Vísir - 02.05.1981, Qupperneq 4

4
Laugardagur 2. maí 1981
VÍSIR
..reglugeröin um fangavist þverbrotin meö þvf aö geyma okkur hér”.
„íslensk fangelsi eru
ekki ,,betrunarhús”, það
fer fjarri þvi. Nær væri
að kalla þau ,,niðurrifs-
hús”, þvi það hlýtur að
heyra til undantekninga
ef út úr þeim kemur já-
kvætt fólk, eins og að-
búnaðurinn er. Það þarf
járnvilja til að standa
vistina af sér, þannig að
viðkomandi sé fær um
að standa á eigin fótum
og verða nýtur þjóð-
félagsþegn að fangavist
lokinni. Árangurinn er
fleiri beiskir einstakl-
ingar, sem þýðir verra
þjóðfélag. Hvað er þá
unnið með fangavist-
inni?”
Viö erum komin í heimsókn ir
kvennafangelsiö á Akureyri. Til-
vitnunin hér aö framan er höfö
eftir Erlu Bolladóttur, sem þar
„situr inni”. Hún var dæmd til
þriggja ára fangavistar, þar sem
dómstólar komust aö þeirri
niöurstööu, aö hún hafi veriö viö-
riöin Geirfinnsmáliö margum-
rædda.
1. Ekkert kvennafang-
elsi ti I.
Auk Erlu eru tvær konur i
fangelsinu á Akureyri. önnur
þeirra kom I fangelsiö samtimis
Erlu 27. október sl. Var hún dæmd
til 5 ára fangavistar og 6 mánuö-
um betur. Venjan hefur veriö sú,
aö þessi timi er styttur um helm-
ing, ef fanginn hagar sér sóma-
samlega. Þá eru fordæmi fyrir
þvi, aö kvenfangar hafi fengiö
enn frekari styttingu, þar sem
ekkert sómasamlegt kvenna-
fangelsi hefur veriö til staöar.
Erla Bolladóttir var fyrst hand-
tekin skömmu fyrir jól 1975.
Gangur þess sakamáls var
tiundaöur svo rækilega I fjölmiöl-
um á sinum tima, aö ástæöulaust
er aö rifja þaö grannt upp hér. A
Þorláksmessu 1976 var Erlu
sleppt úr gæsluvaröhaldi. Þá
haföi henni veriö haldiö i gæslu 8
mánuöi af árinu. Ari slöar var
um sakborningum i Geirfinns-
málinu, en þaö var ekki fyrr en 1.
janúar 1980, sem hæstiréttur
sagöi sföasta oröiö. 1. ágúst nk.
gerir Erla sér vonir um aö geta
gengiö frjáls feröa sinna. Þá er
máliö búiö aö taka 6 ár I lifi Erlu.
Ég spuröi hana fyrst, hvort þetta
hafi ekki veriö erfiöur timi?
,,Jú, vissulega, sérstaklega
voru fyrstu árin virkilega erfiö.
Ég var gersamlega stöönuö i
hugsun, kúguö og hrædd, þegar
ég kom út úr gæsluvaröhaldinu.
Þaö tók mig áriö aö jafna mig.”
2. 26 ára aö taka Ot refs-
ingu fyrir þaö sem á aö
hafa gerst þegar ég var
tvítug.
Oft hefur veriö á þaö bent, aö
hér á landi liöi of langur timi, frá
þvi aö dómur er kveöinn upp, þar
til aö þvi kemur, aö sá dæmdi tek-
ur út refsinguna. Dæmi eru þess,
aö dæmdir menn hafi veriö búnir
aö koma undir sig fótunum i lif-
inu, þegar þeim einn góöan
veöurdag hefur veriö „stungiö
inn” vegna löngu liöins atburöar.
Allt er brotiö niöur og óvist hvort
viökomandi tekst aö taka upp
þráöinn aftur aö lokinni fanga-
vist. Ég spuröi Erlu næst um
þetta atriöi?
„Þetta er persónubundiö eins
og annaö, en i heildina er biötim-
inn neikvæöur. Þaö hefur t.d. far-
iö verst meö mig, hvaö máliö hef-
ur tekiö langan tima. Ég er 26 ára
aö taka út refsingu fyrir þaö sem
á aö hafa gerst þegar ég var tvi-
tug.
Rannsóknaraöilar Geirfinns-
málsins höföu séö til þess, aö nafn
mitt var oröiö landsfrægt þegar
ég kom úr gæsluvaröhaldinu. Mér
gekk illa aö fá fasta atvinnu. Ef
hún á annaö borö stóö til boöa, þá
strandaöi máliö á þeirri staö-
reynd, aö ég átti eftir aö fara i
fangavist.
Þaö sem er enn verra, sakborn-
ingur er oft á tiöum ekki upplýst-
ur um framgang mála eftir aö
dómur hefur veriö kveöinn upp.
Menn eru dæmdir eins og kjöt
bollur niöur I dós og hafi þeir ekki
duglega lögfræöinga getur fariö
illa. Hæstaréttardómur i minu
máli kom loks i janúar 1980. Ég
fékk siöan tilkynningu um hvenær
ég ætti aö hefja afplánun. Ég
haföi rétt á aö sækja um frest,
sem ég og geröi. En þaö eru ekki
allir sem vita um þennan mögu-
leika.”
3. Átti aö hýsa okkur í
einangruna rálmu.
önmir samfanga Erlu var ein
af þeim. Hún vissi ekki fyrri til en
boöunarmenn komu I heimsókn
til hennar einn daginn. Erindiö
var aö boða hana i fangelsi. Hún
var ekki viðbúin sliku, átti eftir aö
ganga frá sinum málum og koma
börnum sinum fyrir, svo eitthvaö
sé nefnt.
„Ég gat ekkert annaö gert en
brostiö I grát. Þarna höföu oröiö
mistök vegna þess aö ég vissi ekki
hver framgangur málsins yrði-
Enginn hafði heldur haft fyrir þvi
aö gera mér þaö ljóst. Sem betur
fer fékkst þetta leiörétt og ég fékk
frest”, sagði samfangi Erlu.
— Næst var Erla spurö um for-
leikinn, áöur en hún kom til Akur-
eyrar?
„Fyrst átti að fara meö mig i
hegningarhúsiö viö Skólavöröu-
stig. Þangaö neitaöi ég aö fara,
minnug vistarinnar þar á meðan
á gæsluvaröhaldinu stóö. Siöan
geröist ekkert i málinu fyrr en i
september. Þá stóö til aö setja
okkur konurnar á Litla-Hraun.
Atti að hýsa okkur i einangrunar-
álmu, sem byggö var fyrir sér-
staklega erfiöa fanga. Þegar leiö
aö förinni þangaö, þá var hringt
frá ráðuneytinu. Var mér til-
kynnt, aö búiö væri aö ákveöa aö
koma á fót kvennafangelsi á
hún dæmd i sakadómi ásamt öör-
Hvernig er lifid á bak vid rimla og luktar dyr?
„Hverjum er
verið að
þóknast?”
— Visir heimsækir kvennafangelsið
á Akureyri og ræðir við Erlu Bolladóttur
og eina samföngu hennar