Morgunblaðið - 26.04.2002, Blaðsíða 27

Morgunblaðið - 26.04.2002, Blaðsíða 27
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. APRÍL 2002 27 nerti alla. oft um en stað- yf og eit- yfir stríði aus fórn- duð fyrir eingöngu laust fólk hagnað í ogadóttur ekkert til trar upp- ði enginn að verða ginn vildi neyslan fólk sér ingunum. yrgð. Það ngu fólki, n og fengi ekki tíma til að íhuga sinn gang. Hnattvæðingin gerði það líka að verkum að auðvelt væri hrasa og missa tökin. „Eiturlyf eru flótti frá raun- veruleikanum,“ sagði Vigdís Finn- bogadóttir og bætti við að það að vera laus við eiturlyf væru grund- vallarmannréttindi rétt eins og það væru grundvallarmannréttindi að verða ekki myrtur. Allir borg- arar ættu rétt á frelsi frá þeim sem vildu hneppa þá í ánauð, ekki síst ungt fólk. Þess væri framtíðin og eldri kynslóðir ættu að líta í eigin barm, því þær hefðu í aukn- um mæli hugsað fyrst og fremst um sjálfar sig og væru ekki sem bestar fyrirmyndir. Vigdís Finn- bogadóttir sagði að mikilvægast væri að hefja áróður gegn eitur- lyfjum hjá börnum á unga aldri og mikilvægt væri að ungt fólk tæki þátt í þessum áróðri með því að sameinast um að það væri asna- legt að neyta eiturlyfja frekar en að hamra á hættunni. Sameinuð barátta Jim Corr frá Cork í Írlandi tók við formennsku samtakanna af Peter Rigby, sem lést fyrir skömmu. Hann kynnti ECAD og starfsemi samtakanna og sagði að halda ætti áfram á markaðri braut með þjóðfélög án eiturlyfja að leið- arljósi. Hann sagði mikilvægt að menn skiptust á skoðunum því þannig gætu menn lært hver af öðrum, skipst á upplýsingum og unnið betur saman í baráttunni gegn eit- urlyfjum. Ljóst væri að ólögleg eiturlyf græfu undan grundvallar- mannréttindum allra og því væri yfirskrift ráðstefnunnar uppörv- andi. Í skýrslu Evrópusambands- ins um eiturlyf 1999 kæmi fram að ólögleg eiturlyf hefðu mikil áhrif á líf borgaranna og 14% íbúa ESB hefðu tengst vandamálum vegna eiturlyfja samkvæmt könnun 1996. Könnunin hefði jafnframt sýnt að íbúarnir fyndu fyrir óöryggi í evr- ópskum borgum. Markmið ECAD væri að snúa þessu við og stuðla að því að í evrópskum borgum gæti fólk notið þess að búa, starfa og njóta frítímans. Fulltrúar fjögurra borga fluttu stutt ávörp og gerðu grein fyrir stöðu mála í sínum heimastað. Kristina Axén Olin, aðstoðarborg- arstjóri Stokkhólms, sagði að eit- urlyfjavandamálið væri mikið í Stokkhólmi. Verðið hefði ekki ver- ið lægra í fimm ár og kannanir sýndu að 25% 17 ára unglinga hefðu neytt eiturlyfja einu sinni eða oftar. Tom O’Driscoll, borgarstjóri í Cork, sagði að lengi vel hefðu eng- in eiturlyf verið í Cork en nú flæddu þau yfir allt Írland. Sölu- menn dauðans sæktu í æ yngri krakka og mikilvægt væri að yf- irvöld styddu frjálsa félagastarf- semi eins og íþróttafélög, sem hefðu með jákvæða og uppbyggi- lega starfsemi að gera. Andreas Petrou, borgarstjóri í Aglantzia á Kýpur, sagði að eitur- lyfjavandamálið væri nánast óþekkt á Kýpur, en 2–3% unglinga hefðu neytt eiturlyfja. Mjög hart væri tekið á öllu sem við kæmi eit- urlyfjum og stuðningur við ung- lingana skipti öllu máli. Anthony Attard, borgarstjóri frá Möltu, sagði að eiturlyfjasalar væri eitt stærsta vandamál Möltu. Barátta gegn þeim gengi ágætlega en mikilvægt væri að allir ynnu saman gegn þeim. Ingibjörg Broddadóttir í félags- málaráðuneytinu gerði grein fyrir verkefninu Ísland án eiturlyfja og helstu niðurstöðum og Melvyn Le- vitsky, prófessor í almanna- tengslum og stjórnsýslu við Syra- cuse-háskóla fjallaði um alþjóð- legar stefnur og forvarnir. Í máli hans kom fram að samkvæmt skýrslum SÞ væru um 200 miljónir eiturlyfjafíkla í heiminum og kannanir sýndu að neytendum færi fjölgandi í Evrópu. Hins veg- ar gerðu menn sér nú grein fyrir vandanum, viðurkenndu hann og eftir því sem fleir berðust við hann þeim mun betri árangurs væri að vænta. vrópskra borga gegn fíkniefnum sett í Reykjavík í gær a mikilvæg til a mannréttindi Morgunblaðið/Golli Um 150 manns frá Bandaríkjunum og Evrópu sækja ráðstefnuna. rlýsing að ekki æski- rgny Pet- turlyfjum kingu, út- samstarfi em viðrið- ti á sviði eyðileggja ri nokkuð fyrir for- rkefnið að eifingu. ni á um ráðstefn- úar nokk- fíkniefna- dar voru a í nokkr- eru þeir 5 þúsund, andi, 142– 5–29 þús- .500 í Sví- ði yfirvöld 1990 með a og hefði útbreiðslu neysluna eðal ung- menna. Þá hefðu glæpir sem tengja mætti eiturlyfjum fimmtánfaldast á rúmum áratug. Með nýjum lögum árið 1998 hefði tekist að sporna eitt- hvað við fíkniefnaneyslu og sagði hann reynsluna hafa sýnt að lönd hefðu ekki efni á röngum ákvörðun- um í þessum efnum. Fulltrúi Svíþjóðar sagði löggjöf stranga varðandi meðferð fíkniefna, neysla væri bönnuð að viðlagðri refsingu en enginn hefði þó verið dæmdur til fangelsisvistar vegna hennar. Hann sagði menn geta orðið sér úti um fíkniefni ef þeir vildu en sagði ekki auðvelt að komast í með- ferð. Hann sagði 3–4% grunnskóla- nema í 9. bekk hafa prófað fíkniefni samkvæmt könnun árið 1989 en ára- tug síðar hefði hlutfallið verið 10%. Fulltrúar Lettlands og Litháens nefndu að lönd þeirra ættu samstarf við Norðmenn og Svía í fíkniefna- málum og sagði fulltrúi Litháens mikilvægt að læra af reynslu ann- arra. Hann sagði skemmtiiðnað og fjölmiðla mikinn áhrifavald í skoð- anamyndun og brýnt væri að reyna að komast þar að með forvarnastarf. Sagði hann hins vegar ekki síður nauðsynlegt að halda uppi aðgerð- um vegna fíkniefnasölu en ekki að- eins að reyna að hafa áhrif á skoð- anamyndun. ennings- niefnum STÚLKUR sem starfa semnektardansmeyjar íReykjavík leita í auknummæli til heilbrigðiskerfisins eftir fóstureyðingu en þær virðast ekki hafa eðlilegan aðgang að heilsu- gæslu á fyrri stigum, t.d. til að nálg- ast getnaðarvarnir. Kynlífshegðun íslenskra karlmanna verður stöðugt ofbeldisfyllri og meira niðurlægjandi ef marka má vitnisburð þeirra fórn- arlamba sem leita til Neyðarmót- töku vegna nauðgana. Þetta kom fram í máli Guðrúnar Agnarsdóttur, læknis og yfirmanns neyðar- móttökunnar sem er við Landspítala – Há- skólasjúkrahús. Yfirskrift erindis Guðrúnar var „Mann- réttindi – þrælahald nútímans.“ Þar fjallaði hún um flutning á kon- um til Vestur-Evrópu til starfa innan kynlífs- iðnaðarins. Sagði hún að áður fyrr hefði meirihluti fórnarlamba fólksflutninga til Evr- ópu komið frá öðrum heimsálfum. Hins veg- ar hefði þetta breyst eftir fall Berl- ínarmúrsins á þann veg að stór hluti kvenna og ungra stúlkna, sem verði fyrir misnotkun og lendi í kynlífs- þrælkun í Vestur-Evrópu, komi frá Mið- og Austur-Evrópu. Stærsti hluti þessara kvenna væri á aldurs- bilinu 16–25 ára. Hún sagði erfitt að fá nákvæmar upplýsingar um umfang vandamáls- ins þar sem mansalið færi ákaflega leynt. Þó væri talið að um 500 þús- und konur væru fluttar inn til V- Evrópu á ári hverju. „Ekki leikur vafi á að fólksflutningarnir tengjast öðrum skipulögðum glæpum á borð við eiturlyfjasölu, peningaþvætti og barnaklám,“ sagði Guðrún og benti á að um stöðugt hærri upphæðir væri að ræða í þessu sambandi. Í Úkraínu einni næmi hagnaðurinn af þessari starfsemi nokkrum milljörðum bandaríkjadala árlega. Viðskiptavinurinn hornsteinn kynlífsþrælkunarinnar Í erindi sínu beindi Guðrún einnig sjónum sínum að viðskiptavinunum en hún sagði eftirspurn þeirra vera hornstein kynlífsþrælkunarinnar. „Það er gríðarlega óþægilegt að vita af því að evrópskir karlmenn standa fyrir hópi neytenda sem er þjónað með stórfelldum brotum á mann- réttindum. Lykilþáttur í að viðhalda kynlífsiðnaðinum er krafa viðskipta- vinanna en staðreyndin er sú að þessir karlkyns viðskiptavinir eru í meginatriðum ósýnilegir og nafn- lausir.“ Hún sagði fáar rannsóknir til um þennan hóp. Í einni þeirra hefði rannsakandinn talið hægt að greina þrennskonar viðskiptavini. Í fyrsta lagi þá sem sæktu í slík viðskipti af forvitni, til að fá fjölbreytni í kynlífið og vegna þess hversu þægilegt það væri. Í öðru lagi væru það þeir sem væru einmana og ættu í erfiðleikum með að ná sambandi við aðra og í þriðja lagi þeir sem ættu við erfið- leika að stríða í hjónabandi eða sam- bandi. Kröfunni um kynlífsiðnað væri ekki hægt að mæta ef ekki kæmu til skipulögð glæpasamtök sem sjá við- skiptavinunum fyrir því sem þeir óska eftir. Sagði Guðrún í því sam- bandi hægt að skilgreina þrjár teg- undir glæpasamtaka sem störfuðu á mismunandi hátt eftir umfangi þeirra. Hins vegar ætti starfsemi þeirra það sammerkt að fórnarlömb- in lentu nánast alltaf í vítahring vændis þar sem þeim væri gert skylt að nýta sér „þjónustu“ glæpasam- taka. „Þekkt aðferð slíkra samtaka er að láta konurnar flytja sig títt um set og koma þannig í veg fyrir að þær setjist að eða komi sér upp sam- böndum á stöðum þar sem þær vinna. Þannig er auðveldara að forð- ast afskipti lögreglunnar.“ Nektardansarar í Reykjavík neyddir til að stunda vændi Guðrún vék einnig tali sínu að er- lendum stúlkum sem væru hluti af kynlífsiðnaðinum í Reykjavík og sagði þær lifa einangruðu lífi þar sem þeirra væri vel gætt. „Margar þeirra staðhæfa að þær séu neyddar til að selja sig í svokölluðum einka- dansi samhliða því að dansa fyrir stærri hópa. Þær eru sagðar þéna lítið nema þær stundi vændi. Það lítur ekki út fyrir að þær hafi eðlilegan aðgang að heilsugæslu, t.d. í þeim tilgangi að fá getnaðarvarnir, en það er vitað að þær sækja í auknum mæli eftir læknisþjónustu til að óska eftir fóstureyðingu. Meðhöndl- unin á þessum stúlkum er eins og á varningi og vanhelgar virðingu allra kvenna. Þessi starfsemi, ásamt öðr- um myndum klámiðnaðarins, hefur að mínu mati leitt til mun ofbeldis- fyllri og meira niðurlægjandi kyn- lífshegðunar meðal íslenskra karl- manna. Þetta endurspeglast í mynstri kynferðislegs ofbeldis, sem mörg þeirra fórnarlamba, sem sótt hafa Neyðarmóttöku vegna nauðg- ana síðustu þrjú, fjögur ár, hafa upp- lifað.“ Vilja verða fyrirsætur eða vændiskonur Í lok ræðu sinnar reifaði Guðrún þær aðferðir sem mælt er með að beita í baráttunni gegn kynlífs- þrælkun hvers konar. Nefndi hún þar kannanir og rannsóknir og upp- lýsingar, vitundarvakningu, mennt- un og þjálfun í upprunalöndum og viðtökulöndum. Í upprunalöndum væri mikilvægt að vekja athygli réttra aðila á hlut- verki þeirra gagnvart fórnarlömb- um. Ekki síst væri mikilvægt að upp- lýsa líkleg fórnarlömb um hvaða aðstæður eru líklegar til að mæta þeim í nýja landinu. Sagði Guðrún mikið um ranghugmyndir meðal þeirra sem óskuðu eftir því að flytj- ast til vesturlanda. „Könnun, sem gerð var meðal gagnfræðaskóla- stúlkna í Moskvu árið 1998, leiddi í ljós að þær atvinnugreinar sem þær aðhylltust helst voru fyrirsætustörf annars vegar og vændi hins vegar.“ Sagði hún mikilvægt að skólakerfið tæki þátt í að upplýsa börn um hætt- urnar þar sem fórnarlömbin væru stöðugt að verða yngri. Guðrún benti ennfremur á að tölu- verður munur væri milli landa hvað varðar lög er tengjast mansali og vændi. Þegar væri búið að breyta lögum margra landa á þann veg að þeir, sem stæðu fyrir mansalinu, væru gerðir ábyrgir um leið og áhersla væri lögð á að vernda mann- réttindi fórnarlambanna. Slíka lög- gjöf vantaði þó enn í mörgum land- anna. Þá sagði Guðrún mikilvægt að fórnarlömbin væru studd til þess að þau gætu snúið aftur og aðlagast í sínu gamla samfélagi. Slíkt krefðist samstarfs milli upprunalandsins og ákvörðunarlandsins. Síðast en ekki síst væri mikilvægt að tryggja sam- hæfingu og samvinnu milli héraða, landa og í alþjóðasamfélaginu, þar sem mansalið byggðist á flutningi milli landa og því að fara yfir landa- mæri. Kynlífsþrælkun nátengd eiturlyfjum Um 500 þúsund konur fluttar til Evrópu árlega Guðrún Agnarsdóttir UNGT fólk segir tísku og fjöl-miðla eiga ríkan þátt í aðmóta viðhorf ungs fólks til eiturlyfja. Þetta er meðal nið- urstaðna ráðstefnu ungs fólks sem haldin var á miðvikudag í tengslum við ECAD-ráðstefnuna. Það var Ingibjörg Dögg Kjart- ansdóttir, sem stóð að skipulagn- ingu ungmennaráðstefnunnar fyrir hönd Hins hússins, sem kynnti nið- urstöður unga fólksins á ECAD- ráðstefnunni í gær. Ingibjörg rakti að unnið hafi verið í hópum sem tóku fyrir mismunandi efni tengd eiturlyfjum. Einn hópurinn tók fyr- ir tísku, eiturlyf og ungt fólk og komst að þeirri niðurstöðu að fyr- irsætur, vinsælar hljómsveitir, kvikmyndir, sjónvarp og unglinga- skemmtistaðir hefðu mikið að segja við mótun viðhorfa ungs fólks til eiturlyfja. Annar hópur tók fyrir sjálfs- mynd unglinga og komst að þeirri niðurstöðu að mikilvægt væri að vinna með unglingum á jákvæðu nótunum. Þeir þyrftu að læra að það væri í lagi að sýna tilfinningar sínar þannig að þeir hefðu ekki ástæðu til að bæla þær niður með áfengi og eiturlyfjum. Hópurinn sem tók fyrir nauðg- anir og samfélag sagði augljóst að tengsl væru milli eiturlyfja og kyn- ferðislegs ofbeldis. Því væri mik- ilvægt að aðstoða neytendur eitur- lyfja og þannig stemma stigu við nauðgunum. Einn hópurinn var með þá, sem eru stoltir af því að nota ekki eitur- lyf, sem þema í sinni vinnu. Komst hann að þeirri niðurstöðu að leggja þyrfti áherslu á að það væri hvorki flott né í tísku að neyta eiturlyfja. Í einum hópi var nútímaleg fjöl- miðlun rædd og komst hann að þeirri niðurstöðu að mikilvægt væri að gefa ungu fólki tækifæri til að reifa sína pólitísku sýn á heim- inn. „Hvernig á að bregðast við fólki sem notar eiturlyf?“ var yfirskrift eins hópsins og sagði Ingibjörg hann hafa m.a. fundið út að sannir vinir ungra eiturlyfjaneytenda ættu ekki að hika við að segja for- eldrum og öðrum frá neyslu eitur- lyfjasjúklinganna og foreldrar ættu jafnvel að vísa börnum sínum á dyr ef það skyldi verða til þess að flýta fyrir því að þau tækju ábyrgð á eig- in lífi. Loks var einn hópur sem tók fyr- ir íþróttir og uppákomur en hann taldið að íþróttir væru til þess falln- ar að hvetja unglinga til heilbrigðs lífernis. Þá gerðu íþróttir líf ung- linganna spennandi og áhugavert sem drægi úr þörfinni fyrir eit- urlyf. Þannig væri mikilvægt fyrir ungt fólk að lifa innihaldsríku lífi. Innihaldsríkt líf mikilvægt

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.