Morgunblaðið - 03.11.2002, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2002 B 25
bíó
RÚSSLAND var ein af vöggum
kvikmyndalistarinnar snemma á síð-
ustu öld og nægir þar að nefna sígild
verk Sergeis Eisenstein. Á tímum
kommúnista í Sovétríkjunum má
skipta rússneskum myndum í tvo
meginflokka, þær sem þjónuðu
stefnu valdhafa til vegsömunar hinu
kommúníska þjóðskipulagi og þær
sem gagnrýndu þetta þjóðskipulag
undir rós og spegluðu í ýmsum kvik-
myndaformum kreppu þess, gjarnan
með táknrænum hætti. Myndir
Andreis Tarkofskís má taka sem dæmi,
en furðu mörg framúrskarandi kvik-
myndaverk fengust gerð á þessum
tíma, ekki síst undir lokin, þegar
halla tók undan fæti fyrir komm-
únismanum og hillti undir glasnost-
ið. Þar stendur hin nístandi stríðs-
ádeila Elems Klimov, Komið og sjáið,
einna hæst. Þessar myndir fengust
allflestar sýndar erlendis þótt þær
færu fyrir lítið í heimalandinu og var
Kvikmyndahátíð í Reykjavík helsta
athvarf þeirra hérlendis. Þegar
glasnostið síðan gekk í garð og
rússneskir kvikmyndahöfundar gátu
meira eða minna sagt allt sem þeim
bjó í brjósti, þurftu ekki lengur að
finna tjáningu sinni og túlkun útrás
með felulitum og hálfkveðnum vís-
um, sannaðist það sem oft hefur
sannast áður, að listaverk verða
stundum betri ef listamaðurinn læt-
ur njótanda þess eftir hluta af sköp-
uninni eða túlkuninni; stundum er
betra að segja tveir plús tveir og láta
aðra um að leggja saman. Innan um
lítilsigldar ádeilumyndir og eft-
iröpun amerískra afþreyingarmynda
hafa engu að síður komið fram for-
vitnileg rússnesk kvikmyndaverk á
síðustu árum, sem fjalla um lífið í
Rússlandi á ýmsum tímaskeiðum í
sögu þjóðarinnar og hafa m.a. veitt
innsýn í það hvernig mafíugrýla hef-
ur tekið við af þeirri kommúnísku og
má ekki á milli sjá hvor er verri.
Það versta er hversu fáar af þess-
um nýju rússnesku myndum hafa
náð hingað til Íslands og gildir þar
hið sama og um t.d. þýskar bíómynd-
ir sem rætt var um á þessum stað
fyrir viku. Mörg ár eru síðan rússn-
esk kvikmynd hefur verið sýnd hér-
lendis. Hinn fjárhagslega vannærða
Kvikmyndahátíð í Reykjavík hefur
að mestu setið hjá í þeim efnum í
seinni tíð. Rússarnir eru hættir að
koma.
Þegar farið er að forvitnast um
hvað sé helst á seyði hjá þessari
gamalgrónu kvikmyndaþjóð kemur
sitthvað athyglisvert í ljós. Vinsæl-
asta myndin í Rússlandi um þessar
mundir er Oligarch, sem segir sögu
auðjöfursins Boris Berezofskís, sem óx
úr sárri fátækt til geysilegra auðæfa
og áhrifa á tímum glasnostsins, en
hrökklaðist úr landi og er nú búsett-
ur í London. Oligarch fékk sem nem-
ur um 30 milljónum króna í kassann
fyrstu sýningarvikuna, sem er met
fyrir rússneska mynd. Þessi mynd
er að hluta til gerð fyrir erlent fé.
Þegar kommúnisminn féll snar-
minnkaði ríkisstyrkur við rússneska
kvikmyndagerð, sem þýddi m.a. að
framleiðendur urðu að leita að fjár-
magni annars staðar frá, t.d. Banda-
ríkjunum, og hefja samframleiðslu í
vaxandi mæli, auk þess að reyna að
höfða æ sterkar til innanlandsmark-
aðar með brokkgengri afþreyingu. Í
raun er rússneskur kvikmyndaiðn-
aður, eins og svo margt annað í at-
vinnu- og listalífi landsins, vanmátt-
ugur og fjárvana. Nú hefur
menningarmálaráðherra Rússlands
tilkynnt að ríkisstjórn Vladímírs Pútín
forseta ætli að þrefalda ríkisframlög
til kvikmyndagerðar á tveimur árum
eða upp í sem nemur 1,3 milljörðum
króna, sem þykir veruleg upphæð í
landi þar sem sjúkrahús geta ekki
einu sinni greitt rafmagnsreikninga
sína, eins og fram kemur í nýlegri
grein í The Guardian. Þessi ákvörð-
un er þó ekki skilyrðislaus. Henni er
ætlað að breyta áherslum rússn-
eskra kvikmyndagerðarmanna og
forða því að metsölumyndirnar verði
eins og Oligarch til að vekja athygli á
óæskilegum fjármagnskúrekum eins
og Berezofskí. Þvert á móti segir
menningarmálaráðherrann, Míkhaíl
Shviydkoi, að þær myndir muni njóta
forgangs varðandi ríkisstyrki sem
vegsami fornar rússneskar dyggðir,
föðurlandsást og söguleg efni, en
einnig myndir fyrir börn. Þannig
virðast rússnesk stjórnvöld vilja
snúa kvikmyndagerðinni aftur til
þess miðstýrða efnisvals sem ríkti á
tímum kommúnista.
Rússar framleiða nú 57 kvikmynd-
ir á ári, sem þrátt fyrir allt er merki-
lega mikið miðað við lítil fjárráð al-
mennings. Pútín forseti hefur lýst
áhyggjum sínum yfir því að þetta sé
aðeins 2% af bíóframboðinu. Menn-
ingarmálaráðherrann vill því auka
þessa framleiðslu upp í 100 myndir
árið 2006. Þriðjungur þeirra verður
fjármagnaður af ríkinu. Skiptar
skoðanir eru eðlilega innan rússn-
eskrar kvikmyndagerðar um þessa
nýju stefnu stjórnvalda. The Guard-
ian hefur eftir Alexander Litvinof, að-
stoðarforstjóra hins gamalgróna
framleiðslufyrirtækis Mosfilm, sem
enn er það stærsta í Rússlandi: „Á
tímum Jeltsíns var kvikmyndagerð
okkar afar illa fjármögnuð. Pútín hef-
ur lagað þessa stöðu verulega og rík-
ið leggur til um 50% kostnaðar við
kvikmynd. Og auðvitað hefur ríkið
þar með rétt til að ákveða forgangs-
röðina. Hetjan í rússneskum kvik-
myndum 10. áratugarins var morð-
ingi í ofbeldisfullum hasar þar sem
allir deyja. Nýja hetjan er gáfuð,
skynsöm manneskja sem vill auðga
og bæta mannlífið í landi okkar.“
Þannig vega peningahagsmunir
þungt í röðum framleiðenda. En
sjálfsagt túlkar fulltrúi nýrrar kyn-
slóðar rússneskra leikstjóra, Nikolaí
Lebedef, betur afstöðu listamannanna
til þessarar nýju pólitísku for-
sjárhyggju: „Peningarnir mega ekki
og eiga ekki að fara í að fjármagna
einhvers konar nýja goðsögn um rík-
ið, heldur sögur um mannleg gildi,
um manneskjur.“
Svona fer nú sagan í hringi. En
hvernig sem fer fyrir rússneskri
kvikmyndagerð verðum við að fá að
fylgjast með henni, ekki síst núna
þegar flokkurinn virðist aftur byrj-
aður að haga sér eftir speki Smirnoffs.
Rússarnir þurfa að koma aftur upp á
tjöldin hjá okkur. Nóg fáum við að
sjá af amerískum partíum.
Koma Rúss-
arnir ekki?
AP
Þú ert sjálfur Pútín bak við tjöldin: Rússlandsforseti blandar sér í
kvikmyndagerðina.
„In America, you can always find a party.
In Russia, the party always finds you,“
sagði Smirnoff vodkaframleiðandi. Því
miður fann hann of mikið á sér til að unnt
sé að þýða spekina. Þar fyrir utan á hún
að lýsa liðnum tíma, þeim tíma þegar
kommúnistagrýlan var jafn svaðaleg
grýla hvort heldur var meðal kúgaðra
Rússa eða óttasleginna Ameríkumanna.
Um þessa grýlu gerðu þeir síðarnefndu
kaldastríðskómedíuna The Russians Are
Coming, The Russians Are Coming, eins
og um innrás háskalegra geimskrímsla
væri að ræða; reyndar tóku Rússar ein-
att á sig þá táknrænu mynd í bandarísk-
um vísindaskáldskap 6. og 7. áratug-
arins.
SJÓNARHORN
Árni Þórarinsson
INNRITUN
Innritað verður 1.–15. nóvember.
Dagana 12., 13. og 14. nóvember veita sviðsstjórar og námsráðgjafar aðstoð við áfangaval og innritun.
Aðra daga er tekið við umsóknum á skrifstofu skólans frá kl.9.00–15.00
Umsókn skal fylgja staðfest afrit af gögnum um fyrra nám.
Fyrir námsmat á gögnum frá framhaldsskóla þarf að greiða 1.500 kr.
Eftir að innritun lýkur verða sendir greiðsluseðlar til þeirra sem fá skólavist.
ATH! þeir sem greiða á gjalddaga verða í forgangi varðandi gerð stundatöflu.
á v o r ö n n 2 0 0 3 GÚSTA
Skólavörðuholti • 101 Reykjavík
Sími 522 6500 • www.ir.is • ir@ir.is
Upplýsingar um innritun ásamt umsóknar-
eyðublaði er að finna á vef skólans www.ir.is
og á skrifstofu skólans í síma 522-6500.
Innritað er með fyrirvara um þátttöku
í einstökum áföngum.
Upplýsinga- og tölvusvið
Byggingasvið
Rafiðnasvið
Hönnunarsvið
Málmiðnasvið
Almenn námsbraut
Margmiðlunarskólinn
Grunnnám fyrir: Bókband • Prentun • Grafiska miðlun • Ljósmyndun • Veftækni • Nettækni
Sérsvið: Ljósmyndun • Prentun • Grafisk miðlun • Bókband
Tölvubraut: Grunnnám • Forritun • Netkerfi
Grunnnám tréiðna • Húsasmíði • Húsgagnasmíði • Múrsmíði • Málaraiðn 1. og 3. önn
Veggfóðrun • Tækniteiknun
Grunnnám rafiðna • Rafvirkjun • Rafvélavirkjun • Rafeindavirkjun • Rafveituvirkjun • Símsmíði
Listnámsbraut / Almenn hönnun • Fataiðnabraut, 7. önn • Hársnyrtibraut 2., 3. og 4. önn
Málmtæknibraut • Gull- og silfursmíði
Almennar námsbrautir • Tæknibraut / viðbótarnám til stúdentsprófs
Margmiðlunarskólinn 1.2.3. og 4. önn
Innritun í kvöldnám verður 3.4. og 6. janúar.
– Nánar auglýst síðar.
Innritun í fjarnám hefst 1. desember
á fjarnam@ir.is
Innritað verður á þessar brautir: