Vísir - 02.07.1981, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 2. júll 1981
vtsm
Begin hinn harörlöi
Það orð fór af Meachem Begin,
þegar hann kom til embættis sem
fimmti forsætisráðherra Israels
(ijúli 1977), að hann væri róttæk-
ur þjóðernissinni og harðjaxl. —
Innan tveggja ára hafði hann orð-
iðtil þess fyrstur leiðtoga ísraels-
rikis að undirrita friðarsamninga
við eitt arabaveldanna.
Friöarsamningarnir
Friðarsamningur israels og
Egyptalands, sem undirritaður
var i mars 1979, var uppskera á-
tján mánaða samningaþófs, sem
hófst með sögulegri heimsókn
Anwars Sadats Egyptalandsfor-
seta til Jerúsalem i nóvember
1977. Var þetta löng meðganga og
erfið fæðing. Fyrir þrýsting
Bandarikjamanna neyddist Beg-
in til þess að láta af hendi allan
Sinaiskagann, sem ísraelar her-
námu i striðinu 1967. Með þvi
tókst eðlileg sambúð við Egypta
og bæði rikin opnuðu sendiráð i
hvors annars landi.
Að striðshaukurinn Begin
skyldi verða til þess að ná fram
friðarsamningum er ekki eins
mótsagnakennt og það hljómar.
Með annan eins feril að baki og
orðstir gatenginn landa hans tor-
tryggt tilgang hans, eða grunað
þjóðernissinnan um vilja kaupa
friðinn, hvaða verði sem fengist.
Aðrir stjórnmálamenn hefðu átt
erfiðara um vik að sannfæra gyð-
inga.
En friðarsamningarnir voru
hápunkturinn á embættisgengi
Begins. Eftir þá tók að halla und-
an fæti fyrir samsteypustjórn
hans, sem fyrst og fremst komst
til valda til þess að glima við
efnahagsvandamálin, en varð lit-
ið ágengt á þvi sviði. Tveir á-
hrifamiklir ráðherrar stjórnar
Begins sögðu af sér og aðrir ráð-
herrar báru deilur sinar á torg.
Skoðanakannanir sýndu dvinandi
vinsældir og álit Begins, sem þó
braggaðist aftur siðustu vikurnar
fyrir kosningar.
Afstaðan tii
hernumdu
svæðanna
Ræðusnilld þessa herskáa fyrr-
um skæruliða ávann Begin þús-
undir fylgismanna um árin, þótt
með timanum miidaðist ögn
harkan i málflutningnum. Hann
boðaði þó harðlinustefnu i utan-
rikismálum og engin vettlinga-
tök i efnahagsmálum. Æ ofan i æ
klifaði Begin á þvi, að hernumdu
svæðin á vesturbakka Jórdan
(Júdea og Samaria eins og hann
kaltar þau) væru af guði gefin
gyðingum og ísrael mundi aldrei
láta þau af hendi við Palestinuar-
aba.
Enda koðnuðu fljótt niður
samningaviðræður við Egypta og
USA um sjálfstjórn til handa
Palestinuaröbum á vesturbakk-
anum og á Gazasvæðinu. Sam-
timis rak Begin hart fram land-
námsstefnu Israels á þessum
svæðum.
Hattar undan
Beginstjórnlnnl
Það brast i undirstöðum Begin-
stjórnarinnar, þegar þeir sögðu
af sér Moshe Dayan utanrikisráð-
herra, sem ekki gat fellt sig við
afstöðuna til sjálfstjórnar Paíe-
stinuaraba, og Ezer Weizman,
varnarmálaráðherra, sem gagn-
rýndi framkvæmd stjórnarstefn-
unnar á nær öllum sviðum. Við
það veiktist samt staða hinna
hófsamari i rikisstjórninni og
Begin gat komið fleiri harðlinu-
mönnum i stjórn, eins og Yitzhak
Shamir utanrikisráðherra.
Verðbólgan i Israel jókst upp i
130% (á ársgrundvelli) og tókst
ekki að minnka hraða verðbólgu-
skrúfunnar þrátt fyrir ýmis ör-
þrifaráð til þess að skera niður
opinber útgjöld. Jafnhliða reittist
þingmeirihlutinn af stjórninni,
þótt henni tækist að bægja frá sér
öllum vantrauststillögum.
Alvarlegast var þó kannski hitt,
að harðdrægni Begins varð til
þess að kulnaði nokkuð vinátta
Israels og Bandarikjanna, að
heita má, að undir henni hafi ver-
iðkomið sjálfstæði Israelsrikis og
mestur varnarmöguleiki. Carter-
stjórnin gagnrýndi landnáms-
stefnu Begins á hernumdu svæð-
unum og harmaði tilburði til að
herða eignartökin á austurhluta
Jerúsalem, sem Israelsmenn
sömuleiðis höfðu hernumið. Og
þannig var komið samheldni
þessara tveggja bandamanna, að
jafnvel eftir forsetaskiptin
greiddu Bandarikin þvi samt at-
kvæði á dögunum i Sameinuðu
þjóðunum að fordæma Israel
fyrir sprengjuárásina á kjarn-
orkuverið i írak.
í hiiðarsðium
Um 29 ára bil, áður en Begin
varð forsætisráðherra, hafði hann
að mestu haldið sig i hliðargöng-
um stjórnmálanna. 1 kosningun-
um 1977 vann hægri- og miðflokka
samsteypa hans (Likud) 45 þing-
sæti i Knesset og i stjórnarbræð-
ingi við aðra smáflokka öðlaðist
stjórn hans 77 þingsæta öruggan
meirihluta.
En verkamannaflokkurinn,
sem stýrt hefur Israel frá stofnun
þess rikis 1948, gat aldrei gleymt
erjunum frá þvi i sjálfstæðisbar-
áttunni við manninn, sem veitti
andspyrnuhreyfingunni neðan-
jarðar forystu i Palestinu.
Skæruiiða
loringi
Kurteis og hæglátur i dagfari og
með þykk gleraugu sem milda
hvassan augnsvipinn, ber Begin
meir yfirbragð prófessors eða
kennimanns heldur en skæruliða-
foringja. Hann var þó leiðtogi
Irgun Zvai Leumi-neðanjarðar-
hreyfingarinnar á siðustu um-
boðsárum Breta iPalestinu. Hétu
Bretar 10 þúsund sterlingspunda
fé til höfuðs honum. úr felustöð-
um i öngstrætum Tel Aviv stýrði
Begin skærum Irgun-samtakanna
Guðmundur
Pétursson
skrifar
gegn Bretum, en þau sprengdu
t.d. upp hluta af Davið konungs-
hótelinu þar sem breska her-
stjórnin hafði aðalstöðvar sinar.
Nær eitt hundrað manns létu lifið
i sprengingunni.
Fæfldur I
Pöllandi
Begin fæddist 13. ágúst 1913 i
Brest-Litovsk, sem þá var hluti af
Póllandi, en heyrir nú til Sovét-
rikjunum. Lauk Begin lagaprófi
frá Varsjárháskóla snemma á
fjórða áratugnum. Hann gekk
ungur i samtökin Betar, sem var
félagsskapur ungra gyðinga i
Póllandi. I þeim hópi lærði hann
15ára gamall að fara með vopn. 1
byrjun siðari heimsstyrjaldar
handtók sovéska hernámsliðið
Begin i Póllandi og flutti til Si-
beriu. Þegar Þjóðverjar gerðu
innrásina i Sovétrikin 1941, var
honum sleppt lausum. Hann kom
til Palestínu 1942 eftir skamma
dvöl i pólska hernum.
Eftir stofnun Israelsrikis að
lokinni sjálfstæðisbaráttunni
stofnaði Begin hinn róttæka flokk
þjóðernissinna Herut (Frelsis-
flokkinn), ásamt öðrum Irgun--
foringjum og veitti honum forystu
i Knesset. Þar lét hann æ meir að
sér kveða i gagnrýni á stjórn
verkamannaflokksins fyrir það,
sem hann kallaði „friðardúfu-
stefnu” hans.
18 ár i
stiornarandsloðu
Sex daga striðið hafði áhrif á
stjórnmálaferil Begins. Eftir 18
ár í stjórnarandstöðu var Herut
þegar runnið saman við frjáls-
lynda flokkinn og búinn að mynda
Gahal-sambandið, sem gekk inn i
þjóðstjórn Levi heitins Eshkol.
Var Begin þar ráðherra án ráðu-
neytis og átti mikinn þátt i að
móta þá stefnu ísraels að skila
ekki aftur unnum landsvæðum úr
striðunum við araba. 1970 hætti
flokkur Begins þátttöku i stjórn-
inni, þegar tók að blása byrlega
fyrir friðartilraunum Banda-
rikjamanna i austurlöndum nær,
en þær áætlanir fólu i sér afsal
hernumdu svæðanna. 1973 gekk
Gahal til'liðs við aðra smáflokka i
myndun Likud-flokkasamsteyp-
unnar eða kosningabandalagsins.
Afstaða Begins til hernumdu
svæðanna öðlaðist aftur fylgi með
þjóðinni eftir heimsóknir Henry
Kissinger þáverandi utanrikis-
ráðherra USA 1974. Á maraþon-
samningafundum Kissingers og
ísraelsstjórnar á skrifstofum
Goldu Meir, forsætisráðherra
stóðu fylgismenn Begins jafnan
mótmælavörð fyrir utan.
Menachem Begin á kosningavöku I hópi stuöningsfólks
Staldraðu við!
frá
^SskiÍM
TOSHIBA
geturðu veittþér, þvi verðið er einstakt
»« m n A A
hSX hlSSSi?™ AamnÁnFa við Toshiba' Japan og engra millilida, getum við
boóið þetta af bragðs sett á verði, sem vekur athygli.
Fyrir aöeins kr. 3.911.- Cjérðu þetta allt:
1 lwllw útgangskraftur
» 3 bvlgjur, FM-stereo
Möguleikar á tónblöndun (Mic Mixing)
Skemmtilegt frvrir þá sem æfa söng
Kassettan sett i tækið að framan
’ Vökvadempaö kassettulok
1 Sjálfvirk upptaka
1 Gevmsla fyrir kassettur
• Finstilling á hraöa plötuspilarans
• Keimdrifinn diskur
• Slekkur á sér sjálfur
• Sér tónstillir fyrir bassa og hátóna
• 2 stórir hátalarar
• Ljós i skala
• Fallegur litur á tæki og hátölurum
EF
Þetta er glæsilegt tæki á einstöku verði.
Láttu ekki Toshiba SM 2750 samstæðuna renna þér úr greipum.
Littu viðog við sýnum þér úrval stereosamstæða á verði viðallra hæfi
Nær 10 gerðir og ein þeirra hentar þér örugglega.
EINAR FARESTVEIT &, CO. HF. Greiðsluskilmálar
BERCSTAOASTRÆTI 10 A
Simi 16995.
Ábyrg þjónusta