Vísir - 30.10.1980, Blaðsíða 8

8
vtsm
Fimmtudagur 30. október 1980
Útgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davfð Guðmundsson.
Ritstjórar:
ölafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Frlða Astvaldsdóttir, Gylfl Krlstjánsson, lllugi Jökulsson, Kristln Þor-
steinsdóttir, Páll Magnússon, Svelnn Guðjónsson, Sæmundur Guðvinsson, Þórunn
Gestsdóttlr. Blaðamaður á Akureyri: GIsll Slgurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L.
Pálsson, Sigmundur O. Stelnarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Elln Ell-
.ertsdóttir, Gunnar V. Andrésson, Krlstján Ari Elnarsson. útlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson, AAagnús Olafsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúli 14, slmi 8óóll 7 linur. Auglýsingar og skrifstofur: Slðumúla 8,
slmar 86611 og 82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2—4, sfmi 86611.
Askriftargjald er kr. 5.500.- á mánuði innanlands og verð f lausasölu 300 krónur ein-
takið. Vlsirer prentaður I Blaðaprenti h.f. Sfðumúla 14.
Ríkisútvarp og ríkisstjörn
Stjórnvöld landsins hafa skorlö niftur aðaltekjustofn Rlkisútvarpsins og staftift i vegi
fyrir eftlilegum hækkunum afnotagjalda. Nú segjast ráftherrar fullir vilja og skilnings á
fjárhagserfiftleikum, sem af þessu hafa leitt, en þeir hafa ekkert gert i málinu.
Ríkisútvarpið hef ur verið rekið
með miklum halla undanfarin
misseri og nú er svo komið, að
forráðamenn stofnunarinnar sjá
ekki f ram á annað en skera verði
stórlega niður þjónustu stofn-
unarinnar við greiðendur afnota-
gjalda, verði ekkert að gert.
Fjármálastjóri stofnunarinnar
sagði í samtali við Vísi í gær,
að ekki yrði hægt að halda uppi
óbreyttri dagskrárgerð á næsta
ári, ef útgjöldin yrðu skorin niður
um hálfan milljarð frá fjáralga-
tillögum Ríkisútvarpsins eins og
f járlagafrumvarpið gerði ráð
fyrir.
Þar kom f ram, að ekkert sam-
ráð hafði verið haft við forráða-
menn stofnunarinnar um þennan
niðurskurð.
Menntamálaráðherra þjóðar-
innar, sem að sjálfsögðu hefur
sem æðsti yfirmaður Ríkisút-
varpsins lagt blessun sína yfir
þennan niðurskurð, tekur sig svo
til í vikunni og sendir fjárveit-
inganefnd Alþingis bréf þar sem
hann vekur athygli á erfiðri að-
stöðu fyrir stofnunarinnar hönd.
Það eru þó ekki nema örfáir
dagar frá því að fjárlagafrum-
varpið með niðurskurðinum var
lagt fram á þinginu og áætlanir
menntamálaráðuneytisins um
ráðstöfun síns hlutar úr ríkis-
kassanum og rekstur sinna stof n-
ana voru þar birtar. Fékk ráð-
herrann bakþanka eða réð hann
ekkert við bremsunefnd kerfis-
ins og ráðamenn Fjárlaga- og
hagsýslustofnunar?
( bænarskjali sínu til þing-
nefndarinnar segir menntamála-
ráðherra, að á árinu 1979 hafi
rekstrarhalli Ríkisútvarpsins
numið á fimmta hundrað mill-
jónum króna og á líðandi ári sé
gert ráð fyrir vaxandi rekstrar-
halla, allt að einum milljarði
króna. Ráðherrann segir, að
varla geti dulist, að megin-
ástæðan til rekstrarhallans sé sú,
að Ríkisútvarpið hafi ekki getað
hækkað afnotagjöld sín til jafns
við útgjaldahækkanir. Þurfi þvi
að taka tekjuöflunarmöguleika
stofnunarinnar til athugunar og
raunhæfrar afgreiðslu.
Hverjum skyldi það nú vera að
kenna, að Ríkisútvarpið skuli
ekki hafa fengið að hækka
afnotagjöld sín eins og stofnunin
hef ur talið nauðsynlegt? Jú, auð-
vitað þessum sama menntamála-
ráðherra, ríkisstjórn hans og
fyrri ríkisstjórnum. Afnota-
gjöldin eru eins og f leira reiknuð
inn í vísitölu framfærslukostn-
aðar og hafa þar með kaup-
hækkunaráhrif í landinu. Þess
vegna hafa stjórnvöld haldið
gjaldinu í lágmarki og er það nú
hlutfallslega mun lægra en var
hér áður fyrr, til dæmis miðað
við áskriftarverð dagblaða.
Sífelldum vísitöluf eluleik er
sem sagt þarna um að kenna.
Þá sviptu stjórnvöld Ríkisút-
varpið aðaltekjustofni sínum,
aðf lutningsgjöldum af sjón-
varpstækjum og hlutum í þau
fyrir rúmum þremur árum.
Þessar tekjur sem nú fara beint í
ríkiskassann eru á þessu ári
áætlaðar um einn milljarður
króna. Ef stofnunin hefði áfram
fengið að njóta þess tekjustofns
og fengið samþykktar eðlilegar
hækkanir á afnotagjöldum, væri
nú ekki við neinn vanda að glíma.
Auk þess hefði þá verið hægt að
sinna nauðsynlegri endurnýjun
dreifikerfis og tækja.
Menntamálaráðherra lýsir þvi
yfir i bréfinu góða að i ríkis-
stjórninni sé vilji og f ullur skiln-
ingurá því aðtaka verði fjármái
Ríkisútvarpsins til ítarlegrar
meðferðar í sambandi við fjár-
lagaafgreiðsluna.
En hvers vegna hefur ríkis-
stjórnin ekki gert það sem í
hennar valdi stendur til að leysa
vandann?
Eiga dyntir pessarar konu...?
Vinstri menn hafa nýverift
■ fundift upp þá kenningu, aö þjóö,
sem ekki er meft eigin her, eigi
aft vera boftin og búin til þess aft
■ vista hjá sér hvern þann mann,
■ sem af einhverjum ástæftum vill
ekki gegna herþjónustu. Og
sumt annaö fólk trúir þessú,
vegna þess aft þaft tengir saman
■ á rangan hátt friöarvilja og her-
varnir. baft skilur ekki orft Ottós
von Bismarks, aft hvasst sverft
tryggi friftinn best.
Islendingar hafa aft sönnu
| ekki eigin her. Hins vegar eru
þeir skyldir aft verja land sitt
eins og aörir.
„Sérhvervopnfær
maður".
er skyldur aft taka sjálfur þátt
■ i vörn landsins, eftir þvi sem ná-
kvæmar kann aft verfta fyrir
| mælt meft lögum,” segir I 75. gr.
I stjórnarskrár lýftveldisins. Og
■ þeir timar geta komift upp, aft
islendingar setji lög um her-
| skyldu. Þaft er þess vegna ekk-
ert sem skilur á milli okkar og
annarra þjófta sem hafa her-
| skyldu og beita henni. Þaft er
- ennfremur rétt aft hafa i huga,
aö margar þjóftir hafa ekki her-
skyldu, heldur er her þeirra
_ fyrst og fremst atvinnuher, þ.e.
málaher eins og sagt var i
■ gamla daga. Vift erum aft þvi
leyti til finni, aft vift gerftum
I samning vift útlendinga um, aft
■ þeir önnuöust varnir okkar, aft
“ undanteknu þvi, aft landhelgis-
I gæslan, sem er eins konar her,
■ annast strandgæslu.
Lmm — — mmmmmmmmmm — mm
Kvekarar
munu hafa verift fyrstir manna I
nútima sem neituftu aö gegna
herþjónustu af trúarástæftum.
Þeir þoldu fyrir þaft pislir og
daufta. Þeir skoruftust hins veg-
ar ekki undan þvi aö þjóna landi
sinu meö öftrum hætti, og vegna
þeirra var sá háttur tekinn
upp viöa aft menn gátu starfaö i
sjúkrasveitum og unnift önnur
hjálparstörf i staft herþjónustu.
En meginhugmyndin var sú
sama aft leggja ættjörft sinni lift
á háskastund. Vitanlega er hér
dálitil skinhelgi á ferftinni, eins
og segir I sögu Halldórs Laxness
af þeim austurlenskum endur-
holdgunarsinna, sem ekki drap
flugur á gistihúsum af ótta vift
aft þær væri afi hans efta amma,
en setti þær i eldspitustokk
handa þernunni.
í dag eru þjóftir Vesturlanda,
flestar aft ég held, sammála um
aft ekki sé rétt aft neyfta mann til
aft gegna herþjónustu, ef sam-
viska hans og trú bannar honum
þaft.
Slikt er ekki vifturkennt fyrir
austan tjald.
Þjónustu
vift ættjörö slna verfta menn
hins vegar aft inna af hendi. Og
til eru ýmsar aftferftir til aö
vinsa þá úr, sem bera vift trú
sinni og samvisku tii þess aft
losna undan herþjónustunni.
Vegna þessa er sums staöar
bannaft aft vekja athygli á þess-
um undanþágum, i þeim til-
gangi aft menn skjóti sér ekki á
bak vift þær.
En þaft eru til fleiri tegundir
af herþjónustuneiturum. Og er
fransmaöurinn Gervasoni einn
þeirra. Þaft eru menn, sem eru
ekki á móti her eöa hernafti.
Þeir eru hins vegar á móti þvi
aft gegna herþjónustu vegna
stjórnmálaástæftna. Bæöi i Dan-
mörku og Noregi hafa menn,
sem eru á móti þátttöku land-
anna i Atlantshafsbandalaginu,
neitaft aö gegna herþjónustu.
Ættu þessir menn aft geta flúift
hingaö og fengift hæli sem póli-
tiskir flóttamenn?
„Slíkt dót
og draslaralýöur er best komift
annars staöar en I her” segja
margir menn i Noregi og Dan-
mörku, og ég held aft Danir vilji
vera lausir viö þessa menn,
m.a. til þess aft vera ekki meö
fimmtuherdeildarbófa i röftum
slnum. Norftmenn hafa hins
vegar lögsótt þá, sem neita meft
þessum forsendum aft þjóna
ættjörftinni.
Vitanlega er margt sem mæl-
ir meft dönsku reglunni. Til
hvers er aö setja menn til þjón-
ustu fyrir rlkift, sem bera ekki I
brjósti neina tilfinningu fyrir
ættjörftinni, sem lita af meiri
vinarhug til fjandmanna þjóöar
sinnar en hennar sjálfrar?
Gervasóni
er sjálfsagt ekki maftur verri en
margir aftrir. Hann getur hins
vegar ekki ætlast til þess aft Is-
lendingar setji þjóftfélag sitt á
annan endann vegna hans. Og
hann má ekki halda þaft, aft
neðanmóls
Haraldur Blöndal fjallar
hér um mál Frakkans
Gervasonis og það/ hvort
veita eigi honum landvist
hérá landi. Haraldurseg-
ir meðal annars: „Á
hverju ári sækir hingað til
lands fjöldi manna sem
snúið er til baka af ýms-
um ástæðum. Þetta er
ekki gert af mann-
vonsku".
ástæftan til þess, aft vift erum
herlausir sé sú aft vift séum á
móti her. Þvert á móti viljum
vift verja land okkar, en vegna
fámennis höfum vift gert
samning um þær varnir vift aftra
þjóft. Gervasoni veröur jafn-
framt aö gera sér grein fyrir
þvi, aft vift erum bandamenn
þjóöar hans og aft franskur her
er tilbúinn aft verja meft vopn-
um sameiginlega hagsmuni is-
lands og Frakklands, sem og
annarra Vesturlanda, og þar
meft þær hugsjónir, sem hann
vill ekki verja vopnum. Þaft eru
hins vegar til önnur rlki, sem
hann ætti frekar aö fara til: T.d.
Sviþjóft og Finnland svo aö ekki
séu nefnd riki utan Vesturlanda.
Friðjón Þórðarson
afgreiddi málefni Gervasónis
eftir þeirri venju, sem hingaft til
hefur gilt um slika menn. Hún
var rétt, og hinn franski maftur
gat ekki búist vift annarri niftur-
stöftu. Haföi hann enda áftur sótt
um landvist hér og verift synjaft.
A hverju ári sækja til Islands
fjöldi manna og þeim er snúift til
baka af ýmsum ástæftum. Þetta
er ekki gert af mannvonsku. Og
þótt auglýsingar valdi þvi aft
málefni eins manns verftur al-
menningi kunnugt, þá á sú
vitneskja ekki aft breyta niftur-
stöftunni.
Guftrún Helgadóttir fréttir af
þessum manni og setur málefni
hans framar öllum málefnum
þeirra, sem hún er kosin af, og
vill ekki styftja rikisstjórn, sem
ekki veitir fransmanninum
landvistarleyfi! Mér er spurn:
Eiga afteins dyntir þessarar
konu og naumur meirihluti
rikisstjórnar Gunnars Thorodd-
sen aft ráöa um þaft, hvafta
menn fái hér landvist?