Vísir - 10.07.1979, Blaðsíða 13

12
vism
Þriðjudagur
10. júli 1979.
vísm
Þriðjudagur
10. júli 1979.
1
saman til að minnast þúsund
ára byggðar i landi og fagna
Danakonungi. Við komum til
sögunnar þar sem konungur sit-
ur I veislutjaldinu ásamt um
fjörutlu fyrirmönnum islensku
þjóðarinnar, sýslumönnum,
skáldum og námssveinum.
Kóngurinn varð
hvumsa
tslenskt skáld slær i ölglas sitt
meðan snætt er og biöur um
hljóð. Hann ávarpar kónginn
og flytur honum ljóð. Með hlut-
verk skáldsins fer nafnkunnur
islenskur rithöfundur, Thor Vil-
hjálmsson, og var ekki annað að
sjá en hann flytti ljóðið með til-
þrifum.
Þessari miklu veislu eru ekki
gerö itarleg skil I sjálfri bókinni
enda þess getið þar að greinar-
góöar skýrslur hafi verið geröar
um þessa atburði og ágætar
bækur þegar frá hafi liðið. Um
ljóöaflutninginn I veislunni seg-
ir hins vegar:
,,AÖ sinu leyti gleymdist kon-
únginum aö þakka islendingum
fyrir þann hlut sem þeir héldu
sig veita honum mikilsverðast-
an, en það voru ljóð skáldanna.
Ortu sum skáld átta ljóð um
kónginn. Það er ekki siður i
Þýskalandi að kveöa drápur
fyrir amtmönnum, kjörfurst-
um, eöa jafnvel keisaranum, og
rak Kristján Vilhjálmsson upp
stór augu og varð hvumsa við
þegar maður gekk undir manns
hönd að lesa upp vess framani
honum; haföi hann aldrei heyrt
vessáður og vissiekki hvað þaö
var.” (Paradisarheimt bls.
43—44).
Höfðingjar
og óbreyttir bændur
Konungsveislan á Þingvöllum
er langfjölmennasta atriöi
Paradisarheimtar og þar voru
um helgina rúmlega eitt hundr-
Rolf Hadrich leikstjóri gefur Thor Vilhjálmssyni holl ráð.
Við matborðið skeggræddu
menn i orðsins fyllstu merk-
ingu, dreyptu á öli og borðuðu
ávexti, brauð og annað góðmeti.
Þurfti Sveinn Einarsson texta-
leikstjóri og Þjóðleikhússtjóri
að Itreka þau vinsamlegu til-
Texti og
myndir:
Gunnar Sal-
varsson.
mæli sin til leikaranna aö þeir
boröuöu ekki meðan ekki væri
verið að kvikmynda. Hvert atr-
iði þarf yfirleitt aö taka oft upp
og var það I þetta sinn að Thor
Vilhjálmsson fór með drápu
sina fyrir kóngi oftar en tölu
varð á komið. „Þegar Thor slær
i glasið slær þögn á mannskap-
inn”, sagði Sveinn Einarsson.
UIIa-Britt, búningateiknari og Björn G. Björnsson, leikmyndateikn-
ari ræðast viö, en þau eru ábyrg fyrir klæðaburði leikara og um-
gjörð kvikmyndarinnar.
„Á öndverðum dögum Kristjáns Vilhjálmsson-
ar sem þriðji siðastur útlench-a konúnga hefur
farið með völd hér uppá landið, þá bjó búi sinu að
Hliðum i þeirri sveit sem héitir undir Steinahlið-
um bóndi sá er Steinar hét.” (Paradisarheimt —
bls. 7).
Meö þessum orðum hefst
Paradisarheimt, skáldsaga
Halldórs Laxness, sem þessa
dagana er kappsamlega unnið
við að kvikmynda. Þaö eru
starfsmenn norður-þýska sjón-
varpsins I samvinnu við sjón-
varpsstöðvarnar á Noröurlönd-
um auk nokkurra annarra sem
annast kvikmyndun verksins.
Fyrir þessum hópi er leikstjór-
inn kunni Rolf Hadrich.
Kvikmyndun Paradisar-
heimtar fer fram á ýmsum stöö-
um. Atriði sem gerast innan-
dyra i Hliðum eru kvikmynduð
við Armúlann i Reykjavik þar
sem innviöir bæjarins hafa ver-
ið reistir. Bænum sjálfum hefur
á hinn bóginn verið valinn stað-

Jón Laxdal eða Steinar bóndi himdi utan tjaldsins eins og aðrir bú-
andkarlar sem lagt höfðu leiö sina á Þingvöll til þess að skoða kóng-
ur I Hvalsnesi I Lóni og þar
hefur hann verið reistur i fögru
umhverfi. Konungshallaratriðin
hafa verið kvikmynduð I Þýska-
landi og þegar kvikmyndun lýk-
ur hér heima i ágústlok veröur
haldiö til Utah-fylkis i Banda-
rikjunum þar sem unniö veröur
að kvikmyndatökunni um
þriggja vikna skeið.
Hundrað og fimm ára
gömul veislavakin til
lifsins
Siöustu vikurnar hefur eink-
um veriö unnið aö inniatriðum i
Armúlanum enda hefur veöur-
far ekki verið þannig aö það hafi
talist ákjósanlegt til útitöku.
Um síðustu helgi var hins vegar
stefnan tekin til Þingvalla
þeirra erinda að endurtaka
hundrað og fimm ára gamla
veislu, þrátt fyrir aö Veðurstof-
an hafi ekki lofaö neinu um
bjarta tiö utan smá sólarglennu
á laugardegi. Sú glenna brást
ekki og þaö sem meira var,
..hann” hélst þurr um helgina
og um frekari kröfur var ekki að
ræða af hálfu kvikmynda-
gerðarmanna.
Kvikmyndatakan gekk von-
um framar og henni lauk sið-
degis i gærdag eins og vænst
hafði verið. Þar með hafði tekist
að koma i veg fyrir ófyrirsjáan-
leg vandræði þvi Dietmar
Schönherr, þýski leikarinn sem
fer með hlutverk Danakonungs,
hefði.hvernig sem allt heföi far-
ið, oröið aö fljúga af landi brott I
dag.
Þessi hundrað og fimm ára
gamla veisla er konungsveislan
á Þingvöllum á þjóðhátiðarár-
inu 1874 þegar Islendingar komu
Fjörutiu skeggjaðir fyrirmenn þjóðarinnar sátu til borðs með kóngi, hér eru nokkur andlit úr hópnum.
i miðtjaldinu er konungsveislan haldin og danski fáninn blaktir fyrir utan I mörgum „eintökum” umfram aöra fána.
Óbreyttir bændur biða eftir þvi að kvikmyndavélunum verði beint I átt til þeirra.
aö manns. Þorri þessa fólks
voru karlmenn með skegg sem
annaðhvort sátu til borðs með
kóngi ellegar húktu utan dyra
og biðu þess að sjá kónginn i
eigin persónu, — annarsvegar
höföingjar landsins og hins veg-
ar óbreyttir bændur. Steinar
bóndi I Hliðum var kominn til
Þingvalla með gæöing sinn
Krapa, sem sumir álitu nykra-
ættar, og það var erindi hans aö
gefa kónginum hestinn. Altalaö
var á tslandi i þann tiö aö
Kristján niundi væri mikill
hestamaður og þvi hefur Steina-
hliðabóndanum væntanlega þótt
við hæfi að færa honum Krapa
að gjöf.
Það þótti litill vafi leika á þvi
að Krapi væri yfirnáttúrulegur
hestur og þvi gefur það auga
leið að erfiðleikum var bundiö
að finna hest sem sú lýsing gæti
átt við. Mikil leit fór fram aö
þeim hesti en fyrir valinu varð
Gullfeti Halldórs Sigurðssonar
gullsmiðs, sem þykir undurfag-
ur.
Skeggrætt
i veislu konungs
Margar kunnar persónur voru
með aukahlutverk i konungs-
veislunni og fyrir utan Thor Vil-
hjálmsson sem fyrr var nefndur
má geta Jóns E. Guðmundsson-
ar brúðuleikhúsmanns, Eliasar
Mar rithöfundar, Gunnars
Eyjólfssonar leikara (hann fer
með hlutverk Benediktsen
sýslumanns Steinars bónda) og
Þráins Bertelssonar kvik-
myndaleikstjóra, — svo ein-
hverjir séu nefndir.
Margt þekkt kvikmynda-
gerðarfólk vinnur að kvikmyrid-
un Paradisaheimtar, þ.á m.
búningateiknarinn Ulla-Britt
Söderlund, sem hlotiö hefur
Oscarsverðlaun fyrir búningana
i kvikmyndinni Barry Lyndon,
en leikmynd gerir Björn Björns-
son, sem annaðist þá hliö mála
er Brekkukotsannáll Laxness
var kvikmyndaöur.
Ulla-Britt sagði i samtali við
VIsi aö auövelt heföi verið að
afla upplýsinga um búninga frá
þeim tima er Paradisarheimt
gerist. Hún nefndi að heimildir
væru til um Þjóöhátiöina 1874,
bæöi skrifaöar svo og teikning-
ar og málverk. Kvað hún marga
hafa verið henni innan handar
varöandi búningana t.d. starfs-
menn Þjóðminjasafnsins.
Hún sagði að talsvert af bún-
ingum væri fengið aö láni frá
Þjóðleikhúsinu og sjónvarpinu,
en þaö sem á vantaöi væri
saumað I Þýskalandi. „Búning-
ur konungs var t.d. saumaöur
þar”, sagði Ulla, „en auövelt
var að fá myndir er sýndu ná-
kvæmlega klæðaburö Kristjáns
niunda.”
Ulla-Britt þurfti ekki aöeins
að kynna sér islenska búninga
frá 19. öld heldur einnig banda-
riska og danska búninga frá
þessum tima þvi Steinar bóndi
Steinsson var viðförull maður.
„I Utah er allt annar still I
búningum og sömu sögu er að

Ulla-Britt Söderland búninga-
teiknari og Oscarsverðlauna-
hafi fyrir utan konungstjaldið á
Þingvöllum.
iWdrich kannar hvernig veislu-
atriðiö litur út i kvikmyndavél-
segja um Kaupmannahöfn”,
sagði Ulla og gat þess i leiðinni
að þau atriði sem gerast ættu i
Danmörku heföu aö visu verið
tekin upp i Noröur-Þýskalandi,
en þar rikti sami byggingarstill
og i Danmörku.
I Paradisarheimt byggist aUt
á þvi að sviö og búningar séu
sem raunverulegastir og Ulla-
Britt sagöi að það væri ákaflega
mikilvægt að vel tækist til um
val leikara I hlutverkin og leik-
arinn yrði að geta borið búning-
inn sem honum væri ætlaður.
Sem dæmi nefndi hún, að hluti
kvikmyndarinnar Barry
Lyndon hefði verið tekinn upp i
trlandi og þar heföi veriö valiö
talsvert af irskum statistum.
„Allt i myndinni átti að vera
mjög „elegant” en það kom fyr-
ir að maður sem valinn var i
hlutverk gat engan veginn boriö
skrautlegan búning sem honum
var ætlaöur. Skuldinni var þá
e.t.v. skellt á búningateiknar-
ann”, sagði hún.
Ulla-Britt hefur áöur unnið á
Islandi. Hún sá um búninga I
kvikmyndinni Rauða skikkjan.
ún kvaðst þá strax hafa orðið
hrifin af landinu og hefði t.d.
núna fengið fjölskyldu sina til
þess að dvelja hér i tiu daga á
meðan Paradisarheimt er kvik-
mynduð.
Sennilega sér Ulla-Britt ekki
fjölskyldu sina aftur fyrr en I
október en þá fer hún til Dan-
merkur og hyggst vinna fyrir
leikhús i Alaborg og danska
sjónvarpið.
Þangað til veröur Steinari
bónda Steinsáyni I Hliðum undir
Steinahliöum fylgt eftir I lifs-
hlaupi sinu.