Vísir - 20.03.1980, Side 8

8
vísnt
Fimmtudagur 20. mars 1980
Á-y.-y^
utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: Davió Guómundsson
Ritstjórar: Olafur Ragnarsson
Ellert B. Schram
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson.
Frétlastjóri erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaðamenn: Axel Ammendrup, Friða Astvaldsdóttir, Gisli Sigurgeirsson, Hannes
Sigurðsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónlna Michaelsdótiir, Katrin
Pálsdóttir, PálI Magnússon, Sæmundur Guðvinsson.
Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson.
Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson.
utlit og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson. Askrift er kr. 4.500 á mánuði
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson. innanlands.
Auglýsingar og skrifstofur: Verð i lausasölu
Siðumúla 8. Simar 86611 og 82260. 230 kr. eintakið.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 86011.
Ritstjórn: Síðumúla 14, simi 86611 7 linur. Prentun Blaðaprent h/f.
Vaknar verðbólgupjóöin?
Krónurnar okkar veröa minni og minni og þaö þarf alltaf fleiri og fleiri krónur fyrir
hverju brauöi. óhugnanleg; samiiking siöasta veröbólguáratugar hér og upphafsára
veröhrunsins I Þýskalandi fyrir strlöiö ætti aö veröa mönnum alvarlegt Ihugunarefni.
Það finnst eflaust ýmsum les-
enda Vísis það vera að ;bera I
bakkafullan lækinn að nefna
verðbólguna einu sinni enn í þjóð-
málaumræðunni. Hún veður uppi
hér í forystugreinum Vísis eins
og annarra blaða alltaf öðru
hverju og skrif um hana og
varnaðarorð þeirra sem áhyggj-
ur hafa af því, hve hún er látin
leika lausum hala minna helst
orðið á rödd hrópandans í eyði-
mörkinni.
Enn einu sinni er þó fitjað upp
á þessu gríðarmikla vandamáli
íslensks efnahagslífs hér í Vísi i
þeirri von, að dropinn holi stein-
inn. Ef ekki er rætt um vandann
og við lokum algerlega augunum
fyrir honum fljótum við sofandi
að f eigðarósi, — og áður en varir
getum við verið komin svo langt
að ekki verður aftur snúið.
Þótt erfitt sé að meta það,
bendir ýmislegt til þess að fólk sé
að vakna og átta sig á að ekki sé
allt með felldu. Það er ekki
vegna ræðuhalda stjórnmála-
manna fyrir kosningar heldur
vegna þess að menn reka sig
óþyrmilega á, að þótt launin
hækki i krónutölu um tugi
prósenta, reynist kaupmátturinn
minnka og krónurnar verða verð-
lausari og verðlausari.
( útvarpserindi á dögunum
benti Þorvarður Eliasson, skóla-
stjóri, á þá staðreynd, að verð-
bólgan mikla í Þýskalandi fyrir
síðari heimsstyrjöldina hefði
farið af stað með svipuðum
hraða og verið hefði hér síðan
1970.
Ef gert væri ráð fyrir svipaðri
fylgni áfram, mætti búast við 50-
100% verðbólgu næstu ár, sem
síðan magnaðist í 100 til 300%
verðbólgu, — en úr því færi allt
að gerast enn hraðar.
Þorvarður minnti á að þá gæti
svo farið að fyrst tífaldaðist
verðlagið á einu ári, síðan tí-
faldaðist það á einum mánuði og
ef til vill á einni viku.
Seðlabankinn okkar gæti þá
þurft að reyna það sama og sá
þýski að seðlarnir í peninga-
geymslunni yrðu minna virði í
raun en pappírinn sem notaður
væri í þá en það er einmitt það
sem orðið hefur varðandi ís-
lenska mynt, að málmurinn í
henni er orðinn verðmeiri en
peningagildið sjálft.
Þótt margt sé líkt með verð-
hruninu í Þýskalandi f yrir stríðið
og þróun verðbólgunnar á íslandi
síðasta áratuginn er hætt við að
almenningur jafnt sem ráða-
menn loki augunum fyrir því, að
á sama veg geti farið hér og
raunin varð á þar.
En það verður ekkert gert í
baráttunni gegn verðbólgunni ef
fólk lokar augunum f yrir þvi sem
er í raun að gerast og heldur
krónutölukapphiaupinu áfram.'
Svo að aftur sé vitnað til Þor-
varðs Elíassonar, bað hann menn
að íhuga og rif ja upp það efna-
hagslega hrun, sem verðbólgan
olli I Þýskalandi og það pólitíska
ástand sem fylgdi í kjölfarið.
Hann taldi margt benda til þess
að endalok hins íslenska verð-
bóigutímabils væru að nálgast.
Vaxandi pólitísk upplausn benti
meðal annars til þess að svo væri.
Aðeins ætti eftir að koma í Ijós
með hvaða hætti hrunið yrði og
hvaða öfl það yrðu, sem héldu
stjórnartaumunum að því loknu
hér á landi.
Þótt ýmsum f innist þarna gæta
full mikillar svartsýni er ástæða
til þess að menn hugleiði alvar-
lega að við gætum lent á sömu
villigötum og Þjóðverjar á sviði
efnahagsmálanna ef áfram er
kynt undir kötlum verðbólgunnar
og forystumenn þjóðarinnar þora
ekki að takast á við vandann á
raunhæfan hátt. Þeir eiga að vita
að það verður að ráðast að rótum
verðbólgunnar, skera niður það
sem hún nærist á, en ekki setja á
hana lög og prósentureglugerðir
sem aldrei verðaannaðen papp-
írsgögn.
ÞREFALDIR SKATTAR
Á RENSÍN SlRAN 1978
í f rumvarpi ríkis-
stjórnarinnar til f járlaga
fyrir yfirstandandi ár er
gert ráð fyrir mikilli
aukningu skattbyrði.
Söluskattshækkun og
vörugjaldshækkun, sem
1 frumvarpi til fjárlaga fyrir ár-
iö 1980 eru skattar á benslnsölu
áætlaöir 29 miiljaröar króna.
komu til framkvæmda
seint á síðasta ári munu
þyngja skattbyrði þjóðar-
innar um 15 milljarða á
þessu ári. Gert er ráð
fyrir nýjum orkuskatti
sem áætlaður er 4-5 mill-
jarðar og heimild til
hækkunará útsvörum um
10%. Mikla athygli vekur
að halda á áfram að
leggja á alla vinstri
stjórnar skattana og ekki
sízt að halda á áfram
sömu skattlagningu á
benzín og verið hefur en
það þýðir, að skattar á
benzín verða þrefaldaðir
í krónutölu frá 1978 og
koma þeir skattar í viðbót
við hækkanir á benzín-
verði vegna olíukrepp-
unnar.
Benzínálögur hækka um
10 milljarða umfram
verðlagshækkun
A árinu 1978 námu innheimtir
skattar a benzinsölu 9.071 millj.
króna. I frumvarpi til fjárlaga
fyrir árið 1980 eru þessir skattar
áætlaðir 29 milljarðar króna.
Þar er rúmlega um þreföldun að
ræöa. Byggingarvisitala hefur
hækkaö frá miöju ári 1978 og
fram á mitt ár 1980 skv. áætlun
Þjóðhagsstofnunar um 108%.
Þetta merkir að innheimtir
•skattar á benzin umfram al-
mennar verðlagshækkanir
munu nema 10 milljörðum
króna á árinu 1980. Astæðan
fyrir þessu er sú að tollur og
söluskattur hækka sjálfkrafa
með hækkuðu innkaupsverði á
benzini, en benzingjald sem
rennur til Vegasjóðs hækkar i
hátt við byggingarvisitölu.
Athygli vekur að stóraukinn
hluti af þessum miklu skatta-
álögum á benzin fer nú til þess
að standa undir rekstrar- og
millifærsluútgjöldum rikissjóðs
— rikisbákninu.
Þetta sést glögglega á eftir-
farandi tölum:
skattahækkun á benzin hefur
dregið hlutfallslega úr þvi að
skattarnir séu notaöir til fram-
kvæmda i vegamálum eins og
þessar tölur sýna. Bein framlög
rikissjóðs hafa einnig verið
skorin úr 1500 m.kr. niöur i 0 siö-
an 1978 og höfuðiö er bitið af
skömminni i fjárlagafrumvarp-
inu núna en þar er gert ráð fyrir
aö rikissjóður hiröi hluta af bif-
reiöaskatti, 518 millj. króna, en
þessi skattur hefur áður gengið
óskertur til vegaframkvæmda,
og var ætlunin nú skv. fjárlaga-
frumvarpi Tómasar Árnasonar.
Ragnar Arnalds, fyrrv. sam-
gönguráðherra, tekur nú hluta
þessa skatts i rikissjóð og sker
þannig niður vegaframkvæmd-
ir: Allt hefur þetta orðið til þess
að stórlega hefur dregið úr
framkvæmdum að magni til i
nýbyggingum vega undanfarið
Til
vegamála
1 rikissjóð
Benzinskattar I millj. króna:
1978 1980 fjárl.frv.
m.kr. % m.kr. %
4.626 51% 11.000 38%
4.445 49% 18.000 62%
9.071 100% 29.000 100%
Samdráttur vegaf ram-
kvæmda á sama tíma
Samtimis þessari gifurlegu
og mun svo enn verða á þessu
ári, ef stefnunni veröur ekki
breytt. Þetta er hart á sama
neöanmdls
Lárus Jónsson, alþingis-
maður, fjallar um skatt-
lagningu á bensínið og
framlög hins opinbera til
vegamála.
tima sem skattar á benzin eru
þrefaldaöir.
Vítahringur í
vegamálum:
Það er margsannað mál, að
spara má milljarðatugi með þvi
að búa til betri vegi og leggja þá
bundnu slitlagi bæöi fyrir bif-
reiðaeigendur og i viðhaldi veg-
anna. Betri vegir með bundnu
slitlagi eru ein bezta og arðsam-
asta fjárfestingin sem þjóöin
getur lagt i og kemst þar ekkert
i samjöfnuð hjá hinu opinbera
nema orkuframkvæmdir. Sú
stefna i skatta- og vegamálum
sem hér hefur veriö stuttlega
lýst, er þvi grátleg firra.