Vísir - 02.05.1981, Síða 9

Laugardagur 2. mal 1981.
r----------------—
vísnt
Sóslalismi I
húsnæðismálum
Fyrir réttu ári siöan voru
geröar allmiklar breytingar á
húsnæöismálalöggjöfinni, eink-
um er varðar lánakerfið, og
spunnust um þær allsnarpar
deilur á alþingi.
Segja má, aö siöan hafi veriö
hljótt um húsnæöismál og þessa
löggjöf. Þaö er ekki fyrr en nú á
þessu vori, sem athyglin beinist
aö þeim á nýjan leik. Aö ýmsu
leyti er þaö skiljanlegt. Þaö
tekur tima aö hrinda nýrri lög-
gjöf iframkvæmd, þróun kemur
ekki i ljós fyrr en frá liöur og i
svo viöamiklum málaflokki,
sem húsnæöisby ggingum,
liggur árangur eöa afleiöingar
ekki fyrir samstundis.
Deildar meiningar.
Allir stjórnmálaflokkarnir
hafa veriö fylgjandi þeirri
stefnu, aö efla þyrfti lánakerfiö
svo húsbyggjgndum og kaup-
endum veröi kleift aö fá megin-
hluta kostnaöar eöa kaupverös
lánaöan. 1 núverandi löggjöf er
markiö sett á 80% og um þaö eru
ekki deilur.
Hinsvegar hafa veriö deildar
meiningar um fjármögnun
þessa lánakerfis, og umræður á
þingi á s.l. voru snerust m.a. um
þaö, aö Byggingasjóöi væru
settar nýjar skyldur án þess aö
séö hafi verið fyrir aukinni fjár-
mögnun.
Deilur hafa og veriö um þær
áherslur, sem lagðar skyldi i
húsnæöismálum, aö þvi er
varöar mikilvægi félagslegra
bygginga og leiguibúöa annars-
vegar, og hins almenna frjálsa
byggingamarkaðar hinsvegar.
Sá ágreiningur hefur veriö af
pólitiskum toga spunninn.
Sjálfstæöismenn hafa iöu-
lega hælt sér af þeirri staö-
reynd, aö velflestir Islendingar
eigi sinar eigin ibúöir, og hafa
viljað byggja kerfiö upp meö
þaö aö leiðarljósi, aö sú stefna
væri ráöandi. Þeir hafa viöur-
kennt nauösyn þess, aö anna
þyrfti þörfinni fyrir félagslegar
byggingar, en þó innan þeirra
marka, sem næði til hinna verst
settu, vegna efnaleysis-, veik-
inda, aldurs eöa lélegs og
heilsuspillandi húsakosts.
Hversu langt á að
ganga?
Sósialistar hafa á hinn bóginn
lagt allt kapp á hinar félagslegu
byggingar og enginn vafi er á
þvi, aö sú löggjöf, sem sam-
þykkt var á siöasta vori dró
dám af þeirra sjónarmiöum.
Þar var fjármögnun til verka-
mannabústaöa stórefld og láns-
kjör þeirra sem úthlutaö fengju
samkvæmt því kerfi, stórbætt.
Auövitaö væri æskilegast aö
geta gert hvorttveggja, en
meöan fjármagn er takmarkað,
er óhjákvæmilegt aö átök veröi
um þær leiöir, sem til greina
koma.
Þaö er góö hugsun og falleg,
aö vilja rétta verkamönnum og
láglaunafólki hjálparhönd. En
þaö er hinsvegar spurning
hversu langt eigi aö ganga I
þeim efnum, ekki aöeins frá
peningalegum sjónarmiöum
heldur einnig þjóöfélagslegum.
Eiga félagar i verkalýösfélög-
um aö njóta forréttinda á þessu
sviöi?
Allir þykjast vilja stuöla aö
jafnrétti kynjanna, en þegar
fram kemur tillaga á alþingi um
aö hlutur kvenna sé réttur, meö
þvi aö veita þeim forréttindi til
starfa, þá kemur hik á menn.
Þaö eru ekki allir sammála þvi,
aö réttlætinu sé fullnægt
meö forréttindum eins umfram
annan.
Ósveigjanlegt kerfi.
Sama meginsjónarmiöiö
hlýtur aö gilda i húsnæöismál-
um. Meölimir verkalýösfélag-
ana heyja sina kjarabaráttu og
vilja rétta sinn hlut, en eiga þeir
siöferöislega kröfu til þess, aö
njóta annarra og betri kjaca en
þeir sem utan félaganna standa,
'þegar kemur aö lánamöguleik-
um og húsnæöismálum?
Og eins hitt, sem ekki er siöur
álitamál. Er þaö vilji okkar aö
byggö á lslandi veröi hinum
sósialisku sjónarmiöum aö
bráö? Viljum viö aö ibúöar-
hverfin veröi staölaöar bygg-
ingar undir forsjá hins opin-
bera, að fólkinu verði skammt-
aöar þarfir eöa langanir? Vilj-
um viö vera upp á náö og misk-
unn opinberra úthlutunarskrif-
stofa komin, þar sem húsnæöis-
þörf okkar er metin og lánin
ákvöröuö eftir ósveigjanlegum
reglum eöa pólitiskri mæli-
stiku?
Lánshlutfallið lækkar.
Samkvæmt þeim lögum, sem
núverandi rikisstjórn beitti sér
fyrir á siöasta vori, hefur verið
dregiö stórlega úr fjármagni til
Byggingasjóðs rikisins, en þvi
beint til Byggingasjóös verka-
manna. Hér er auövitaö veriö aö
rýra möguleika hins almenna
húsbyggjanda, til aö framfylgja
þeirri sósialisku stefnu sem nú-
verandi stjórn vill fylgja i hús-
næöismálum. Þetta hefur þaö I
för meö sér, aö Byggingasjóöur
fjarlægist enn meir þaö mark-
miö, aö lán nái þvi aö mæta 80%
af byggingarkostnaöi Ibúöar.
A árinu 1959 var taliö aö ián
Byggingarsjóös stæöu undir
28% af byggingarkostnaði
ibúöa. A árinu 1971 nam þetta
hlutfall 42%, en miöað viö þær
lánsfjáráætlanir sem nú liggja
fyrir, er hlutfalliö komiö niöur i
33%. Hér þarf ekki aö fara fleiri
oröum um hvert stefnir.
A sama tima eiga þeir, sem
eiga rétt til kaupa á ibúö i
verkamannabústööum, aö fá
lánaö 90% af byggingar-
kostnaöi.
ímyndað lénsriki.
Landssamband iönaöar-
manna hefur sent frá sér at-
hyglisverða greinagerö, þar
sem lýst er áhyggjum vegna
þessar þróunar. Eftir aö hafa
ritstjórnar
pistill
Eilert B.Schrara
ritstiéri skrifar
rakiö þær reglur, sem settar eru
til uppfyllingar á lánum segir
orörétt I þessari greinagerö:
„Svona ósveigjanlegt kerfi
væri ef til vill brúklegt i imynd-
uöu lénsrfki þar sem aöeins eru
tvær stéttir, hinir fátæku og
hinir riku. Svo er hinsvegar ekki
málum háttaö á Islandi, nú á
timum og kerfi þetta þvi hvorki
heppilegt né réttlátt”.
Hér hitta iðnaöarmenn nagl-
anna á höfuöiö. Hugmyndir
sósialista eru reistar á þeirri
marxisku hugmyndafræði, aö
annarsvegar séu öreigarnir,
hinir fátæku, hinsvegar aröræn-
ingjarnir, hinir riku. Þjóöinni er
skipt upp i andstæöar fylkingar,
sumir eru réttlátir aörir rang-
látir, og völdin eru notuö til aö
búa til kerfi, sem felur i sér mis-
rétti, og mismunun.
Einstaklingarnir ráði.
I nýútkomnu hefti Stefnis,
timarits ungra sjálfstæöis-
manna er húsnæöismálum gerö
góö skil. Þar eru margar ágætar
greinar birtar og útilokaö aö
gera þeim skil, þótt full ástæöa
væri til.
Þorvaldur Garöar Kristjáns-
son alþingismaöur gerir itar-
lega sögulega úttekt á þróun
húsnæöismála.
Hann minnir á þá stefnu sjálf-
stæöismanna aö gera hverjum
einstaklingi kleift aö byggja
miðaö viö efnahag sinn og fjár-
hagsgetu. A þann hátt sniöi hver
einstaklingur sér stakk eftir
vexti og taki sjálfur ákvöröun
um, á hvern hátt hann skiptir
tekjum sinum milli húsnæöis og
annarra þarfa. A þann hátt
veröi komiö I veg fyrir, aö rlkis-
valdiö skipi mönnum fyrir I
þeim efnum.
Þorvaldur leggur einnig
áherslu á, aö sumir einstakl-
ingar hafi ekki f járhagslegt bol-
magn til aö standa undir mann-
sæmandi húsnæöi af ýmsum
ástæöum, og hann vill aö hiö
opinbera leggi þvi fólki liö. En
þau framlög, segir Þorvaldur
eiga ekki aö miöast viö heilar
stéttir, heldur aðeins þá ein-
staklinga sem aöstoöarinnar
þurfa viö. Hin almennu lánakjör
eiga aö vera þannig aö allar
stéttir manna geti notiö þeirra.
Ljóst hvert stefnir.
Þorvaldur Garöar fullyröir aö
meö þeirri stefnu sem nú hefur
verið tekin upp, sé veriö aö
grafa undan framtaki einstakl-
inga, og frjálsri byggingarstarf-
semi, sem hefur staöiö undir
90—95% allra Ibúöabygginga i
landinu.
Erlendur Kristjánsson fast-
eignasali upplýsir aö á sibustu
tveim árum hafi ástandið i fast-
eignamálum stórversnaö.
Byggingarkostnaöur hefur
vaxiö hrööum skrefum og fjár-
mögnun gengiö ver.
Byggingameistarar, segir Er-
lendur, kvarta mjög undan þvi,
aö geta ekki selt sinar fbúöir og
hafa jafnvel gripiö til þess
örþirfaráös, núna I kringum
áramótin, aö bjóöa verka-
mannabústööum allar sinar
byggingaframkvæmdir til
kaups.
Af þessum ummælum má
ljóst vera hvert stefnir I bygg-
inga- og ibúöamálum.
Félagslegt ranglæti.
Arni Sigfússon blaöamaöur
lýsir afleiöingum hins nýja
lánakerfis, þar sem gert er upp
á milli manna, meb hliðsjón af
tekjum þeirra. Arni bendir á aö
nokkur hundruð þúsund króna
munur I tekjum skipti litlu,
þegar byggingarkostnabur
nemur tugum milljóna viö
venjulega Ibúö. En tekjumörk
geta hinsvegar ráöiö þvl, hvort
viökomandi fær lán fyrir 20%, af
byggingakostnaði eöa 90%.
„Hér er um mismunun aö
ræöa i svo grófum mæli, aö hún
hefur aukiö á félagslegt rang-
læti I þessum efnum. Sá sem
hefur fyrir stórri fjölskyldu aö
sjá, vinnur myrkanna á milli
hennar vegna og hefur laun i
hlutfalli viö þaö, gengur ekki og
sækir fé i Byggingasjóð verka-
manna, hann verbur ab láta sér
nægja fimmta hluta byggingar-
kosnaöar”.
Hér verður ekki gripiö til
fleiri tilvitnanna, enda þeirra
ekki þörf. Ljóst er að sú kúvend-
ing, sem átt hefur sér staö I hús-
næöismálum, mun hafa varan-
leg áhrif, stefna sjálfstæðis-
manna I húsnæöismálum hefur
oröið aö lúta i lægra haldi fyrir
sósialiskum viöhorfum. Ríkis-
stjórnin hefur markaö sin spor.
Ellert B. Schram
(