Vísir - 26.06.1980, Qupperneq 8

8
VÍSIR
Fimmtudagur
26. júni 1980.
Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. útlit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarsfjóri: Siguröur R. Pétursson.
Ritstjórn: Síðumúla 14 slmi 86éll 7 linur. Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8
slmar 86611 og 82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 sími 86611.
Askriftargjald er kr.5000 á mánuöi innanlands og verö i lausasölu 250 krónur ein-
takið. Visirer prentaöur i Blaöaprenti h.f. Siöumúla 14.
Viöurkennd vísindaleg aðferð
wmm
ufgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson.
' Rjtstjórar: Olafur Ragnarsson og Ellert B. Schram. .
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guömundsson, Elías Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammendrup, Frlða
Astvaldsdóttir, Halldór Reynlsson, lllugi Jökulsson, Jónlna Michaelsdóttir, Kristin
Þorstelnsdóttlr, Magdalena Schram, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sæmundur Guövlnsson, Þórunn J. Hafstein. Blaöamaöur á Akureyri: Gfsli Sigur-
gelrsson, Iþróttir: Gylfl Krlstjánsson, Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Bragi
Fulltrúar frambjóöenda kynntu sér grundvöll og framkvæmd skoOanakönnunar Vlsis,
sem var svonefnd ,,panel”könnun. Sllkar kannanir hafa tiOkast erlendis um árabil og
eru viöurkennd visindaleg aöferö til aö kanna breytingar á afstööu ákveöins afmarkaös
hóps.
Einkennileg viðbrögð ýmissa
forsetaframbjóðenda og stuðn-
ingsmanna þeirra við niðurstöð-
um þeirrar skoðanakönnunar
VísiS/ sem birt var í fyrradag,
benda til vanþekkingar á eðli og
framkvæmd slíkra kannana.
Skoðanakönnun Vísis um síð-
ustu helgi miðaði að því að kanna
hvaða breytingar hefðu orðið á
fylgi frambjóðenda innan af-
markaðs hóps frá því að síðasta
skoðanakönnun blaðsins um for-
setakosningarnar var gerð, en
jafnframt átti þessi könnun að
leiða í Ijós hvaða afstöðu þeir,
sem óákveðnir voru f yrir þremur
vikum, hefðu nú tekið.
Slíkar kannanir hafa tíðkast
um árabil erlendis og eru nefnd-
ar „paner'-kannanir. Þetta er
viðurkennd vísindaleg aðferð til
að kanna af stöðubreytingu
ákveðins hóps á tilteknu tíma-
bili. í Vísiskönnuninni er hópur-
inn, sem haft var samband við,sá
hluti úrtaks Reiknistofnunar Há-
skólans úr kjörskrá, er til náðist
þegar upphafskönnunin var gerð
fyrir þremur vikum.
Þegar talað var við þetta fólk á
ný var sérstaklega tekið f ram, að
öl! svargögn úr fyrri könnuninni
hefðu verið eyðilögð, þannig að
útilokað væri að sjá hvort afstaða
einstaklinganna væri önnur en í
upphafskönnuninni.
Slíkt hvarflaði heldur ekki að
þeim, sem að könnuninni stóðu,
heldur vakti einungis fyrir þeim
að gera samanburð á afstöðu
hópsins á áðurnefndu tímabili
innan einstakra kjördæma og á
landinu í heild. Og minnt skal á
að unnið var f yrir opnum tjöldum
og fulltrúum forsetaframbjóð-
endanna gef inn kostur á að fylgj-
ast með framkvæmd könnunar-
innar. Þeir þáðu það nú eins og
þegar upphafskönnunin var gerð
og gerðu engar athugasemdir.
Tal eins frambjóðandans í
sjónvarpinu um persónunjósnir í
þessu sambandi er af þessum
ástæðum og öðrum gersamlega
út í hött.
Annars ætti það að vera lág-
markskrafa, sem hægt væri að
gera til þeirra, sem gefa kost á
sér til æðsta embættis þjóðarinn-
ar, að þeir kynni sér þau mál,
sem þeir hyggjast leggja dóm á
áður en þeir segja álit sitt
frammi fyrir alþjóð.
Einn þeirra manna, sem fróð-
astir eru um skoðanakannanir
hér á landi, Haraldur Olafsson,
lektor í félagsvisindadeild Há-
skóla fslands segir meðal annars
I viðtali við Vísi í dag um skoð-
anakönnunina að við könnun af
því tagi, sem Vísir stóð fyrir, sé
fullkomlega eðlilegt að nota
sama úrtakið og áður og hafa
einungis samband við þá, sem
svöruðu síðast. „Það sem verið
er að gera, er að nota hluta af
upphaflegu úrtaki sem svokall-
aðan „panel" og ég get ekki séð
neitt athugavert við það", sagði
Haraldur. Hann gat þess enn
fremur, að miðað við yfirlýstan
tilgang Vísiskönnunarinnar gæti
hann ekki séð annað en að tækni-
lega séð væri hún í lagi.
Það hvort allir hlutaðeigandi
aðilar geta svo sætt sig við þá
þróun og stöðu i kosningabarátt-
unni, sem könnun Vísis lýsir, er
svo allt annað mál.
ABÉINS tVÉG GJÁ
Þá er lokiö siBustu marktæku
skoðanakönnuninni, sem gerð
verður fyrir forsetakosningarn-
ar á sunnudaginn. Niðurstööur
hennar voru þær sömu og hinna
fyrri, raunar aðeins staöfesting
á þvi sem vitað hefur verið frá
upphafi kosningabaráttunnar.
Allt frá þvi aö ljóst var hverjir
yrðu i kjöri i forsetakosningun-
um hefur baráttan staðið milli'
Guðlaugs Þorvaldssonar og
Vigdisar Finnbogadóttur. Þótt
tveir aörir mætir menn séu I
kjöri hafa þeir af einhverjum
orsökum ekki náð þvl fjöldafylgi
sem nægir. Þetta hefur verið
auðvelt að finna i samtölumvið
fólk á vinnustöðum og manna-
mótum. Niðurstöður skoðana-
kannanna eru aðeins staðfesting
á þessu
Eðli forsetakosninga
Nauðsynlegt er iyrir Kjösend-
ur aö gera sér grein fyrir þeim
reginmun, sem er á forseta-
kosningum og öðrum almennum
kosningum i landinu. 1 forseta-
kosningum sigrar sá einn, sem
flest atkvæði fær. Skipting at-
kvæða milli hinna frambjóöend-
anna skiptir engu máli. Þar er
ekki um hlutfallskosningar af
neinu tagi að ræöa. Þaö hefur
engin áhrif á æðstu stjórn rikis-
ins, hvemig atkvæðin skiptast
milli þeirra þriggja, sem ekki
ná kjöri, aðeins hver veröur
kosinn. Þeir sem greiða fram-
bjóðendum er enga von hafa um
að ná kjöri atkvæöi sitt, eru þvi i
raun aö afsaia sér rétti sinum til
þess að hafa áhrif á þaö hver
situr i embætti forseta tslands.
Þetta er vafalaust harkaleg
niðurstaöa I margra augum, en
hún er sett fram I fullri hrein-
skilni, og hana þurfa menn að
skilja. Þegar atkvæði er einu
sinni komið ofan I kjörkassann
veröur ekki aftur snúið. Það er
of seint að iðrast, þegar kosn-
ingatölur birtast.
Fordómar gagnvart
skoðanakönnunum
Mér hefur þótt undarlegt að
sjá hvernig sumt fólk bregst við
niöurstöðum skoöanakannana
hérlendis. Sumir telja þær af
hinu illa, aðrir bregðast reiðir
neöanmóls
Magnús Bjarnfreðson
segir um forseta-
kosningarnar í þessari
grein sinni: „Þar er ekki
um hlutfallskosningar af
neinu tagi að ræða. Það
hefur engin áhrif á æðstu
stjórn ríkisins, hvernig
atkvæðin skiptast milli
þeirra þriggja, sem ekki
ná kjöri, aðeins hver
verður kosinn. Þeir, sem
greiða frambjóðendum,
er enga von hafa um að
ná kjöri atkvæði sitt, eru
því í raun að afsala sér
rétti sínum til þess að
hafa áhrif á það, hver
situr í embætti forseta
islands."
við og segja þær marklausar ef
þeim lfkar ekki við niður-
stöðurnar. Einkum finnst mér
þessi viðbrögð undarleg meðal
fólks, sem sækist eftir þjóöhöfö-
ingjaembætti lýðræöisrikis.
Skoðanakannanir eru nú á dög-
um taldar sjálfsagöur hlutur i
lýöræðisrikjum, en mér er ekki
kunnugt um aö þær séu liðnar i
rikjum með annaö stjórnarfar.
Segir það nokkra sögu. Hins
vegar má aldrei teija skoöana-
kannanir eitthvað annað en þær
eru. Þær gefa aðeins til kynna
skoðanir ákveðins hóps á ákveö
inni stundu. Þær eru hvorki
kosningar né kosningaspá.
Annaö einkenni þeirra er aö þær
hafa sin skekkjumörk.
Skoöanakönnun Visis sfðastlið-
inn þriðjudag, segir til dæmis
ekki til um það hvort fylgi
Vigdisar eöa Guölaugs, er
meira með þjóðinni. Þótt Guð-
laugur fái einu prósenti meira i
skoöanakönnuninni getur fylgi
Vigdisar i raun verið eitthvað
meira en hans á þeim dögum
sem könnunin er gerö. Munur-
inn milli þeirra tveggja og hinna
tveggja veröur hins vegar aö
teljast marktækur
Hver er hæfastur
Hver frambjóöendanna er
hæfastur til að gegna virðuleg-
asta embætti islensku þjóðar-
innar? Þvf getur sjálfsagt eng-
inn svarað svo óyggjandi sé.
Allir hafa frambjóðendurnir
nokkuö til sins ágætis. Ég er
einn þeirra mörgu sem tóku þá
ákvörðun að óska eftir Guðlaugi
Þorvaldssyni I framboð, strax
og ljóst varð aö dr. Kristján
Eldjárn myndi ekki lengur gefa
kost á sér.
Þvi réöi fyrst og fremst
tvennt. Annars vegar ánægjuleg
persónuleg kynni, hins vegar aö
mér var ljóst aö hann hafði
gegnt þýöingarmiklúm ábyrgð-
KOSTA VÖL
arstöðum meö miklum sóma.
Ég hafði sem blaðamaöur fylgst
meö störfum hans og vissi aö
þar var hvergi snöggan blett að
finna, þar þurfti aldrei neitt aö
fela og þar var öllu svaraö
hispurslaust. Ég hafði séö hann
umgangast fólk úr öllum stétt-
um þjóöfélagsins og vissi að það
var honum jafnauövelt hver svo
sem I hlut átti. Ég hafði heyrt
hann tala um skóla iifsins, með
sömu viröingu og æöstu
menntastofnun þjóðarinnar,
sem hann var I forsvari fyrir.
Þetta vissu margir. Þess
vegna sameinuðust menn úr öll-
um stéttum og öllum stjórn-
málaflokkum um að skora á
til skraust. Þá er jafnvel lagst
svo lágt að reyna aö klína þvi á
framboöiB að það sé til komiö
vegna pólitiskrar samtrygg-
ingar, eins og lesa hefur mátt i
margendurteknu rugli skóla-
stjóra nokkurs hér I blaöinu.
Þjóðarsátt
Að kvöldi sunnudags veröa
sverö sliðruð. Þá lýkur kosn-
ingabaráttu sem meö fáum
undantekningum hefur veriö
drengileg. Þá mun þjóðin fylkja
sér bak við sigurvegara kosn-
inganna, sem veröandi forseta
sinn, hver sem hann verður.
Vonandi taka sem flestir

-saííiWw
MlKiarsnBlliurátytgllr ^^^rBlnstöKutnKiördæmuni:
íEKKI MARKrftKUR «
1‘rUÐLAU!
að straum-
urinit öugi
-s«wréiíf
i ftWWÚMSOT
Magnús telur, að þótt ekki sé marktækur munur á fylgi Guðlaugs
og Vigdisar I skoöanakönnun Vfsis verði munurinn milli þeirra
annars vegar og hinna tveggja Alberts og Péturs hins vegar að
teljast marktækur.
Guðlaug að gefa kost á sér og
mæltu með framboöi hans,
meðal annars margir stjórn-
málamenn úr öllum flokkum.
Sumum viröist svlöa það aö
engum flokkspólitlskum stimpli
verður komiö á framboö
Guðlaugs Þorvalds
Þorvaldssonar. Að framboði
hans standa engir flokkspólitlsir
kjarnar með tungl og vlgahnetti
raunhæfan þátt I kosningunum,
svo úrslit fari ekki á milli mála.
Hvorki þeim sem vinnur, né
hinum þremur sem tapa, er
greiði geröur með þvi aö forseti
verði kosinn með t.d. þriöjungi'
atkvæöa. Þvl skulum viö fylkja
liöi á kjörstað og gera sigur
Guðlaugs Þorvaldssonar glæsi-
legan.
Magnús Bjarnfreðsson.
J