Tíminn - 22.11.1969, Qupperneq 7

6AUGAKDAGUR 32. nóvember 1969.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Pramkvæindastióri: Kristján Benediktsson. Ritstiórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriBi
G. Þcxrsteinsson. Fuiltrúi ristjómar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Steiingrímur Gíslason. Ritstjómarskrifstofur i Eddu.
húsina, símar 18300—18306. Skrifstofur Bankastrætl 7 —
Afgreiöslusími: 12323. Auglýsingasiml: 19523. ABrar skrifstofur
sími J8300. Áskriftargjald kr. 165.00 á mánuði, lnnanlands —
f lausasölu kr. 10.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Athugun EFTAmálsins
MorgunblaðiS hefur verið að deila á Framsóknar-
flokkinn fyrir það, að hann ætli ekki að taka endan-
lega afstöðu til EFTA-málsins fyrr en öll gögn, sem
snerta það, Iiggja fyrir. í reynd er Mbl. hér einnig að
deila á forsætisráðherra, því að hann lét svo ummælt,
eftir heimkomu sína frá Norðurlöndum í byrjun þessa
mánaðar, að rannsaka þyrfti á næstu vikum þau kjör,
sem fylgdu EFTA-aðild, og ýmsar ráðstafanir, sem yrði
að gera í samhandi við hana. Ummæli ráðherrans voru
ekki skilin á annan veg en þann, að menn ættu að
íhuga málið vandlega áður en endanlegar ákvarðanir
væru teknar og rasa ekki um ráð fram.
Forsætisráðherrann hefur tvímæMaust bent hér á
rétta vinnuaðferð- Ýmis atriði í sambandi við EFTA-
málið eru enn óupplýst, því að undirbúningi þeirra er
ekki lokið. Þetta kom glöggt í ljós á fundi Framsóknar-
félags Reykjavíkur, sem haldinn var síðastliðinn mið-
vikudag, en þar voru mættir ýmsir af forustumönnum
iðnaðarins. Þeir lýstu m.a. yfir því, að samtök iðnrek-
enda hefðu enn ekki tekið endanlega afstöðu til máis-
ins, því að þau vildu áður vita um þær ráðstafanir, sem
þarf að gera til hagsbóta fyrir iðnaðinn, ef úr EFTA-
aðild verður. Enn liggur ekki neitt fyrir um það, sökum
þess, hve lítið hefur verið unnið að athugun og undir-
búningi á þessum þætti málsins.
Óþarft er að fara um það mörgum orðum, hve
mikilvægt þetta eina atriði er. Iðnaðurinn hefur byggzt
upp í skjóli tollvemdar. Vegna tollvemdarinnar hefur
hann að ýmsu leyti búið við óhagstæðari kjör en ella
á mörgum sviðum, t.d. á sviði skattamála og lánsfjár-
mála. Ef tollvemdinni er kippt burtu, þótt í áföngum
sé, en engar leiðréttingar gerðar í skattamálum og
lánsfjármálum, hefur iðnaðurinn mjög takmarkaða
möguleika til að mæta aukinni erlendri samkeppni.
Þessi óhagstæðu kjör hafa líka mjög skert möguleika
hans til útflutnings. Það er grundvallarskilyrði þess, að
EFTA-aðildin misheppnist ekki, að ráðstafanir verði
gerðar til endurbóta á þessu sviði áður en, eða jafnhliða
og til hennar kemur.
Nokkuð svipuðu máli gegnir um 16. greinina, sem
snertir möguleika fyrir útlendinga til atvinnurekstrar
hérlendis. Enn er ekki fullljóst hvernig ríkisstjómin
hyggst að leiða það atriði til lykfca.
Þá er ekki ljóst, hvort ríkisstjómin hyggst nota
tollalækkunina til að leggja á stórfellda nýja skatta, eins
og orðrómur gengur um. Vafasamt er að ríkið missi
teljandi tekjur vegna tollalækkunarinnar, þar sem hún
mun ýta undh* aukinn innflutning og auka tolltekjum-
ar á þann hátt. Það er enn ekki upplýst, hvemig ríkis-
stjómin hyggst vega og meta þetta atriði.
Mörg fleiri atriði mætti nefna, sem enn ríkir óvissa
um. Meðan svo er, er þess ekki kostur að meta málið
í heild.
Framsóknarflokkurinn er sammála forsætisráðherra
um það, að ákvörðun í EFTA-málinu á ekki að taka
fyrr en að vel athuguðu máli og eftir að öll meginatriði
þess liggja ljóst fyrir. Mbl. á ekki að rísa gegn forsætis-
ráðherranum, þegar hann hefur rétt fyrir sér.
Framsóknarflokkurinn hefur jafnan talið smæð og sér-
stöðu þjóðarinnar valda því, að íslendingar verði að
fara að með sérstakri gát í utanríkismálum og íhuga
vel ráð sitt áður en örlagarík spor kunna að verða stig-
in. Þeirri vinnuaðferð mun hann fylgja nú eins og fyrr.
Þ.Þ.
TÍMINN
PER A. CHRISTIANSEN, AFTENPOSTEN:
Sérstakir persónutöfrar eiga
mikinn þátt í lýðliylli Nassers
Enn er of snemmt að fullyrða, hvernig sagan dæmir hann
SAGAJN eftir byltingiuna £
Egyptalandi 1952 er vel kunn
ölktim þorra manna. Nasser
tófcst fljótJega að koma Mu-
bamed Naiguilb hershöfðingja
tii hliðar, en hann hafði verið
hafðnr á oddinum í byltingunni
og var í fyistn gerður að þjóð-
arleiðtoga, vegna mikilla vin-
sæJda, en hann var efcki félagi
í leymihreyfingiunni. Rílkisstjóm
in nýja beitti sér fyrir umbót-
um í slkiptingu rælktaxlands,
fyret og fremst til þess að
hnekkja hinu milkla stjómmála
valdi eignastébtarinnar. Þá kom
ríkisstjómin einnig á takmörk
uðum umibótum í efnahagsmál-
um og ýmsum félagsmálum.
Nasser náði hátindi frægðar
sinnar þegar bann þj'óðnýtti
Súez-stourðinn árið 1956. Allur
þorri manna í Arabalöndum —
og raunar mifclu víðar í Afrfku
og Asíu litu nú á hann sem
hinn mifcla brautryðjanda, sem
þyrði að rísa upp gegn stórveld
unum. En þeitta tiltælbi vatoti
mjög mifcla gremju á Vestur-
löndum og margir Frafckar og
Englendingar liibu á bann sem
einskonar sambland af Hitler
og Belsebub.
Á þvi getur tæpast nofckur
efi leifcið, að viðhorf vestrænna
manna nú til Nassers eiga að
verulegu leyti ræibur að rekja
til opinberrar eða hálfopintoerr
ar aflstöðu í París og London
þann tima, sem leið frá þjóð-
nýtingna Súez-sfcurðarins og þar
tn að samtöfc Breta og Frakka
um stuðning við ísrael voru
fcomin í kring og leiddu til
árásar þeirra á Egyptaiand.
ÞVf FER FJARIRI, að Nasser
lfkist IBtler. En hann er hins
vegar efcki það, sem þjóðirnar
fyrir botni Miðjarðarhafsins
þarfnast mest eins og nú standa
safcir, eða mifcilhæfúr stjórn-
málamaðúr í bezbu merfcingu
þess orðs. Hann getur ekki
fyJlfct almenningi um óvinsæl-
ar athafnir, sem reynast öllum
fyrir beztu þegar fram líða
stundir Hann hefur hins vegar
reynzt hafa ríka hneigffl til þess
að ,4eifca eftir eyranu", sem
kallað er, og notfæra sér við-
horfin í augnablifcinu til þess
að sveigja inn á þá leið, sem
almenningi sýnist giæstast í
svipinn. Á þennan hábt hefur
hann oft lent í herfilegustu
ógöngum, og þá stundum við-
haft fyrirvaralaust hin fimleg-
ustu imdanbrögð, en eigi að
síður orðið að lúta í lægra
haldi annað slagið. Hann er
eem sé athafnasamur og dug-
legur stjórnmálamaður — en
efcki í beztu merfcingu orðsins.
DUGNAÐUR Nassers og ein-
stæðir persónrutöfrar valda efa-
laust mestu um þá mótsögn,
sem er hvað mest áberandi í
egypsfcum stjórnmálum: Hann
hefur sjálfur fengið mestu áork
að í þá átt að komastjórnmála
völdunum í hendur almiennings
í Egyptalandi, en er jafnframt
mesta hindrun í vegi þess, að
á verði komið raunverulegri
lýðstjórn á nútíma vísu. Auð-
NASSER
velt er að sýna fram á þetta
með dœmi.
Sumarið 1962 var háð þol-
seta á svonefndu þjóðarþingi,
sem átti að samþyfckja eins kon
ar stjómarskrá. Þeim, sem
hJýddu á Nasser hefja urnræð-
SÍÐARI GREIN
umar og stjóma þeim, kemur
saman um, að hann hafi þá
verið í essinn sínu, — skynsam
or, fyndinn og natinn við að
leggja málin fyrir á einfald-
an og auðskiljanlegan hátt. En
hann átti bágt með að leyna
gremjn sinni þegar hver ræðu-
maðurinn af öðrum sté í stól-
inn til þess að samsinna hon-
um og hrésa honum, í stað þess
að röfcræða það, sem hann
hafði sagt.
SÝNILEGA á Nasser erfitt
með að gera sér grein fyrir
áhrifum persónutöfra sinna á
þá, sem hann starfar með. Fyr-
ir nofckrum árum lýsti hann því
yfir á fundi með erlendum
blaðamönnum, að leiðtogum
vanþróuðu þjóðanna hætti
einna mest til að gera þá höfuð
sfcyssu, að réttlæta sig með
drottnandi persónutöfrum í
hópi nánustu samstarfsmanna
— og safna í kring um sig
já-brúðum. Hann varð sýni-
lega mjög undrandi, þegar
hann var spurður, hvort þessi
hætta vofði ekki einmitt yfir
í Egyptalandi. Og þessi undr-
un var engin uppgerð. Sam-
starfsmenn hans eru ekki já-
brúffur, en aðstaða hans kemur
að heita rná í veg fyrir, að
þeir geti veitt honum raunveru
lega andstöðu.
I framhaldi af þessu liggur
beint viffl að koma inn á það
aitriði, sem ríkisstjórn Nassers
hefur reynzt hvað erfiðast við
famgs, eða að treysta stjórn-
málagrunninn undir tilveru
sinni, — að hlaða grunnirn
undir pýramídann, svo affl not-
að sé nærtækt dæmi. Auðvelt
er affl fcoma auga á háskann,
sem felst í því stjórnmálakerfi,
sem er nálega einvörðungu
byggt á óhemju mifclum rin-
sældum eins manns. En það er
einnig næsta auðvelt að láta
þennan vanda óleystan meðan
vinsæJdirnar haldast.
AUÐVELT er einnig að gera
sér í buigarlund, af hverju hin-
ar mifclu vinsældir Nassers
stafa. Hann er myndarlegur
maður, hár og hraustlegur, hár
ið þyfckt og tefcið litið eiitt að
grána, bros hans ákaflega affl-
laðandi og oftast grunnt á því.
Hann talar bægt, hugsar mái
sitt gaumgæfilega, og raddbeit
ingin er tilbreytingalítil og
minnir einna helzt á seiðandi
nið. Þegar hann situr fundi
með vestrænum blaðamönnum,
getur hann átt það til að gera
að gamni sínu við einstafca
hiaðamenn um, hvað skrifaffl
hafl verið um hann í blaðinu,
sem þeir starfa við. Hann fylg
ist daglega með því, sem frsm
fcemur í blöðum á Vesturlönd-
um.
Framfcoma Nassere í einka-
Hfi sínu hlýtur einnig að vekja
þær bugmyndir um hann, að
hann sé vel gefinn maður, hóg-
vær og sanngjam. Hann býr
enn í húsinu, sem hann bjó
í sem hershöffflingi áður en
býltingin var gerð. Það lætur
tiltölulega lítið yfir sér og
stendur i einu af úthverfum
Kairó. Húsið hefur að vísu
verið stækkað og vel að þvf
hlynnt, en það ber engan ke;m
af því óhófi, sem öðrum leið-
togum í þrifflja heiminum hætt
ir gjarnan til að hlaða í kring
um sig.
Nasser á þrjá sonu og er sá
elzti 19 ára Hann á einnig tvær
dœtur, sem báðar eru giftar.
Tahia kona hans, sem hann
gefck að eiga árið 1944, hefur
yfirleitt ekfci látið á sér be.ra
f opinberu lífi, en þrátt fyrir
það, kemur hún stundum fram
við hlið manns síns, þegar er-
lendir þjóðhöffflingjar eru í
heimsókn eða við önnur sér-
lega hátíðleg tækifæri.
Framvinda mála héðan f frá
mun valda mestu um það, hvers
konar mynd veraldarsagan
varðveitir af Nasser. Hann hef-
ur lýst þvi sjálfur yfir í við-
tali, að markmið sitt sé affl af-
má alla þjóna í Egyptaiandi
áður en hann hverfur frá. Þerta
er mikið takmarlk — og fjar-
lægt í meira en einum skiln-
ingi.
I