Vísir - 30.07.1979, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Mánudagur 30. júli 1979.
utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: DaviA Guðmundsson
Ritstjórar: Olafur Ragnarsson
Hörður Einarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaðamenn: Axel Ammendrup, Edda Andrésdóttir, Friðrik Indriðason, Gunnar
Salvarsson, Halldór Reynisson. Illugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Katrín
Pálsdóttir, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Páll Magnússon, Sigurður Sigurðsson,
Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og
Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. utlit
og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingar og skrifstofur:
Slðumúla 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Ritstjórn: Siðumúla 14 simi 86611 7 linur.
Askrift er kr. 3JOOá mánuði
innanlands. Verð T
lausasölu kr. 180 eintakið.
„Prentun Blaðaprent h/f
Skattagleðl og kratasorg
Málgögn stjórnarf lokkanna
keppast nú við að vekja athygli á
því, hve ánægðir menn séu al-
mennt með skattana sína, og er
ekki hægtað segja annað en þetta
efni sé skemmtileg lesning.
Fimm dálka fyrirsögn Þjóð-
viljans um skattamálin hljóðar:
„Allir ánægðir með skattana
sina" og undir henni segir blaða-
maður, að ekki hafi einn einasti
viðmælandi hans haft neitt út á
skattana að setja, nema þá helst
að þeir væru ekki eins miklir og
menn hefðu átt von á, eða þá að
þeir væru bara allt of litlir!
Þegar betur er að gáð kemur í
Ijós, að þessi niðurstaða byggist á
spjalli við sex vegfarendur, þar á
meðal unga stúlku sem er i námi,
og konu setri lá í beinbroti nokkra
mánuði á síðasta skattári. Þriðji
viðmælandinn segist vera mjög
ánægður, þó svoað skattarnir séu
auðvitað allt of háir.
Tíminn, blað fjármálaráð-
herra, hefur svo mikið við að
leggja alla baksíðuna undir viðtöl
við vegfarendur. Þar birtast
f imm manns með bros á vör, sem
segja skattana sanngjarna og
skattskrána bráðskemmtilega
lesningu. Einn segir að sér líði
Ijómandi vel þegar hann fái
skattseðilinn sinn, það geri sam-
ábyrgðin og mannlegur skilning-
ur almennt.
Tveir viðmælenda Tíma-
manna reynast því miður vera ó-
ánægðir með skattana sína. Við-
tölin við þá eru f alin inni í blaðinu
í stað þess að fá sess á baksíðunni
með hinum ánægðu.
Ekki er við því að búast, að
götuspjall við 13 af 46000 gjald-
endum í Reykjavík gefi rétta
mynd af því hvernig skattgreið-
endum í höf uðborginni er innan-
brjósts þessa dagana. Tölurnar
tala skýrustu máli í þessu sam-
bandi, en samkvæmt skatt-
skránni greiða einstaklingar í
Reykjavík nú rúmlega 60%
meira í opinber gjöld en í fyrra.
Fer því ekki milli mála, að skatt-
byrðin er meiri en á síðasta ári,
þegar á heildina er litið.
En það sorglegasta við út-
komu skattskrárinnar 1979 er
sennilega hlutskipti Alþýðu-
flokksins, sem barðist fyrir gjör-
breyttri efnahagsstefnu, einkum
að þvf er varðaði skattlagningu
landsmanna.
Eitt helsta kjörorð kratafram-
bjóðenda og þingmanna var sem
kunnugt er: „Tekjuskattur af al-
mennum launatekjum verði
lagður niður". En hver er niður-
staðan? Tekjuskattur á einstakl-
inga í Reykjavik hefur hækkað
um hvorki meira né minna en
76% síðan í fyrra.
Þær breytingar, sem gerðar
hafa verið á skattalögunum í tíð
núverandi ríkisstjórnar hafa
aukið verulega þann hlut af
launatekjum einstaklinga, sem
ríkið og sveitarfélögin taka til
sín. A þessu sviði hafa Alþýðu-
bandalagiðog Framsóknarf lokk-
urinn náð markmiðum sínum. En
litlu hafa kratar fengið áorkað
varðandi skattastefnu sína, enda
samstarfsf lokkarnir engin lömb
að leika sér við.
uppretsn
»
Uppreisn frjálshyggjunnar
Greinasafn fimmtán frjáls-
liyggjumanna.
Ctgefandi Kjartan Gunnarsson
Reykjavik 1979.
Bækur og timaritsgreinar um
frjálshyggju eöa sjálfstæöis-
stefnu eru ekki fyrirferöamiklar
i bókasöfnum hér á landi. Sjálf-
stæöisflokkurinn sem einn
islenskra stjórnmálaflokka
kennir sig viö frjálshyggju
hefur lengst af átt aöild aö ríkis-
stjórn. Foringjar hans hafa þvi
haft ágætt tækifæri til þess aö
breyta hugsjónum sinum i veru-
leika. Þeir hafa hins vegar haft
minni tima og aöstööu tii þess
aö festa grundvallarhugsjónir
frjálshyggjunnar niöur á blaö.
Bæöi vegna þess og eins af þvi
aö ýmsum þykir Sjálfstæöis-
flokkurinn hafa villst nokkuö af
leiö, hafa ungir menn i
flokknum tekiö sig til og efnt I
myndarlegt rit, sem þeir nefna
Uppreisn frjálshyggjunnar. I
formála bókarinnar segir
útgefandi Kjartan Gunnarsson
aö þessi uppreisn sé ekki
einasta sjálfsögö heldur
„grundvöllur” gróandi þjóölifs
og framfara i andlegum og
veraldlegum efnum”.
Þaö er ljóst af þessari bók aö
hinir ungu sjálfstæöismenn
setja sér markiö hátt. Aö vera í
uppreisn er ekki litiö. Þaö þýöir
aö menn vilja hverfa frá hinu
gamla, henda þvi burt og skapa
eitthvaö nýtt. En hvaö býr aö
baki? Hvers vegna eru ungir
menn, sem af pólitiskum and-
stæöingum eru titt kenndir viö
iheldni.I uppreisnarhug.
Gliman við draug Marx
Vinstri mennska og sósialismi
ýmiss konar hafa nú um ára-
tugaskeiö veriö býsna fyrir-
feröamikil i menningar- og
menntalifi Vesturlanda. Þessa
hefur ekki sist gætt I skrifum
um pólitiska hugmyndafræöi.
Sagt hefur veriö aö seinni tima
skrif um pólitiska heimspeki og
bókmermtir
Einar K.
Guöfinnsson
skrifar
hagfræöi sé litiö annaö en glima
viö draug Karl Marx. Þaö er
mikill sannleikur i þeirri staö-
hæfingu.
Asiöustu árum hefur mátt sjá
þess merki aö þetta hafi veriö
að breytast. Hannes H.
Gissurarson nefnir mörg dæmi
þessa i grein sinni i Uppreisn
frjálshyggjunnar. Óþarfi er aö
tíunda nöfn hér i þessu sam-
bandi, en einungis má geta þess
að bæöi I Vestur-Evrópu og i
Bandarikjunum hafa áhrif
frjálshy ggjumanna fariö
vaxandi i hugmyndaheiminum.
Sporin hræða
Rikisafskiptastefna i Vestur-
Evrópu mælist nú æ verr fyrir.
Hinn keynesiski draumur hefur
leyst upp I martröð veröbólgu
og atvinnuleysis. Þess vegna
leita stjórnmálamenn og al-
mennir borgarar nýrra val-
kosta.
Marxismi hefur ekki sama
aðdráttarafl og áöur. Sú
hryllilega reynsla sem fengist
hefur I Sovétrikjunum, Kina,
Kúbu, og Vietnam er mönnum
til viðvörunar. Sporin hræöa.
Það er þvi ekki aö furöa þó
frjálshyggjan sé i sókn. Þessi
sókn hefur lika borið árangur.
Fyrir nokkrum árum snerist
mest öll hugmyndafræöileg
barátta um kenningar vinstri
manna. Kenningar Karl Marx
voru texti dagsins sem predik-
arar lögðu út af. Margt viröist
benda til þess, að þetta sé aö
breytast.
„Þetta er bylting
Ef við litum aöeins til baka
nokkur ár hér á Islandi sér
þessa til dæmis glögglega
merki. Það er til aö mynda
ósennilegt aö fyrir svo sem
fimm árum hefðu margir getað
sagt hver Friedrich A.Hayek
væri. Núna er annaö uppi á
teningnum. Kenningar þessa
frjálslynda hugsuöar hafa veriö
tilefni mikilla og fjörlegra
blaöaskrifa hér á landi undan-
farin misseri. Menn rffast ekki
lengur um firringar og aröráns-
kenningar úr Marxi.
Frelsishugmyndir Mills,
kenningar Hayreks um alræðiö
og uppreisn „nýju heimspeking-
anna” eru miklu umræddari
núna.
Það er þvi ekki út i loftið að
segja frjálshyggjuna i uppreisn.
Mér finnst raunar ástæða til aö
taka sterkar til orös. Það má
taka undir meö franska hirö-
manninum sem sagöi viö Loövik
16. frakkakeisara viö upphaf
byltingarinnar 1789: „Þetta er
ekki uppreisn herra — þetta er
bylting”
Djarflegt ávarp
Það er ekki ætlunin aö fara
oröum um einstakar ritgerðir i
safni þvi sem gefiö hefur veriö
út undir heitinu „Uppreisn
frjálshyggjuunnar” Hver grein
gæti gefið tilefni til itarlegrar
umfjöllunar og engin ástæöa er
til þess að teygja lopann hér.
Almennt tel ég aö vel hafi til
tekist. Þær kenningar sem fram
eru settar eru vissulega um-
deildar. Og hæpið er aö frjáls-
hyggjumenn gætu samþykkkt
hvern stafkrók sem settur hefur
verið á blað i þessu riti enda
trauðla ætlast til þess af nein-
um.
Uppreisn frjálshyggjunnar er
hins vegar djarflegt ðvarp ungs
fólks sem allt starfar innan
vébanda Sjálfstæðisflokksins.
Bókin er engan veginn tæmandi
úttekt, heldur prýðileg viöbót
við verk Ólafs Björnssonar
prófessors, Frjálshyggju og
Alræðishyggju.
Sátt frjálslyndis
og ihaldssemi
Ég hef hér i þessu spjalli vikiö
aö þeirri uppreisn sem frjáls-
hyggjan virðist nú i jafnt i heimi
hugmyndanna, sem á vettvangi
almennrar stjórnmálabaráttu.
Af bókinni Uppreisn frjáls-
hyggjunnar má glögglega ráöa
aö ungt frjálshyggjufólk á
Islandi reynir að færa sér i nyt
margt nýtilegt úr ritum þeirra
manna sem hæst risa i gagn-
sókn frjálshyggjunnar utan
lands.
En sem betur fer detta höf-
undarnir ekki á bólakaf oni hin
útlendu fræði. Þeim er enn tamt
að lita stjórnmálabaráttuna I
gegn um sjóngler islensks þjóö-
ernis, án leiðinlegrar rembu eöa
þröngsýni. Frjálshyggja ungu
sjálfstæðismannanna eru sú
„sátt frjálslyndis og ihalds-
semi”, sem Hannes Gissurar-
son nefnir svo i eftirmála bókar-
innar Sjálfstæöisstefnunnar og
út var gefin fyrr á þessu sumri.
Hugmy ndafræði — ekki
trú
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
aldrei verið kredduflokkur.
Hugmyndafræöi hefur aldrei
verið trúarbrögö fyrir sjálf-
stæöismönnum. Þetta skýrir aö
nokkru þær vinsældir sem
flokkurinn hefur notiö. Ymsir
hafa sagt að hina nýja frjáls-
hyggjuvakning bendi til þess að
flokksmenn ætli aö vikja frá
hinni mörkuðu braut,aö þeir
hyggisttaka trú og falla fram á
bæn fyrir postulum og
goðum frjálshyggjuhugmynda.
Þaö markaöi vissulega timamót
ef svo væri.
Af lestri bókarinnar Uppreisn
og frjálshyggju er ómögulegt aö
draga slika ályktun. Þess vegna
er ekki einungis hægt aö segja
að bókarhöfundar vilji hrinda af
stað uppreisn eöa byltingu. Þeir
ætla að halda i hið gamla, sem
vel hefur reynst — feta stigu
pólitísks raunsæis. Þaö sæmir
Ihaldinu ágætlega! — EKG