Alþýðublaðið - 22.08.1972, Blaðsíða 11

Kross-
gátu-
krílið
us
ER/ll OÚK/R óJfifD ETRIR.
fiFN/ fíULR

'/ B'fíT
SPÓM mfiT
Íi/Ðfí (Ltltó
bfilOTB T . SKOLl > £FbT £Nl>
r) mfíDUg
DUTTú um KOLL Buom fiLunT) ur/nT/
1) ToNrJ m/íLB
6UFU Hfi66 fiR
ófiLL fi/Z unD/r ao'Jh/ Tv/’HL
r~
t>ÍR ■
lA
*
\
o
°o
X O' Od \
ft\ C; tö ^ O:^-
• - ^3 ^ C U\
^ q o\ ^ e-
- O ^ m
a3 •£> ^ -^ ^ "H :p *3
KONA EÐA
kirkjunni. En hún hafði ekki verið
viðbúin viðbrögðum samstarfs
fólks sins eða systur sinnar, sem
sýndi engan áhuga, og faðir henn-
ar hafði verið áberandi þögull um
mannsefnið.
Það kom henni ekki svo mjög á
óvart, að hin hreinskilna Ruth
Jackson skyldi kalla hana fávisan
kjána. Svæfingarlæknirinn og
Gregory Martin höfðu aldrei ver-
ið sérstakir vinir.
en henni varð bilt við, er skýrslu-
skrásetjarinn sjálfur tók hana til
bæna fyrir að kasta á glæ glæsi-
legri framtið. Jafnvel yfirhjúkr-
unarkonan hafði gerzt svo litillát
að ráða henni að taka sér lengri
tima til að ákveða sig i sliku stór-
máli. A meðan Lindsay var sem
hamingjusömust, hlustaði hún
ekki á aðvaranir manna, en hún
hafði orðið hrærð yfir umhyggj-
unni, sem allir báru fyrir henni.
Hve lengi hafði þessi rósrauða
glóð lifað? Hvenær læddust fyrstu
efasemdirnar að henni? Hvers
vegna kveið hún æ meir fyrir þvi
með hverjum deginum að hætta
störfum?
Lindsay andvarpaði og tók
hendurnar frá andlitinu. Og hún
vissi svarið, um leið og fingur
hennar snertu blöðin á borðinu.
Hún var búin að skrifa það eigin
hendi. Hún horfði lengi á skýrsl-
una, sjúkdómaferil sjúlkingssem
Gregory Martin hafði talið von-
laust tilfelli, sjúklings, sem hann
hafði varið tveimur stundum af
tima sinum. Frú Harris, sem gat
ekki fætt lifandi börn, olli Martin
ónæði. En Lindsay fannst, að
henni yrði að hjálpa. Það var ekki
nóg að segja rólega: „Jæja lækn-
ir, vonandi gengur betur næst,”
til að staðfesta ákvörðun Lindsay
um að gera allt, sem i mannlegu
valdi stóð til að stuðla aðþvi, að
frú Harris gæti fætt lifandi barn.
Þess vegna hafði hún ákveðið að
framkvæma uppskurð strax að
lokinni fæðingu og umborið harða
gagnrýni Gregorys og látið
athugasemdir hans ekki á sig fá.
Þrautseigja hennar bar þann
árangur, að örlitil von kviknaði
með henni, svo litil, að hún þorði
varla að halda henni við. Hún
vissi, að nú gat hún ekki leitað
ráða unnusta sins. Þau myndu
aldrei skilja hvort annað til fulln-
ustu. Það var sannfæring Greg-
orys, að ábyrgð skurðlæknisins
byrjaði og lyki á skuröstofunni.
Hafði hún ekki heyrt hann segja
það oft? En i augum Lindsay voru
engin skýr mörk milli mannsins
og læknisins, heldur órjúfanleg
heild. Eins mátti vænta svip-
aðra tengsla i hjónabandinu. Hún
skynjaði eitthvað, sem var utan
þess, er Gregory krafðist af lif-
inu.
Lindsay reis á fætur. Henni var
einkennilega rótt innanbrjósts.
Henni var sama um höfuðverk-
inn. Hún tók saman blöð sin, gekk
út úr herberginu og fram á gang-
inn. Þótt hún fengi sáran sting i
höfuðið i hverju skrefi, gekk hún
inn i setustofu læknanna. Hún ætl-
aði sér að fá umsögn Savage um
skýrsluna, ef svo heppilega vildi
til, að hann væri staddur þar.
Hún vissi, að Savage, sem var
ráðgefandi læknir, átti að vera
viðstaddur uppskurð, sem átti að
hefjast fljótlega. Henni var sama
þótt hún gengi framhjá Gregory i
þessu efni, og hann yrði reiður, er
hann kæmist að þvi. Lindsay
harmaði það, og ekki i fyrsta
sinn, að Adams hafði orðiö að láta
af störfum sem skrásetjari vegna
heilsubrests. Gregory Martin
sæktist nú ekki eftir stöðunni ef
hann hefði ekki orðið að hætta
störfum. Hjónaband hefði ekki
hvarflað að Gregory Martin, ef
hann væri viss um að hljóta stöð-
una. Það voru svo mörg ef.og þau
voru hlekkir i keðju, sem hún var
flækt i.
Enginn var i setustofunni. Þar
rikti djúp þögn, og Lindsay fékk
kökk i hálsinn. Hún var ein og gat
ekki leitað á náðir nokkurs
manns. Einmanakenndin leið hjá,
rekin á braut af höfuðverknum,
en hún fann tii máttleysis. Hún
varð fegin, er hún heyrði ein-
hvern koma.
Minningin um það, er Lindsay
hitti Shane Gilligan i fyrsta sinn,
var ruglingsleg i huga hennar um
aldur og ævi. Hún mundi, hve
hirðuleysislegur hann var i
klæðaburði, klæddur dökkgrænni
peysu, með háu hálsmáli og
molskinnsbuxum, sem sýndu
glöggt, hve hár og grannur hann
var. Hún mundi lika greinilega
eftir beinaberu og útiteknu and-
litinu með háum kinnbeinum og
hárlokknum, sem féll niður á
ennið. En ljósasta minningin var
um óhreinindalinuna, sem náði
neðan frá hvassri hökunni og upp
að sterkbláum augunum. Hún
LÆKNIR E
minntist þess, að henni hafði fyrst
komið til hugar, að rauðskinni
hefði villzt til þeirra, og einungis
vantað reidda striðsöxina.
„Afsakið. Húsvörðurinn visaði
mér hingað. Getið þér sagt mér
hvar snyrtiherbergið er, svo að ég
geti náð af mér þessum óhrein-
indum.” Röddin hæfði honum vel,
var djúp og ákveðin, en einkenni-
lega letileg. Og hendur hans, sem
hann sýndi henni, voru grannar
og fingurnir langir, þótt þær
værú fitugar og óhreinar þessa
stundina.
Lindsay einbeitti sér að mann-
inum og gekk frá dyrunum.
„Þvi miður virðist þér hafa
misskilið húsvörðinn, Hérna er
aðsetur læknanna. Ég legg til, að
þér farið ganginn á enda og beyg-
ið til vinstri. Þá komið þér að
slysavarðstofunni. Þar hlýtur
einhver að geta liðsinnt yður.”
„Húsvörðurinn gaf mér
nákvæm fyrirmæli. Það er óhætt
að mæla meö honum. Og hingaö
er ég kominn. Leyfið mér aö
kvnna mig. Ég heiti Shane Gill-
igan, fyrrverandi skurðlæknir við
Canberra Memorial Hospital. Ef
þið Nýsjálendingar skylduð vera
farnir að ryðga i landafræði, þá er
Canberra höfuðborg Astraliu. Og
ég vissi ekki, að kennt væri við
þennan spitala.” Hann horfði á
hana, meðan hann talaði, á hvitan
sloppinn og bungandi vasa henn-
ar, þar sem hún geymdi hlust-
unarpipuna. Hann hafði talað ró-
lega, en staðhæfingar hans komu
svo ótt, að Lindsay varö næstum
hvumsa.
„Ég biðst afsökunar. Ég hélt
þér væruð sjúklingur.”
Nú brosti hann i fyrsta skipti.
Munnur hans varð skakkur, og i
ljós komu stórar reglulegar tenn-
ur.
„Það er skiljanlegt, eins og ég
lit út.” Hann tók skýringu hennar
gilda, en beið óþolinmóður eftir
þvi, að hún lyki svarinu.
„Það er ekki kennt við þennan
spitala. Eg heiti Lindsay Page og
er starfandi læknir hér.”
Hann blistráði lágt, er hún
sagði þetta. Hann lyfti sér upp á
tábergið, virti hana vandlega
fyrir sér og þuldi rólega:
„Sérgrein: kvensjúkdómar og
fæðingarhjálp. Hefur skrifað um
erfðahorfur fóstursins og andlega
heilsu hinnar verðandi móður.
t þessu riki þjáninganna
þekktust engin aldurstakmörk.
Þarna voru margir Gyðinga-
drengir frá Mið-Evrópu, varla
af barnsaldri. Þegar þeir veikt-
ust reyndi Dulac að halda þeim i
sjúkraskýlinu eins lengi og unnt
var og sumum þeirra bjargaði
hann frá vinnu i verksmiðjunum
með þvi að halda þeim sem
sjúkraliðum. Einn þessara sið-
astnefndu var fjórtán ára gam-
all drengur Ivan að nafni, sem
aðstoðaði Yeo-Thomas við hin
viðbjóðslegu skyldustörf hans.
Saga þessa drengs var svo
dæmigerð, að þeir sem efndu til
vináttu við hann litu ekki á hana
sem neina sérstaka sorgarsögu.
Hann var sonur Rabbia og hafði
verið tekinn höndum þar sem
hann var á skemmtigöngu með
ömmu sinni og átta ára gamalli
systur á götu i Budapest. An
þess að fá að kveðja fjölskyldu
sina var þeim öllum stungið i
gripavagn og þau flutt til Ausc-
hwitz. Þar var ömmu hans, sem
var of gömul, móður hans, sem
var of veik og systur hans sem
var of ung til að vinna, öllum
fleygt i likbrennsluofninn og
brenndar lifandi. Ivan var send-
ur til Buchenwald og þaðan til
Rehmsdorf til að vinna i verk-
smiðju, þar sem hann veiktist
að lokum. Með þessum dreng og
Yeo-Thomas
Yeo-Thomas, sem tók hann und-
ir sinn verndarvæng, tókst inni-
leg vinátta
Það var eðlilegt að Tommy,
sem enn óskaði einskis frekar
en að standa i fremstu viglinu
með Bandamönnum á degi
sigursins, hugsaði stöðugt til
flótta. Einu sinni fékk hann að
fara i sendiferð til Leipzig fyrir
Hummelsheim, sem var ritari
Gleina og varð að hafa samband
við kaupmennina i Leipzig. Þar
hefði hann getað flúið, en hefði
hann gert það, hefði Hummels-
heim verið tekinn af lifi.
En með aðstoö Pierre Kaan
hafði hann nú endurheimt traust
hinna nýfengnu frönsku vina
sinna og ásamt Dulac og hinum
hafði hann skipulagt litinn tutt-
ugu manna hóp sem voru á si-
felldum hnotskóg eftir flótta-
möguleikum Likamlegt magn-
leysi fanganna gerði skipulagn-
ingu stærri hóps ómögulega og
þar við bættust þau vandkvæði
að læknarnir litu á störf sin á
meðal hinna sjúku sem köllun.
I desember hækkaði dánar-
tala fanganna snögglega úr um
það bil tylft á dag upp i þrjátiu
eða meira- Um jólin var jörð
snævi þakin og hátiðahöldin,
sem fangarnir vegna fátæktar
sinnar gátu ekki saurgað með
pappirshöttum, loddara-
brögðum og áfengisþambi, voru
helgari en nokkur rikra manna
jól. Þeir skiptust á gjöfum sem
voru brauðmolar og sigarettu-
stubbar vafðir kritarlituðu bréfi
og saman sungu þeir Gyðingar
og kristnir einum rómi og með
tár i augum alla gömlu jóla-
sálmana. SS vöröur kom til
þeirra og óskaði þeim „Fröliche
Weinachten” og gljáinn i augum
hans stafaði ekki eingöngu af
brennivini. Daginn eftir barði
sami vörðurinn einn fangann tii
dauða. Jafnvel beztu jól valda
oftast vonbrigðum • veröldin

þeir voru varir um sig þvi að
skyndilega barst þeim til eyrna
fótatak. Þeir lögðust flatirá
magann og sáu þá eftirlitsflokk
tiu eða tólf þjóðvarðliða vopn-
aða rifflum og handsprengjum
nálgast eftir veginum. Flokkur-
inn fór framhjá, gekk stuttan
spöl, sneri við og fór aftur fram-
hjá. Þegar hann kom enn aftur
eftir örfáar minútur varð ljóst,
að þessi flokkur hafði vissulega
mjög stutta eftirlitsleið og nauð-
syn bar til að kanna málið.
Könnunarferðin lofaði ekki
góðu: með þvi að ganga með-
fram jaðri gróðrarstöðvarinnar
komust þeir að þvi að hún var
nærri jafn stutt og hún var
grunn og að vegurinn lá með-
fram henni alla leið. Eina lausn-
in virtist hraðferð frá sem hent-
ugustum stað á sem hentugastri
stundu — að biða við endann á
gróðrarstöðinni þar til flokkur-
inn var kominn góðan spöl nið-
ureftir á veginum, hlaupa þá og
vonast til að ná næsta gróðurreit
áður en hann sneri við og kæmi
aftur. En á meðan þeir voru að
hvila sig og safna kröftum fyrir
tilraunina, heyrðu þeir i fólki,
sem nálgaðist milli trjánna fyr-
ir aftan þá. Þeir óttuðust nú að
þeir væru fastir milli tveggja
elda, lögðust eins flatir og þeir
>átu og bjuggust við hinu
versta. En hættan aftanfrá
reyndist viðráðanleg — þeir
sem komu i ljós á milli tránna
voru þeir Foulquir, Jacquin og
Pete, sem höfðu flækzt um á
svipaðri leið og þeir sjálfir.
A hverjum degi urðu dauð-
veikir fangarnir að standa i
tvær klukkustundir i blindbyl
eða 15stiga forsti á meðan taln-
ing fór fram, þrátt fyrir viðleitni
skýrzluforingjans Otto Möller
að stytta þá athöfn. Vegna af-
skipta sinna af fangabúða-
stjórninni i þágu fanganna féll
Otto Möller i ónáð hjá búðafor-
ingjanum, sem var vægðarlaus
hrotti. Aðrir, sem voru nógu
mannlegir til að hætta á að kalla
yfir sig vanþóknun Kenns
stormsveitarforing . voru
birgðavörðurinn Kurt Hebr-
streit, sem lét eins og hanr
ekki þegar Yeo-Thomas I
aði aukaskömmtum af
handa föngunum og Saii-ner
yfirforingi, sem hindraði
starfsbræður sina i ð berja
fanga ef hann var vinstaddur.
Báðir þessir menn höiðu verið
venjulegir hermenn áður en
þeir voru teknir nauðugir i SS
sveitirnar og þegar Kenn frétti
af tryggð Saurbiers við gamlar
hermannavenjur, lét hann taka
hann til fanga og senda til
Buchenwald.
11
Þriöjudagur 22. ágúst 1972