Morgunblaðið - 04.07.2003, Blaðsíða 6

DAGLEGT LÍF
6 B FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HÁRGREIÐSLUSTOFANUnique efst við Lauga-veg var opnuð fyrirtveimur árum og tók
fljótlega upp á þeirri nýbreytni að
halda myndlistarsýningar á stof-
unni til þess að gleðja augu gesta
sinna. Stefnan var aldrei að stofan
yrði „venjuleg hárgreiðslustofa
með hárgreiðslumyndum á veggj-
um,“ og hefur sýningahaldið mælst
vel fyrir, að sögn eigendanna, Sæ-
unnar Óskar Unnsteinsdóttur og
Jóhönnu Maríu Gunnarsdóttur.
„Hér hafa verið 100–150 manna
opnanir, enda er hægt að rýma
stofuna þannig að hún verði eins
og veislusalur. Við höfum ekki ver-
ið með fræga listamenn, meira
ungt fólk, en það hefur líka selt
mjög vel af verkum sínum,“ segir
Sæunn Ósk og nefnir myndlistar-
nema, hönnunarnema og mósaík-
list sem dæmi.
Nýlega gengu hárgreiðslumeist-
ararnir skrefinu lengra í hug-
myndafluginu og stóðu fyrir tísku-
sýningu í „salnum“. Þar var sýnd
ný fatalína frá tískuhúsinu Pelli &
purpura og í kjölfarið var flíkunum
komið fyrir á sérútbúnum gínum
sem verða til sýnis á hárgreiðslu-
stofunni í allt sumar.
Hafið og fjaran ráða áferð
Pell & purpuri er fatahönn-
unarfyrirtæki með vinnustofu og
verslun í Hafnarfirði, sem sinnir
jöfnum höndum fatahönnun og sér-
saumi. „Sjálf er ég myndlist-
armenntuð úr fjöltæknideild MHÍ
og Inga er fatahönnuður frá Kaup-
mannahöfn. Við blöndum svo sam-
an okkar þekkingu,“ segir Sólborg
Erla Ingadóttir, sem til þriggja ára
hefur staðið á bakvið Pell & purp-
ura ásamt Ingibjörgu Þóru Gests-
Glys og götulíf
Morgunblaðið/Jim Smart
Sólborg Erla og Ingibjörg Þóra umkringdar eigin verkum.
Kjóll úr teygjanlegu efni með net-
efni yfir – á heimagerðri gínu.
- E Ð A V I L T U K A N N S K I K L I P P I N G U ?
ÞAÐ er oftast gleðiefni þegarvon er á barni í heiminn ogfyrir flesta foreldra gildirþá sjálfsagt einu hvort um
er að ræða strák eða stelpu – að
minnsta kosti eftir að barnið er fætt.
Vissulega getur fólk þó haft sínar
væntingar og óskir fyrir fæðinguna,
vill frekar dreng eða stúlku, einkum
ef hitt kynið er þegar komið í fjöl-
skylduna.
Samkvæmt þjóðtrúnni kunnu
menn ýmis ráð til að hafa hönd í
bagga með forlögunum hér forðum.
Ein leiðin var sú að kona skuli liggja
á hægri hlið meðan á getnaði stend-
ur, vilji hún eignast son, en á vinstri
hlið annars, og sælast að liggja á
þeirri hliðinni fyrst um sinn á eftir.
Þessi trú byggist á því að „efni“ til
karlkynsfósturs sé hægra megin í
konunni, en kvenkynsefnin vinstra
megin. Þetta var jafnvel viðtekin
skoðun í læknavísindum fyrr á öld-
um, en hefur nú verið hafnað víðast
hvar, eftir því sem best er vitað.
„Umfangsmikla og lífseiga hjátrú
um meðgöngutíma kvenna, allt frá
getnaði til fæðingar, má finna víðs-
vegar um heim,“ segir í Stóru hjá-
trúarbókinni eftir Símon Jón Jó-
hannsson þjóðfræðing. Þar segir
einnig að misjafnt sé eftir menning-
arsvæðum með hvaða hætti þessi
hjátrú komi fram, en víðast hvar er
megináhersla lögð á að vernda móð-
urina tilvonandi og það lífsundur
sem hún ber undir belti. Um hjátrú
varðandi getnað, meðgöngu og fæð-
ingu barna má einnig lesa í bókinni
Íslenskir þjóðhættir, eftir séra Jónas
Jónasson frá Hrafnagili, og eru þessi
tvö rit helstu heimildir fyrir því sem
hér fer á eftir.
Meðgangan
Séra Jónas segir meðal annars í
riti sínu að „eftir að móðirin tilvon-
andi gat átt von á því að verða barns-
hafandi þurfti hún svo margs að
gæta, ef vel átti að fara, að það var í
meira lagi vandlifað fyrir hana. Var
því nauðsynlegt fyrir hana að vita
það sem fyrst (það er hvort hún var
orðin ófrísk). En til þess voru ráð, að
kona léti þvag sitt í mundlaug að
kvöldi og léti fægða nál í botninn. Ef
nálin var fögur að morgni, sem að
kvöldi, var konan heilbrigð, en ef hún
var ekki orðin einsömul, þá sáust
ryðblettir á nálinni.“
Samkvæmt þjóðtrúnni mátti ráða í
það af mörgu hvort ólétt kona gengi
með dreng eða stúlku:
Strákar eru sagðir sprikla meira í
móðurkviði en stúlkur. Meira ber á
þykkt móðurinnar og hún öll miklu
stærri um sig ef hún gengur með
dreng, en gangi hún með stúlku
stendur kúlan meira fram. Ef þykkt-
in er meiri hægra megin gengur hún
með strák og sömuleiðis ef hægra
brjóstið stækkar meira. Ef þetta er
hins vegar allt jafnt getur brugðið til
beggja vona með það hvort kynið er
á leiðinni.
Þessar vangaveltur, sem sprottn-
ar eru af líkamlegu ástandi konunn-
ar, eru í sjálfu sér eðlilegar. Hins
vegar er erfiðara að koma auga á
samhengið á milli þess að sé konan
rjóð í andliti á meðgöngu, eða ef salt-
moli leysist upp, sé hann settur á
geirvörtu hennar, þá gangi hún með
strák fremur en stelpu. Eða þá trú að
hafi konan brjóstsviða á meðgöng-
unni þá gangi hún með síðhærðan
strák. Allt er þetta þó samkvæmt
þjóðtrúnni og má lengi telja enn.
Eitt ráðið til að komast að því
hvort von sé á barni er að konan pissi
í glas og það látið standa í sólskini í
tvo sólarhringa. Sé konan ólétt setj-
ast agnir á botninn, rauðleitar gangi
hún með strák en svartleitar gangi
hún með stelpu.
Ýmsir fyrirboðar eru líka teknir til
marks um hvort líklegt sé að dreng-
ur eða stúlka séu á leiðinni. Finni
konan títuprjón á förnum vegi geng-
ur hún með dreng en finni hún nál
gengur hún með stúlku. Ennfremur
má með ýmsum hætti sjá fyrir hvort
næsta barn konunnar verður dreng-
ur eða stúlka. Ef ungbarn segir fyrr
„mamma“ en „pabbi“ á næsta barn í
röðinni að verða stúlka, en drengur
ef barnið segir fyrr „pabbi“. Segi
barnið fyrr „nei“ verður næsta barn
drengur, en stúlka ef barnið segir
fyrr „já“. Ennfremur er sagt að
fyrsti gestur sem konan sér, eftir að
hún stígur af sæng, geti sagt fyrir
um hvort kynið fæðist næst. Sjái hún
fyrst karlmann verður næsta barn
hennar strákur, en stúlka sé gest-
urinn kvenkyns.
Víti til varnaðar
Þunguð kona þarf margt að varast
samkvæmt þjóðtrúnni. Því skiptir
miklu máli hvernig hún hagar sér á
meðgöngunni. Símon Jón segir með-
al annars í riti sínu að „verði móð-
urinni eitthvað á meðan hún gengur
með barn getur það, samkvæmt hjá-
trúnni, borið þess merki alla ævi.
Skýringuna á því sem athugavert er
við útlit barnsins þegar það fæðist,
eða viðgang þess þar á eftir, er því
meðal annars að leita í afglöpum
móðurinnar á meðgöngunni. Sumt
sem fyrir getur komið er þó engan
veginn móðurinni að kenna heldur
gerist það óvænt og án þess að hún
eigi þar nokkra sök á. Þessar hjá-
trúarhugmyndir minna um margt á
hermigaldur.“
Þekktasta dæmið um hjátrú af
þessu tagi er sú að drekki þunguð
kona úr skörðóttum bolla fæðist
barnið með skarð í vör. Séra Jónas
frá Hrafnagili nefnir ennfremur að
hún megi ekki borða með spæni eða
skeið, sem skarð er í. Einnig er þess
getið að ef vanfær kona setur pott á
hlóðir svo að annað eyraði snúi fram,
en hitt upp, átti annað eyrað á
Strákur
Sumir telja sig geta séð á lögun kúlunnar hvort barnið er drengur eða stúlka.
Hjátrú og barnsfæðingar
EÐA
stelpa?