Morgunblaðið - 19.01.2003, Qupperneq 4

4 B SUNNUDAGUR 19. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Föðurfólk hennar var frá Prag, og faðir henn-
ar var liðsforingi í austurríska hernum. Fjöl-
skyldan átti mjög arðvænlegt vefnaðarvöru-
fyrirtæki, en þegar Hitler komst til valda urðu
þau að yfirgefa heimili sitt eins og flestir gyð-
ingar. Þau fengu ekki vegabréf, en sendu dæt-
urnar, móður mína og systur hennar sem þá
voru börn að aldri, til ættingja í Sviss. Þaðan
tókst systrunum að flýja og skömmu síðar for-
eldrum þeirra. Eina landið sem þau gátu farið
til var Ísrael, en þó var það ekki heiglum hent
að komast inn í landið og þau lentu í lífshættu
þegar skothríð dundi á bátnum sem flutti þau.
Bretar á svæðinu höfðu sagst mundu taka á
móti gyðingum, en þegar arabar sáu hversu
margir innflytjendurnir voru, tóku þeir fyrir
það og Bretar settu bann við fleiri innflytj-
endum. Fólkinu mínu tókst þó að komast inn í
landið en skömmu síðar lést afi minn. For-
eldrar hans höfðu þá verið fluttir í útrýming-
arbúðir nasista í Buchenwald þar sem þau lét-
ust.
Móðir mín, fimmtán ára og auralítil, fékk
vinnu og var afar heppin. Hún talaði þýsku,
frönsku og ensku, lærði auk þess hebresku og
arabísku mjög fljótt eins og fólk gerir á þeim
aldri, og varð fyrsti ritari Ben-Gurions, fyrr-
um forsætisráðherra Ísraels.“
Lék sér með perlur
Dorrit fæddist árið 1950 og ólst upp ásamt
systur sinni Tamöru en Sharon, yngsta syst-
irin, fæddist síðar í London. Húsið í Jerúsal-
em var stórt, enda þurfti það að rúma um tutt-
ugu manns, stórfjölskylduna og fólk sem
aðstoðaði við húshaldið. Faðir hennar hafði
tekið við fyrirtæki fjölskyldunnar og eflt mjög
viðskiptin. Hann seldi gimsteina víðsvegar um
heim og einnig til helstu konunga arabaríkj-
anna.
Í borginni héldu átök milli stríðandi afla
áfram og börn vöndust hljóðum sprengjunnar.
Dorrit segir að enn finnist henni sem menn
séu að berjast einhvers staðar þegar þeir
fagna áramótum með tilheyrandi spreng-
ingum. En systurnar ólust upp við gott atlæti.
Dorrit lærði snemma á skíðum enda hefð fyrir
þeirri íþrótt í móðurættinni, fjögurra ára
gömul lærði hún að sitja hest, hún fór í ballett
og í tónlistarskóla þar sem hún lærði á píanó.
„Þá voru aðeins tvö píanó í borginni. Annað
átti afi minn og hitt var í breska sendiráðinu.
Afa þótti tilhlýðilegt að dæturnar lærðu á pí-
anó. Við vorum þess vegna þau fyrstu í borg-
inni sem eignuðust píanó og einnig þau fyrstu
sem fengu sér kæliskáp!
Ég var send í skóla sex ára gömul en mér
gekk illa að læra að lesa svo kennarinn kallaði
á föður minn og sagði að það væri ekkert hægt
að kenna mér. Lesblinda var enn óþekkt þeg-
ar ég var að alast upp. Faðir minn reiddist og
tók mig úr skólanum. Ég fékk einkakennara
en tók litlum framförum hjá honum. Hins veg-
ar eyddi ég miklum tíma með föður mínum og
ferðaðist með honum. Á endanum var það
hann sem kenndi mér að lesa og skrifa.“
Ég spyr hvers vegna honum hafi tekist það
sem kennaranum tókst ekki?
„Líklega af því að hann þekkti vandamálið
af eigin raun, vissi hvaða aðferðir voru væn-
legastar til árangurs. Hann fræddi mig auk
þess um allt milli himins og jarðar enda fróður
maður og vel lesinn. Hann getur lesið sjö forn
tungumál sem nú eru útdauð, auk ensku,
hebresku, arabísku, þýsku og frönsku og hef-
ur í áratugi lagt stund á fornleifafræði. Safn
hans er eitt mikilvægasta einkasafn fornminja
sem til er frá þeim svæðum sem fjallað er um í
Biblíunni og eru flestir munirnir 2.000 til
8.000 ára gamlir. Meðal annars innsigli ýmissa
konunga sem getið er um í Gamla testament-
inu og eini gripurinn sem til er og menn telja
að geti tengst Örkinni hans Nóa. Faðir minn
hefur unnið mikið að rannsóknum með fjölda
prófessora og fræðimanna víða að úr veröld-
inni, sérfræðingum í tímum Gamla og Nýja
testamentisins. Hann var og er góður kennari
og ég hef lært mikið af honum.“
En hvernig varst þú sem barn?
„Klifrandi upp um alla veggi ef ég man rétt.
Synti líka mikið, en svo komu stundir sem ég
las, og þá helst sögu. Mestum tíma varði ég þó
með föður mínum í versluninni. Skoðaði gim-
steina og fagra hluti, lék mér með perlur. Ég
man að ég velti því mikið fyrir mér hvað lista-
maðurinn hefði verið að hugsa þegar hann bjó
til gripina. Og faðir minn kenndi mér að
greina þá.
Líttu á þessa perlu, sagði hann, sérðu ólíka
liti hennar? Taktu smaragðinn, hvers konar líf
er í honum?
Og þannig hafði honum einnig verið kennt.“
Hann hefur haft mikil áhrif á þig?
„Hann gerði það og ég ákvað mjög snemma
að feta í fótspor hans. Ég var líka hænd að föð-
urömmu minni. En ætli ég hafi ekki verið fyr-
irferðarmikil og ófeimin fram að tólf ára aldri.
Þá varð ég ósköp feimin enda þá nýflutt til
London, talaði litla ensku og átti enga vini. En
foreldrum mínum fannst þau ekki geta skapað
dætrum sínum öryggi og góða framtíð í Ísrael,
svo þau tóku þá ákvörðun að flytjast til Eng-
lands.“
Fjölskyldan settist að í London, dæturnar
fóru í skóla og foreldrarnir komu aldagömlu
fyrirtækinu af stað á nýjan leik í Hilton-hóteli
þar sem það er enn. Fljótlega fór Dorrit að
starfa í versluninni. „Ég var farin að selja
gimsteina með foreldrum mínum fjórtán ára
gömul. Á þeim tíma töluðu menn um sveifluna
í London, nýja tíma í tónlist og tísku, og fólk
kom hvaðanæva úr heiminum. Hilton-hótelið
var fyrsta nýtískulega hótelið sem byggt var í
borginni, hið eina sem hafði loftkælingu, og
þar vildu flestir vera sem einhvers máttu sín.
Ég man eftir auðugum Bandaríkjamönnum
og Grikkjum sem komu inn í verslunina á
krókódílaskóm, keyptu demanta glaðir og
reifir, komu svo næsta dag og vildu skila þeim,
höfðu þá tapað öllu í spilavítunum og kenndu
steinunum um. Elísabeth Taylor kom inn einn
daginn og fjárhættuspilari frá Las Vegas
þann næsta. Og þegar arabísku olíufurstarnir
fóru að koma til London versluðu þeir við okk-
ur því foreldrar mínir töluðu arabísku og þeir
þekktu líka ættina.
Var faðir þinn einn helsti demanta-
kaupmaður Englands?
„Því verða aðrir að svara,“ segir hún.
Þegar ég sé að mér verður ekkert ágengt í
þeim efnum sný ég mér að listum og spyr
hvort það sé ekki rétt að hún hafi snúið sér að
þeim á ákveðnum tíma?
„Listir eru mér ástríða en ég hef ekki skap-
að list. Það komu margir auralitlir gyðingar til
okkar, frá Rússlandi og ýmsum stöðum í Evr-
ópu, og það eina sem þeir áttu og gátu selt
voru listaverk. Ég lærði að meta gildi lista-
verka eins og gæði gimsteina. Það kom mér til
góða síðar.
Gerði upp gamla kastala
Þegar ég var sextán ára samdi mér illa við
móður mína. Hún vildi ekki að ég væri úti eftir
klukkan tólf á kvöldin sem mér þótti afar
óréttlátt því fjörið í „Lundúnasveiflunni“ byrj-
aði aldrei fyrr en eftir miðnætti. Svo ég fór að
heiman. Ég þurfti auðvitað að afla tekna strax
og hafði því lítinn tíma til að íhuga hvert hug-
urinn stefndi. Ég hóf störf í fataverslun, vann
þar um tíma, en fór svo í skóla. Ég sótti öll
námskeið í Victoria & Albert Museum, lærði
listfræði, innanhússarkitektúr, skreytingar og
hönnun. Fyrirtækið sem ég starfaði síðan hjá
sameinaðist fyrirtæki eins þekktasta innan-
hússarkitekts landsins, David Higgs, og af
honum lærði ég margt. Ég var tuttugu og
tveggja ára þegar ég var beðin um að gera upp
og innrétta einn merkasta kastala 17. aldar,
Meryworth-kastala í Kent. Vinnan tók mig
þrjú ár, hverjum hlut fylgdi leit og heimilda-
vinna. Fleiri verkefni fylgdu svo í kjölfarið og
ég gerði upp mörg merk og söguleg hús. Í tæp
tíu ár vann ég sem innanhússhönnuður.“
Dorrit gifti sig þegar hún var tvítug og bjó
með eiginmanni sínum þar til þau skildu tíu ár-
um síðar. En hún starfaði líka sem blaðamaður
hjá breska tímaritinu Tattler og hvernig kom
það til?
„Þau hjá Tattler voru búin að biðja mig
nokkrum sinnum um að koma í viðtal en ég
baðst alltaf undan því. Það þótti víst merkilegt
að ég skyldi hafa verið fær um að taka kast-
alann í gegn ekki eldri en ég var. Árin liðu og
enn var ég beðin um viðtal svo það endaði með
því að ég féllst á að snæða hádegisverð með
ritstjóranum sem er vel metin kona. Það varð
ekkert viðtal úr þeim samræðum en hins veg-
ar spurði hún hvort ég væri ekki til í að skrifa
fyrir blaðið. Ég féllst á það og skrifaði svo fyr-
ir tímaritið um menn og málefni.
Um þær mundir var ég farin að starfa aftur
hjá foreldrum mínum og ferðaðist mikið, fór
vikulega til Mið-Austurlanda til að kaupa og
selja. Ég var í tvöfaldri vinnu og bjó ein. Ég
hafði átt bandarískan vin en hann lést úr
krabbameini.“
Örlagatónar
Hádegisverður hjá góðri vinkonu breytti
högum Dorrit Moussaieff.
Vinkona hennar hringdi og bauð henni til
hádegisverðar, með þriggja mánaða fyrirvara.
Sagði að forseti Íslands yrði meðal gesta,
hvort hún gæti komið? Dorrit sagðist því mið-
ur þurfa að afþakka boðið, hún yrði ekki í
London í mars, hún þyrfti að fara á skart-
gripasýningu í Basel og ætlaði á skíði á eftir
eins og hún væri vön. Hún fór þó ekki til Sviss
þegar til kom, faðir hennar þurfti að fara í
hjartaaðgerð og hún vildi vera nálægt honum.
Vinkona hennar ítrekaði þá boðið, hringdi
daglega þegar á leið, en Dorrit sagðist vilja
dvelja hjá föður sínum á sjúkrahúsinu, borða
með honum hádegis- og kvöldverð. En daginn
sem boðið var haldið, stuttu fyrir hádegi,
sagðist móðir Dorrit ætla að borða hádeg-
isverð með föður hennar. Þá hringdi Dorrit til
vinkonunnar og spurði hvort boðið stæði enn?
„Ákaflega tilviljunarkennt allt saman,“ seg-
ir hún. „Þegar Ólafur Ragnar heyrði að ég
væri blaðamaður spurði hann hvort ég vildi
ekki skrifa grein um Ísland. Hann sagði mér
frá landinu og eftir því sem á frásögn hans leið
fékk ég meiri áhuga. Ég sagðist þó ekki geta
komist til landsins fyrr en eftir hálft ár. Og
þar með lauk viðræðum okkar. Þegar við
kvöddumst grunaði hvorugt okkar að við ætt-
um eftir að sjást aftur.
En daginn eftir þegar ég var á leið til föður
míns, gekk ég fram hjá stað þar sem minning-
artónleikar um Yehudi Menuhin stóðu yfir.
Mér hafði verið boðið á tónleikana en ekki
komist. Þeim var að ljúka en ég ákvað að
skjótast inn og skrifa nafn mitt í gestabókina.
Ég gat ekki stillt mig um að hlusta á síðustu
tónana, settist aftast og lét fara lítið fyrir mér,
enda í gallabuxum og peysu meðan aðrir tón-
leikagestir skörtuðu smóking og samkvæm-
iskjólum. Tónleikunum lauk, forsetinn sem
sat á fremsta bekk, stóð fyrstur manna upp og
við horfðumst í augu.
Við spjölluðum aðeins saman eftir tón-
leikana og ákváðum að hittast aftur ef við gæt-
um.“
Leyfist mér að spyrja hvort þetta hafi verið
ást við fyrstu sýn?
„Ekki við fyrstu sýn en má vera að slíkt hafi
gerst við aðra sýn.“
Eruð þið lík, eigið þið eitthvað sameig-
inlegt?
„Ég er ólík öllum mínum vinum og það gild-
ir einnig um Ólaf Ragnar. En við höfum svipað
gildismat. Lífsmátinn er ekkert ólíkur, við
reykjum hvorugt og kunnum að meta kyrrð-
ina. Við höfum bæði áhuga á íþróttum og sögu
og þar með eru sameiginleg áhugamál upp-
talin, enda eru uppruni okkar og uppeldi afar
ólík. En það sama átti reyndar við um föður
minn og móður. Kannski bætum við hvort
annað upp.“
Hvað vissir þú um Íslandi áður en þú komst
hingað?
„Ég vissi að þið væruð mikil fiskveiðiþjóð,
kannaðist við Íslendingasögur, Halldór Lax-
ness, Björk, og hafði heyrt að næturlíf væri
fjörugt.“
Hún segir að fjölskylda Ólafs Ragnars hafi
tekið sér vel þegar hún kom til Íslands. „Þær
tóku mjög vel á móti mér dæturnar Tinna og
Dalla og einnig dætur Guðrúnar Katrínar af
fyrra hjónabandi, Þóra og Erla. Það hjálpaði
mér mikið. Eldra fólkið tók mér varlega í
fyrstu. Sumir létu það vera að heilsa mér. En
það er skiljanlegt, þjóðin hafði átt dásamlega
forsetafrú þar sem Guðrún Katrín var, og nú
var allt í einu ókunn kona í fylgd forsetans. En
viðmót fólks breyttist mjög fljótt og nú mæti
ég bara hlýju og vinsemd.“
Mér þykir það ekki undarlegt þegar hlý
kona sem Dorrit á í hlut en íslenskukunnátta
hennar kemur mér á óvart. Hún segir mér að
hún hafi haft kennara í byrjun en því miður fái
hún litla talþjálfun, fæstir tali við hana ís-
lensku. „Meira að segja fimm ára börn svara
mér á ensku þegar ég ávarpa þau á íslensku!
Á flugvellinum, í verslunum, hvar sem ég kem
er töluð við mig enska, nema þegar ég fer í
heimsóknir með Ólafi Ragnari út á land. Þar
talar fólkið við mig íslensku. Ég nýt þess að
fara út á land.“
En hún fer landa á milli til vinnu. „Ég er
með skrifstofu í London og á mína við-
skiptavini. Ég sel skartgripi, hanna þá stund-
um sjálf og ferðast enn mikið. Þegar stund
gefst skrifa ég fyrir Tattler, þó sjaldnast und-
ir nafni núorðið. Oft flýg ég til London í byrj-
un vikunnar og kem hingað aftur á fimmtu-
dagskvöldum en stundum er ég hér í nokkrar
vikur í senn.“
Ég segist hafa heyrt að hún hafi tíma fyrir
útivist og íþróttir þrátt fyrir annir og hún
neitar því ekki. Segist fara í gönguferðir, leik-
fimi, sund, og reyni að komast á skíði og hest-
bak sem oftast. Mér sýnist á öllu að hún lifi af-
ar heilbrigðu lífi?
„Ætli það ekki. En ég er veik fyrir súkku-
laði. Má bjóða þér mola?“
Íslenskur útsaumur í London
Stærsta konfektaskja sem ég hef á ævi
minni séð er sett fyrir framan mig. Ítalskt
konfekt. Nokkrir molar eftir á botninum. Ég
fæ mér aðeins einn. Maður verður að hemja
sig.
„Hefurðu smakkað ekta enskan jólabúð-
ing?“ spyr hún, og þegar ég neita því fer hún
fram í eldhús, kemur með einn fjórða part af
kolbrúnum búðingi á kringlóttum diski og bið-
ur mig í guðsbænum að láta óaðlaðandi útlit
hans ekki villa um fyrir mér. „Þetta er lostæti
og nú þarf ég að kveikja í honum með ko-
níaki,“ segir hún, fer aftur fram og kemur með
logandi, hálflokaða pönnu og hellir fimlega úr
henni yfir búðinginn.
„Þetta gerum við til að fá rétta bragðið. Það
eru þurrkaðir ávextir í honum. Ég bjó hann til
fyrir þrem mánuðum en svona búðing má
geyma í þrjú ár. Gömul ensk hefð. Öllum
finnst hann vondur nema mér og Ólafi Ragn-
ari.“
Mér finnst hann bara nokkuð góður og tel
ekki útilokað að menn geti ánetjast bragðinu.
„Íslenski maturinn er sá besti í heimi,“ seg-
ir hún þá. „Mun betri en sá franski og ítalski.
Ég held að Íslendingar átti sig ekki á því.
Grænmetið, osturinn og skyrið eru afbragð og
Morgunblaðið/Þorkell
Ég spyr hvaða ferð með forsetanum hafi verið henni eftirminnilegust og hún svarar að bragði: „Á Snæfellsnes.“