjir viðskiptavinir þeirra eru og
þá heldur ekki hvort þeir eru að
kaupa sér nýjan farsíma eða end-
urnýja gamla farsímann sinn. Óháð-
ir aðilar eins og Carphone Ware-
house, sem er stærsti söluaðili
farsíma í Evrópu, hafa áður látið í
það skína að tölur fyrirtækjanna
mætu farsímaeign meiri en hún er.
Ef tölur farsímafyrirtækjanna
um útbreiðslu eru of háar eru það
enn slæmar fréttir í viðbót við fyrri
slæmar fréttir um minni sölu und-
anfarið en fyrirtækin höfðu búist
við. Fjögur stærstu farsímafyrir-
tækin í Bretlandi hafa öll birt tölur
undanfarið sem sýna minni sölu en
reiknað hafði verið með.
Minni útbreiðsla,
meiri samdráttur
Undanfarin misseri hafa farsíma-
fyrirtækin einbeitt sér að sölu
kortasíma, sem um leið er fremur
lítil fjárfesting fyrir kaupendur.
Símarnir eru mikið niðurgreiddir
eða nánast gefnir. Gallinn er bara
sá að þessi fjárfesting símafyrir-
tækjanna hefur ekki skilað sér
nógu vel, því þessir viðskiptavinir
nota símann ekki nógu mikið til að
fyrirtækin fái aftur fjárfestingu
sína í þessum nýju viðskiptavinum.
Því hafa farsímafyrirtækin undan-
farið farið að einbeita sér að því að
ná í viðskiptavini, sem hafa símana
í áskrift og nota þá meira. Ný tilboð
þeirra eru fyrst og fremst miðuð
við þennan hóp.
En eins og stendur eru allar vís-
bendingar um verri afkomu far-
símafyrirtækjanna, minni út-
breiðslu og minni þenslu
farsímamarkaðarins heldur slæmar
fréttir. Undanfarin misseri hafa æ
fleiri sérfræðingar látið í ljósi
áhyggjur yfir að miklar væntingar
farsímafyrirtækjanna til stöðugs
vaxtar kunni að hafa leitt til offjár-
festinga, ekki síst í háum greiðslum
fyrir leyfi til þriðju kynslóðar far-
síma, sem ekki verður tekin í notk-
un fyrr en á næsta ári. Hluti af
þeim offjárfestingum eru lán frá
fjármálastofnunum, sem margar
hverjar hafa stóran hluta útistand-
andi lána í farsímageiranum. Sam-
dráttur á farsímamarkaðnum gæti
því vakið öldugang langt út fyrir
þann markað.
Ýktar töl-
ur síma-
fyrirtækja
um far-
símaeign
London. Morgunblaðið.