Vísir - 02.05.1981, Page 5

Laugardagur 2. mai 1981.
VlSIR
Akureyri og þangaö ætti ég aö
fara einhvern næsta dag. Þetta
var f lok september.
Ég beiö og beiö meö aöra hend-
ina á simtólinu. Mér var alltaf
sagt þegar ég spuröist fyrir um
brottfarardag, þú ferö á morgun
eöa einhvern næsta dag. Loksins,
einn mánudaginn sem ég hringdi i
ráöuneytiö, þá var mér sagt aö
brottförin væri ákveöin næsta
mánudag. Þaö var 27. október.
Þetta var mér erfiöur timi. Ég
var alltaf á leiöinni i fangelsi, frá
dóttur, ættingjum og vinum. Þvi
finnst mér ekki nema sanngjarnt,
aö afplánunin veröi talin hafa
byrjaö 1. október.
4. Þú ert svo góö
mamma
— Erla á 5 ára gamla dóttur,
sem var aöeins 10 vikna gömul
þegar Erla var fyrst handtekin.
Ég spuröi Erlu hvernig dóttirin
hafi brugöist viö aöskilnaöinum?
,,Ég reyndi aö gera henni grein
fyrir þessu smátt og smátt. Mér
gekk erfiölega aö fá hana til aö
skilja samhengiö i þessu. Hún gat
ekki skiliö, aö ég ætti aö fara i
fangelsi núna, fyrir aö hafa veriö
„óþekk” löngu áöur en hún varö
til. ,,Þú ert svo góö mamma”,
sagöi hún. Aö lokum sætti hún sig
þó viö þetta hlutskipti, á þeim for-
sendum, aö mennirnir væru aö
athuga, hvort ég væri nokkuö
óþekk ennþá.”
— Ertu gift?
,,Ég gifti mig, en þaö hjóna-
band stóö ekki nema i tvö ár. Ég
er viss um, aö heföi ég gengiö
undir læknisskoöun, þá heföi ég
veriö dæmd óhæf til aö taka slika
ákvöröun, hvaö þá aö axla þá
ábyrgö, sem hjónabandi fylgir.
Þvi fór sem fór, enda reikna ég
meö aö mitt „stóra” nafn sé of
stór biti fyrir hvaöa mann sem
er”, sagöi Erla kankvis á svip.
— Hvernig eru samskipti þin
viö dótturina og þitt fólk?
„Ég fæ aö fara til Reykjavikur
einu sinni I mánuöi til aö hitta
mitt fólk. Sömu sögu er aö segja
um annan samfanga minn, sem
kom hingaö á sama tima og ég.
Hún á einnig börn og fjölskyldu i
Reykjavik. Upphaflega stóö til aö
börnin kæmu til okkar ásamt
fylgdarmanni úr fjölskyldunni.
Aö beiöni okkar var hin leiöin far-
in. Heimsóknin tekur einn dag, og
þaö er hámark aö viö höfum 6
tima til aö kyssa og knúsa okkar
fólk og ræöa allt sem viö þurfum
aö tala um. Viö förum suöur meö
Hvað segir
rcglugeröin?
i viðtalinu viö Erlu Bolia-
dóttur vitnar hún í reglugerð
um fangavist, scm hún teiur
þverbrotna. Þessi reglugerð
er siöan 1957 og undirskrifuð
af Hermanni Jónassyni, þá-
verandi dómsmálaráðherra.
Regiugerð þessi segir af-
skaplega litiö um hvernig
aðbúnaði i fangelsum skuli
háttað. Þaö litla sein er til-
greint er loðið. Gjarnan er
sagt: eftir þvi sem aðstæður
leyfa, ef nauðsyn krefur cöa
eftir þvl sem stjórn fangels-
ins ákveður. Samkvæmt
reglugerðinni viröist fang-
elsisstjórn á hverjum stað
hafa talsvert frjálsar hendur
um daglegan rekstur
fangeisins.
Kikjum ögn nánar á reglu-
gerðina. i 5. grein er sagt:
„Kvenföngum skal halda að-
greindum frá karlföngum.
Þcss skal gætt, að kvenmenn
annist og aöstoöi kvenfanga,
eftir þvi sem aöstæður
leyfa”. i Akureyrarfangels-
inu eru kvenfangaverðir
hálfan sólarhringinn, en þcss
utan sjá lögregluþjónarnir
um fangavörsluna. í tí.
greininni segir: ,,Þó má
vikja frá þvi á einstökum
timum dags, svo sem við
kennslu, fyririestra likams-
æfingar, útvarpsáheyrn,
guðsþjónustu og útigöngu”.
i 11. greinninni er aö finna
nokkuð kúnstugt ákvæði um
þrifnað: „Fangi sé baðaður
við komu i fangahúsiö og
ckki sjaldnar en hálfsmán-
aðarlega úr þvi”.
13. greinin er um margt
merkileg. Þar segir „Halda
skal föngum að gagnlegri
vinnu, eftir þvi sem kostur cr
á. Þegar föngum eru fengin
verkefni, skal hafa hliösjón
af þvi, sem aðstæöur
leyfa, til hvcrs konar vinnu
hver fangi er best fallinn.
Otivinna má fara fram utan
lóða fangelsanna eftir þvi
sem stjórn fangelsins
ákveður”. Síöan segir i 15.
greininni: Fangi, sem ckki
vinnur úti við, skal, ef heilsa
hans, veðrátta og aðrar að-
stæður leyfa, vera a.m.k.
eina klukkustund daglega á
göngu úti.
1 19. greininni segir: „öll
bréf til fanga og frá skulu
lesin af fangelsisstjóra eöa
fangaveröi samkvæmt fyrir-
inælum hans, áður en þau
eru send eða afhent fanga”.
i 23. greininni scgir:
„Fangi hefur rétt til þess að
hafa hjá sér Ijósmyndir af
eiginkonu sinni eða eigin-
manni, foreldrum, börnum
og unnuslu eða unnusta, og
fá sér sendar myndir af
þessum vandamönnum
sinum, eftirþvisem hæfilegt
þykir. Hann má og taka við
hæfilegum blómasending-
um”.
Akureyrarfangelsið nær
ekki einu sinni að uppfylla
þessa 24 ára gömlu reglu-
gerö, sem löngu er orðin úr-
elt og úr takt viö timann.
Að lokum vitnum við i 25.
greinina.sem kemur nokkuð
spánskt fyrir sjónir, en þar
segir: „Afengi og ölföng
getur fangi ekki fengið nema
að ráði fangelsislæknis”!!!
G.S.
> n m ^ 1

morgunvél, en komum til baka
með siðustu vél að kvöldi. Þá
byrjar fangaleikurinn að nýju”.
5. Er ,,hvítflibbafang-
elsiö" einhver svita?
„Kvennafangelsi á Akureyri”,
mátti lesa úr fyrirsögn þvert yfir
forsiðu Dags á Akureyri sl. haust.
Var ekki laust viö að lesandinn
fengi það á tilfinninguna, að Dag-
ur væri svolitið upp með sér af
þessu fyrir hönd bæjarins. Fleiri
fjölmiðlar gerðu þessu skil, m.a.
sjónvarpið. Mátti skilja á þessum
fréttum, aö þetta fangelsi yrði til
fyrirmyndar hvað aðbúnað
snerti. Þarna hefði nefnilega ver-
ið gæslufangelsi um árabil, ætlaö
körlum, og gjarnan kallað „hvit-
flibbafangelsið”. Þaö var sem sé
taliö, aö þar væru einkum geymd-
ir „hvitflibbaafbrotamenn”, en
mér skilst að það orð sé einkum
notað yfir þá, sem veröa uppvisir
af fjárdrætti. En er fangelsið þá
einhver svita?
„Nei, svo sannarlega ekki, að-
búnaöurinn hér er ekki til að státa
„Ég var gjörsamlega stöðnuð i hugsun,
kom úr gæsluvarðhaldinu”.
kúguð og hrædd þegar ég
á svart, þá höfum viö ekki svefn-
friö 3-4 nætur I hverri viku.
Hér er nefnilega „Hverfi-
steinn” þeirra Akureyringa,
,,Dýflissa i orósins
fyllstu merkingu”
Hegningarhúsið á Skóla-
vörðustig fær slæman vitnis-
burö hjá Erlu Bolladóttur.
Hilmar Helgason hefur
kynnt sér vel aðbúnað I is-
lenskum fangelsum. Iivað
segir hann um þetta hús?
„Þarna veröa menn aö
beygja sig til að komast inn
um dyr, vcggirnir eru
metcrs þykkir og hegningar-
húsið má kalla dýflissu, i
þess orös fyllstu merkingu....
....Þarna ríkir andi ör-
væntingarinnar. Þarna cru
menn aö vakna til þeirrar
staðreyndar að þeir eru inni-
lokaðirog komast ekkert, og
þaö i svona umhverfi”.
Þessi ummæli eru höíð
eftir Hilmari i viötali sem
birtist nýlcga i blaöi fanga-
hjálparinnar Verndar.
„Horfi með tilhlökkun til þess tima þegar ég geng héðan frjáls”.
sig af. Raunar tel ég að reglugerö
um fangavist sé þverbrotin meö
þvi aö geyma okkur hér”, sagði
Erla. „Hér sitjum við inni I orös-
ins fylístu merkingu. Viö höfum
litið sem ekkert við aö vera, úti-
vist hefur verið af skornum
skammti, og til að bæta gráu ofan
T e x t i o g
myndir: Gisli
Sigurgeirsson,
Akureyri.
þannig að gestir okkar um helgar
er fólk, sem sett er inn vegna
ölvunar. Þaö vita margir af veru
okkar hér og við höfum vaknað
við aö þessir gestir hafa verið aö
hrópa ókvæðisorö I okkar garö.
Sérstaklega hef ég fengiö minn
skammt. „Ég vil ekki vera i
Erlu-fangelsi”, sagði einn nætur-
gesturinn. Hefur þetta verið held-
ur óskemmtilegur nætursöngur,
sem hefur heyrst oftar en einu
sinni, þrátt fyrir aö viö eigum aö
vera verndaðar fyrir sliku aö-
kasti.
6. Erfitt aö þræöa þúf-
urnar i myrkrinu.
Þetta varö smátt og smátt til
þess, aö sólarhringurinn snerist
viö hjá okkur. Við vorum farnar
aö vaka á nóttunni, en sofa á dag-
inn. Viö gerðum ekkert og eina
aðstaðan til útivistar er i
fangelsisgaröinum. Hann er 35
fermetrar i miöri byggingunni,
afmarkaöur af háum veggjum
fangelsisins. Yfir „garðinn” er
strengt virnet, þannig aö ekki
einu sinni fuglinn fljúgandi getur
sloppiö.
Viö kvörtuðum yfir þessu. Þá
komu boð frá ráöuneytinu syðra.
Fara skyldi með okkur fyrirvara-
laust af og til út i sveit, helst i
myrkri. Þar áttum viö siðan að
hlaupa. Þetta aflagðist þó fljót-
lega, þvi okkur reyndist erfitt aö