Morgunblaðið - 12.05.2001, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2001 C 9
Klapparstíg 44,
sími 562 3614
HÚSASKILTI
Pantið fyrir
25. nóvember
til jólagjafa.
HÚSASKILTI
Maítilboð
10% afsláttur
LÍKLEGT er talið að eins konar
sprenging verði í útbreiðslu gljá-
víðiryðs á höfuðborgarsvæðinu í
sumar, að því er fram kemur í
grein Halldórs Sverrissonar,
plöntusjúkdómafræðings hjá
Rannsóknastofnun landbúnaðar-
ins, í Morgunblaðinu 19. mars síð-
astliðinn. Reyndar hafði einnig
verið búist við skæðari faraldri
síðasta sumar en raun varð á, en
skýringin er líklega sú að það tek-
ur sveppinn nokkurn tíma að
magnast upp og koma sér fyrir á
nýjum stöðum.
Þó svo að sveppurinn hafi víða
ekki náð að mynda gró fyrr en
seint í september eða byrjun októ-
ber, þá nægir það til að hann get-
ur lifað af veturinn og byrjað að
vaxa strax eftir laufgun. Í fram-
haldinu mun ryðið dreifast um
Vesturland, en sökum þess að
gljávíðiræktun er þar strjál er
erfitt að segja fyrir um hraða út-
breiðslunnar.
Erfitt að fullyrða um
útbreiðslu asparryðs
Í grein Halldórs kemur fram að
margir garðyrkjumenn séu spurð-
ir að því hvort ekki sé bara best
að rífa allan gljávíðinn upp strax
og planta öðru í staðinn, en slíka
ákvörðun verður garðeigandinn
að taka sjálfur. Það er mjög ein-
staklingsbundið hversu verðmæt-
ur mönnum þykir þessi víðir og
því misjafnt hvað fólk er reiðubú-
ið að leggja á sig til þess að halda
honum.
Þau ráð sem hægt er að gefa er
að með réttri klippingu og notkun
plöntulyfja er væntanlega mögu-
legt að halda gljávíðinum í sæmi-
legu horfi. Ef á hinn bóginn lítið
eða ekkert er gert til að verjast
ryðsveppnum er hætt við að víð-
inn kali og hann verði ljótur og
geti jafnvel drepist.
Rétt er því að garðeigendur búi
sig undir að skipta þurfi gljávíð-
inum út á næstu árum. Halldór
segir erfitt að fullyrða nokkuð um
útbreiðslu asparryðs, en líklegt er
að það hafi komist til höfuðborg-
arsvæðisins í fyrra sumar eða
haust, þótt ekki hafi borist til-
kynningar þess efnis.
Þessi ryðsveppur er algerlega
háður því að komast á lerki á vor-
in og getur þá dreifst út frá því.
Sýkt asparlauf þarf því að vera
nærri lerkitré ef landnám á nýj-
um stað á að takast.
Bæjaryfirvöld í Árborg og í
Hveragerði hafa í hyggju að láta
úða lerki í vor og freista þess að
minnka eða stöðva dreifingu ryðs-
ins frá lerki til aspa. Ef vel tekst
til munu þessar aðgerðir minnka
grómagnið í viðkomandi sveit-
arfélögum og hindra eða seinka
útbreiðslu asparryðs í nágranna-
sveitum á Suðurlandi og á höf-
uðborgarsvæðinu.
Líkur á verulegri útbreiðslu
gljávíðiryðs í sumar
STARINN sem stundum
verpir á húsum er yfirleitt
fremur óvelkominn gestur
þar sem fló sem á honum lifir
berst gjarnan inn í húsakynni
manna, bítur þá og veldur
kláða. Margir hafa gripið til
þess ráðs að loka öllum
mögulegum varpstöðum á
húsum sínum en ný aðferð til
að fæla burtu starann hefur
gefist vel.
Plastuglur sem settar eru
upp á húsum virðast duga til
þess að starinn treystir sér
ekki til að gera sér þar hreið-
ur. Anton Magnússon, deild-
arstjóri garðvörudeildar
Garðheima í Reykjavík, seg-
ist reyndar ekki hafa reynt
þetta sjálfur en haft af því
spurnir að uglurnar hafi
reynst vel til að fæla starann
frá. Þá hafi þær selst afar vel
sem hljóti að benda til þess
að þær virki. Uglan telst
varla helsti náttúrulegi óvin-
ur starans hér á landi en Ant-
on segir að svo virðist sem
hið ránfuglslega útlit uglunn-
ar nægi. Sjálfsagt myndi fálki
duga eins vel en Anton efast
hins vegar um að starinn
myndi láta eftirlíkingu af
rjúpu hræða sig burtu.
Verðið á plastuglunum í
Garðheimum er frá 900 krón-
um upp í 3.560 krónur.
Óvinsældir starans má
rekja til flónnar sem á honum
lifir. Í raun eru flær á all-
flestum fuglategundum. Star-
inn kýs hins vegar fremur en
flestir aðrir fuglar að gera
sér hreiður á húsum. Flær
sem falla í starahreiður
dvelja þar vetrarlangt og
þroskast með vorinu. Komi
engin fugl í hreiðrið leggja
þær í ætisleit og finna það
gjarnan hjá mönnum. Flóin
getur þó ekki lifað á manna-
blóði til lengdar.
Starinn
hræðist
plast-
uglurnar
MOSATÆTARAR
- SEM VIRKA -
Þar sem garðáhöldin fást