Morgunblaðið - 06.04.2003, Blaðsíða 5

maður þarf að vita hvert hlutverk
hans er og vinna sína vinnu. Allir
þurfa að stefna að því sama, rík-
isvald og sveitarstjórnir jafnt og
aðilar í þjónustugeiranum. Ef þú
ætlar að selja ferðamönnum eitt-
hvað þarftu að vita hundrað pró-
sent og gott betur hvað þú ætlar að
selja, hverjum þú ætlar að selja og
svo að kunna að pakka vörunni rétt
inn. Þú þarft að standa við hvert
einasta atriði sem þú hefur lofað og
gera helst betur en það. Ef þú ert
ekki með fullbókað hefurðu einfald-
lega ekki farið rétt að – þarft að
finna þína leið, eða kannski ættirðu
að snúa þér að einhverju öðru.“
Sjálfur hefur Urpo Haapalainen
stjórnað hóteli í Ivalo í fimm ár og
lánast að finna sinn rétta markhóp
í Frakklandi. Árið 2001 seldi hót-
elið Frökkum 750 gistinætur Á síð-
asta ári voru þær 8.500 og í ár hef-
ur hann bókað 15.000 gistinætur
fyrir Frakka og yfirfyllt bæði eigið
hótel og annarra.
Yfir hundrað þróunarverkefni
Eitt af því sem skilur að starfs-
aðferðir Finna og Íslendinga í þró-
un byggðamála er það, að á meðan
Íslendingurinn pukrast einn í sínu
horni eru Finnar á kafi í samstarfs-
og þróunarverkefnum. Auðmýktin,
sem er andstæðingur hrokans og
er hverjum þeim sem þjóna ætlar
öðrum lífsnauðsyn, gerir Finnum
kleift að vera í sífelldri leit að nýj-
ungum og löngun til að gera betur.
Urpo Haapalainen segir nauðsyn-
legt að muna „að enginn er full-
kominn, ekki heldur þú. Þú þarft
að vera fullur sjálfsgagnrýni, í sí-
felldri leit að nýjum hlutum, nýjum
tækifærum, einn og með öðrum.“
Í Lapplandi hefur enginn tölu á
þróunarverkefnum í ferða- og at-
vinnumálum en talið er að þau séu
vel yfir hundrað. Stærsta verkefnið
sem nú er í gangi í Norður-Lapp-
landi nefnist The Northern Dimen-
sion of Tourism project (NDT) og
er eins konar regnhlíf fyrir sjö
verkefni. Það er greitt af Evrópu-
sambandinu, sveitarfélögum Norð-
ur-Lapplands, finnska ríkinu og
ferðaþjónustuaðilum.
Verkefnið er unnið í samvinnu
við Norðmenn og Rússa og gengur
m.a. út á að finna nýja söluvöru
fyrir ferðaþjónustuna, þróa enn
frekar það sem fyrir er, dreifa
ferðamönnum betur um svæðið,
bæta samgöngur innan svæðisins
og yfir til Noregs og Rússlands og
markaðssetja svæðið frá Murm-
ansk til Alta í Noregi sem eina
heild.
Maria Astrén-Riipi segir að í
fyrstu hafi Samar ekki viljað sjá
neitt sem kallast gat ferðaþjónusta
og það hafi verið Finnar frá syðri
byggðum Finnlands sem höfðu
frumkvæði í ferðaþjónustu á svæð-
inu. Samarnir virðast því hafa átt
það sameiginlegt með Íslendingum
að hafa ekki komið auga á þau auð-
æfi sem þeir höfðu rétt fyrir fram-
an nefið á sér.
Hún segir að þau byggðarlög
sem ekki hafi verið nógu fljót að til-
einka sér ferðaþjónustu hafi ein-
faldlega lognast út af. Vissulega
haldi íbúum Lapplands áfram að
fækka en ekki í sama mæli og áður
og nú sé meira áberandi að fólk
flytji sig um set innan svæðisins.
Úr sveitum í þéttbýliskjarna og
sum þorpin séu í örum vexti. Í
Lapplandi hafi hreindýrabændum
fækkað eins og bændum annars
staðar í Evrópu og búin verði færri
og stærri. Nú sé öllum löngu ljóst
að án ferðaþjónustunnar væri harla
fátæklegt um að litast og bændur
gætu ekki stundað búskap sinn ef
ferðaþjónustan væri ekki fyrir
hendi, enda taki nú orðið nær allir
beinan eða óbeinan þátt í henni.
Saariselkä — þorpið sem varð til
í kringum eitt hótel
Austurundir landamærum Rúss-
lands, um 250 km fyrir norðan
heimskautsbaug, er þorpið Saaris-
elkä. Fyrir þrjátíu árum var þar
nánast engin byggð þegar maður
að nafni Paavo Holopainen flutti
frá suðurhluta Finnlands og reisti
þar hótel. Nú eru hótelin þrjú, þar
af eitt Spa-hótel (heilsuhótel), auk-
fjölda hótelíbúða og gistiheimila
sem hafa alls 3.500 gistirými. Einn-
ig eiga stéttarfélög og stærri fyr-
irtæki landsins þar fjölmörg orlofs-
hús og íbúðir sem geta hýst um
7.500 manns.
Árið 1990 voru íbúarnir 230 en
árið 2000 voru þeir 350. Tekjur af
ferðaþjónustu voru 1,875 milljarðar
króna árið 1994 en 3 milljarðar árið
2000. Áætlaðar tekjur árið 2010 eru
4,5 milljarðar og 9 milljarðar árið
2020. Skatttekjur sveitarfélagsins
af ferðaþjónustu árið 1994 voru
52,5 milljónir, 75 milljónir árið 2000
og áætlað er að þær verði 105 millj-
ónir árið 2010 og 225 árið 2020.
Þar sem íbúarnir ná engan veg-
inn að anna öllum þeim störfum
sem til falla er mikið um að fólk frá
syðri byggðum Finnlands stundi
tímabundið vinnu í Saariselkä og
reyndar heillast margir þeirra svo
af Lapplandi að þeir byggja sér þar
hús til að eiga sér afdrep í víðáttu
norðursins.
Þátttaka ríkis og sveitarfélaga
Í Lapplandi sem annars staðar í
Finnlandi er þátttaka sveitarfélaga
í ferðaþjónustu talin sjálfsögð og
eðlileg. Þannig eru mörg hótel í
eigu sveitarfélaga, alfarið eða að
hluta. Og geti einhver sýnt fram á
að hann hafi fundið sinn markhóp,
unnið sína heimavinnu og hafi hald-
bæra áætlun um sölu á afurð sinni
tekur sveitarfélagið oft á sig áhætt-
una við að koma á leiguflugi til að
ná í markhópinn.
Næstu tvö árin mun ríkissjóður
greiða öll launatengd gjöld fyrir-
tækja í Lapplandi til að renna enn
styrkari stoðum undir atvinnulífið
þar.
„Ferðaþjónusta er atvinnugrein
þar sem samvinna er undirstaða
alls,“ segir Maria Astrén-Riipi. „Ef
þú kannt ekki að vinna með öðrum
hefurðu ekkert til að byggja á.“
Hún er einnig sammála Urpo
Haapalainen um mikilvægi fag-
mennsku. „Þú þarft að kunna til
verka og hafa með þér fólk sem
kann til verka. Vita að sinn er siður
í landi hverju og þú þjónar Þjóð-
verjum ekki á sama hátt og Bret-
um eða Rússum.“
Þótt þrjár milljónir ferðamanna
sæki Lappland heim ár hvert og
gert sé ráð fyrir að þeim fjölgi er
það ekki oft sem ferðalangurinn
hefur á tilfinningunni að hann sé á
mjög fjölsóttum ferðamannastað.
Og víst er að samísk menning
blómstrar sem aldrei fyrr og Sam-
arnir, jafnt og aðrir íbúar Lapp-
lands, hafa lært þá kúnst að selja
heildina. Lært að landið þeirra,
umhverfið, matarmenning, hand-
verk, tónlist og annar menningar-
arfur er hluti af einni órofa heild
sem heitir Lappland og þeir geta
stoltir sýnt hverjum sem það vill
sjá og upplifa.
Höfundur er ráðgjafi í ferðamálum.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. APRÍL 2003 B 5
GREEN
ww
w.
for
va
l.is
FASTEIGNIR
mbl.is