Vísir - 20.11.1979, Blaðsíða 2

VtSIR
Þri&judagur 20. nóvember 1979
Ll
Ertu fylgjandi þvi að
áfengisútsala verði sett
á stofn hér á Selfossi?
Margrét Jónsdóttir, bensinaf-
grei&sludama: Nei, ég held ekki
aö það sé neinum til gó&s.
Stefán I.arsen,linuma&ur: Já, ég
vil endilega að riki verði sett upp
hér.
Sigurjón Bergsson, simvirki: Nei,
ég er á móti þvi.
Bár&ur Vigfússon, leigubilstjóri:
Já, ég vil éndilega fá áfengisút-
sölu i þorpið.
Kristinn Bár&arson.kennari: Það
væri svo sem ágætt, en þó eru
margar hliðar á þvi máli.
Spá Þjöðhagsstofnunar um hióðarbúskaninn:
Þlo ðarfr amlel Dsl an
vex aðelns um
1% á næsla árl
Þjóðarframleiðslan i heild vex aðeins um 1% á
næsta ári og þjóðartekjur verða óbreyttar. Þetta
felur i sér að þjóðartekjur á mann dragast saman
á árinu 1980, að þvi er fram kemur i skýrslu þjóð-
hagsstofnunar um framvindu i þjóðarbúskapnum
árið 1979 og horfur fyrir árið 1980.
Ástæður fyrir þessum hæga hagvexti eru fyrst
og fremst þær að vart er unnt að reikna með
aukningu útflutningsframleiðslu á næsta ári ef
draga þurfi úr þorskafla og loðnuafla frá þvi sem
er i ár að mati Þjóðhagsstofnunar.
Óvenjuleg óvissa
„Efnahagshorfur fyrir næsta
ár eru um þessar mundir
óvenjulega óvissar”, segir í út-
drætti stofnunarinnar úr skýrsl-
unni.
„Efnahagsástand i um-
heiminum er nú einkar ótryggt
og framvinda efnahagsmála á
innlendum vettvangi óráðin,
enda eru kosningar til Alþingis
og stjórnarmyndun og almennir
kjarasamningar á næsta leiti.
Af þessum sökum hefur óviss-
um og óþekktum atriðum, sem
áhrif hafa á gang efnahagsmála
á næsta ári, fjölgað á siðustu
vikum. Skýrslan dregur óum-
flýjanlega dám af þessu, að þvi
er umfjöllun um horfurnar
varðar.
A árinu 1979 hefur efnahags-
framvinda i flestum rikjum
heims breytst til hins verra.
Verðbólga og atvinnuleysi fær-
ist samhliða i vöxt i mörgum
rikjum, og gætir þar i senn
áhrifa hinnar stórfelldu
hækkunar oliuverðs á árinu og
minnkandi hagvaxtar i Banda-
rikjunum, sem jafnvel er talið,
að geti snúist i alvarlegan aftur-
kipp.
Oliuverðshækkunin er nú
þeim mun erfiðari viðfangs, að
hún bætist ofan á verðbólgu- og
atvinnuleysisvanda, sem ærinn
var fyrir i fiestum löndum
heims”.
Þjóðartekjur minnka
um 1% 1979
íslenski þjóðarbúskapurinn
hefur orðið fyrir barðinu á öfug-
þróun efnahagsmála i heimin-
um á árinu 1979 á þann hátt
fyrst og fremst, að oliuverðs-
hækkunin kemur hér harðar
niður en viðast hvar annars
staðar.
Talið er, að þjóðarframleiðsl-
an muni aukast um 2 1/2% að
raungildi á árinu 1979, en versn-
andi viðskiptakjör af völdum
oliuverðshækkunar valda
skerðingu þjóðartekna um 3
1/2%, þjóðartekjur munu þvi
minnka um tæplega 1%.
Þrátt fyrir viðskiptakjara-
rýrnun er búist við, að jafnvægi
haldist i viðskiptum við önnur
lönd á árinu. Atvinna hefur
einnig verið mikil. Að þessu
leyti hefur hér tekist betur en
viða um lönd. Verðbólga hefur
aftur á móti enn færst i aukana
á árinu. Ytri aðstæður eins og
oliuverðshækkun eiga hér
nokkurn hlut að máli, en verð-
bólgan er þó fyrst og fremst
óleyst, innlent vandamál.
A siðasta f jórðungi ársins 1979
er árshraði verðbreytinga á
flesta mælikvar&a um eða yfir
50%. Litlar likur virðast til, að
úr verðbólgunni dragi á næst-
unni að óbreyttri efnahags-
stefnu”.
Seðlabankinn fjár-
magnar rikissjóð
Um rikisf jármálin og
peningamálin segir Þjóðhags-
stofnun:
Nú er sýnt, að greiðsluafkoma
rikissjóðs á árinu verður mun
lakari en að var stefnt i fjárlög-
um, og það sem af er árinu hef-
ur verið mikill rekstrarhalli á
rikissjóði, sem að miklum hluta
hefur verið fjármagnaður með
yfirdrætti i Seðlabanka.
Þetta er ein ástæða þess, að
peningamagn og útlán banka-
kerfisins hafa aukist meira en
samrýmist aðhaldssamri stefnu
lánsfjáráætlunar.
Sömu áhrif hefur innstreymi
erlends gjaldeyris haft vegna
mikils útflutnings framan af ár-
inu.
Þau cæki, sem stjórnvöld ráða
yfir, hafa ekki reynst nógu öflug
til þess að hamla að marki gegn
svo mikilli peningaþenslu og
ekki útlit fyrir, að þróun
peningamála muni að óbreyttu
ganga gegn áhrifum kostnaðar-
þátta á verðlagið á næstu
mánuðum.
Þannig bendir allt til þess, að
framfærsluvisitala hækki meira
en 50% frá upphafi til loka árs-
ins og að meðaltali um 44% frá
árinu áður. Þetta er sama
meðalhækkun og á árinu 1978 en
hækkunin frá upphafi til loka
árs var þá 38%.”
Kaupmáttur kauptaxta
1-2% minni
Kaupmáttur launa hefur mik-
ið verið til umræðu að undan-
förnu en um þau atriði segir
Þjóðhagsstofnun:
„Kauptaxtar launþega hækka
að likindum um 42% að meðal-
tali á árinu 1979 samanborið við
55% hækkun 1978. Sé miðað við,
að visitala framfærslu-
kostnaðar hækki um 44% að
meðaltali i ár, verður kaup-
máttur kauptaxta 1-2% minni I
ár en i fyrra.
Kauptaxtar eru hins vegar
ekki einhlitur mælikvarði á af-
komu launafólks. Þar koma
aðrir þættir til skjalanna svo
sem atvinnuástand, vinnutimi,
aðrar tekjur en beinar launa-
greiðslur og beinir skattar. svo
eitthvað sé nefnt.
Þannig munu atvinnutekjur i
heild hækka meira i ár en nem-
ur hækkun kauptaxta, meðal
annars vegna ýmissa sér-
samninga einstakra launþega-
hópa”.
Tekjur sjómanna
hækka
„Atvinnuástand hefur verið
gott á árinu. Vinnutlmi virðist
hafa stytst nokkuö I ár, ef
marka má tölur Kjararann-
sóknarnefndar um vinnutima
verkafólks og iðnaöarmanna á
öðrum ársfjórðungi.
Tekjur sjómanna hafa hækk-
að nokkru meira en kauptaxtar
launþega og ýmsar tilfærslu-
tekjur, svo sem bætur lifeyris-
trygginga og lifeyrissjóða,
hækka væntanlega nokkru
meira i ár en kauptaxtar.
Má þvi búast við að brúttó-
tekjur einstaklinga hækki að
minnsta kosti um 45-46% milli
ára.
Ráðstöfunartekjur hækka þó
heldur minna þar sem beinir
skattar eru nokkru hærra hlut-
fall af tekjum i ár en i fyrra.
Niðurstaðan virðist þvi sú, að
kaupmáttur ráðstöfunartekna
verði svipaður eða ivið meiri i
ár en á siðasta ári”.
Viðskiptakjör rýrna
um 3-4% á næsta ári
í skýrslu Þjóðhagsstofnunar
eru raktar spár um útflutnings-
framleiðslu og viðskiptakjör á
næsta ári meðal annars um
sjávarafla og oliuverð.
Gert er ráð fyrir að þorskafl-
inn verði um 300 þúsund tonn en
sjávarafurðaframleiðslan drag-
ist saman um 4-5%.
Hins vegar er miðað við
óbreytt oliuverð eins og það var
siðari hluta óktóbermánaðar s.l.
Þrátt fyrir minnkandi afla
gæti útflutningsframleiðslan á
næsta ári orðið svipuð og i ár
vegna aukinnar framleiðslu á
áli, járnblendi og öðrum
iðnaðarvörum.
Að óbreyttu oliuverði er útlit
fyrir að viðskiptakjör rýrni um
3-4% milli áranna 1979 og 1980.
Viðskiptakjörin á árinu 1980
muni ekki sist ráðast af oliu-
verðsþróun i heiminum og þvi,
hvernig oliuviðskiptum Is-
lendinga verði hagað á næsta
ári.
—KS
Að óbreyttu olfuverOi er útlit fyrir, a& vi&skiptakjör rýrni um 3-4%
milli áranna 1979 og 1980.
Þrátt fyrir minnkandi afla gæti útflutningsframlei&slan á næsta ári oröiö svipuö og I ár.