Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.2001, Síða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 17. MARS 2001
M
ESSA í c-moll eftir Moz-
art er eitt af hinum
stórbrotnu verkum
tónlistarsögunnar.
Hún er samin á árun-
um 1782–3 og er fyrir
kór, einsöngvara,
hljómsveit og orgel.
Blaðamaður hitti að máli þau Bernharð Wilk-
inson, stjórnanda tónleikanna, og sópransöng-
konurnar Þóru Einarsdóttur og Sólrúnu
Bragadóttur að lokinni æfingu einsöngvara á
verkinu. „Ég er eiginlega alveg eftir mig eftir
hverja æfingu. Þetta verk krefst svo gífurlegr-
ar tækni, úthalds og einbeitingar bæði fyrir ein-
söngvara og kór,“ segir Bernharður og dæsir.
Auk þeirra Þóru og Sólrúnar syngja Björn
Jónsson tenór og Ólafur Kjartan Sigurðarson
bassi, þannig að alls syngja fjórir einsöngvarar í
verkinu. Þá leikur stór hljómsveit í verkinu, en
konsertmeistari er Rut Ingólfsdóttir.
Bernharður hefur verið stjórnandi Söng-
sveitarinnar Fílharmóníu undanfarin fimm ár,
en sveitin fagnaði fjörutíu ára afmæli sínu á síð-
asta ári. Hann segir það mikilvægan þátt í
starfsemi kórsins að flytja eitt stórt verk á
hverju ári. „Hugmyndin á bak við Fílharmón-
íuna er sú að flutt verði stór verk með hljóm-
sveit, og þeirri hefð höfum við lagt okkur fram
við að halda,“ segir hann. Undanfarin tvö ár
hefur Söngsveitin Fílharmónía flutt glæsileg
verk, Immanúel eftir Þorkel Sigurbjörnsson í
fyrra og Requiem, eða Sálumessuna eftir Moz-
art árið áður. „Nú flytjum við c-moll-messu tón-
skáldsins, sem kölluð hefur verið stóra messan,
eða Die Grosse Messe.“ Bernharður átti frum-
kvæði að efnisvalinu og segir hann verkið held-
ur dýrara í flutningi en það sem Fílharmónían
hefur fengist við, þar sem þáttur hljómsveit-
arinnar er stór. „Við ákváðum hins vegar að
fara af stað með þetta og reynum svo bara að
lifa það af. Tónlistarmenn eru svoleiðis, músíkin
er alltaf fyrir öllu, síðan kemur bara í ljós hvort
menn lifa hlutina af,“ segir Bernharður og þre-
menningarnir hlæja dátt.
Bernharður bætir því við að Fílharmónían
hafi verið lánsöm að fá það stjörnulið einsöngv-
ara sem syngur með verkinu, auk þess sem
hljómsveitin sé mjög fær. Hann segir æfingar
hafa gengið vel, enda gefi kórinn, hljómsveitin
og einsöngvararnir sig af heilum hug í verkið,
„og meira getur maður ekki krafist af fólki“,
segir hann.
Þær Sólrún og Þóra hafa báðar unnið með
Fílharmóníunni áður, sú fyrrnefnda söng við
flutning Sálumessunnar og sú síðarnefnda á að-
ventutónleikum kórsins fyrir síðustu jól. Þær
segja það ákaflega ánægjulegt að taka þátt í
flutningi verksins með kórnum, auk þess sem
þeim veitist mikilvægt tækifæri að hitta og
syngja með öðrum einsöngvurum, sem alla
jafna séu á ferð og flugi, hver í sína áttina. „Það
er líka alltaf skemmtilegt að syngja fyrir Ís-
lendinga. Maður tengist áheyrendum á allt ann-
an hátt en erlendis. Hér eru tengslin mun per-
sónulegri,“ segir Þóra.
Verk mikilla andstæðna
Bernharður bendir á að c-moll-messan og
Sálumessa Mozarts eigi það sameiginlegt að
vera ófullgerð verk. Talið er að Mozart hafi not-
að kafla úr eldri verkum við frumflutning
verksins, en ekkert er þó vitað um það með
vissu. „Þetta er því ekki heil messa í hefðbundn-
um skilningi, þar sem við flytjum útgáfu þar
sem köflunum sem vantar í messuna er sleppt,
en ekki fyllt upp í þá eins og í ákveðnum út-
gáfum,“ segir Bernharður. Mozart samdi c-
moll-messuna um það leyti sem hann gekk að
eiga eiginkonu sína, Constönzu, en flytja átti
verkið í brúðkaupinu. Sú áætlun stóðst hins
vegar ekki, enda varð tónsmíðaverkefnið mikið
að vöxtum. Einsöngsþáttinn í verkinu samdi
Mozart að nokkru leyti með eiginkonu sína í
huga og er hlutur hans að sögn Bernharðs mun
meiri en t.d. í Sálumessunni. „Einsöngskaflarn-
ir reyna á hæfni söngvarans á alla mögulega
vegu, þeir eru sannkallaðar flugeldasýningar
og það af glæsilegra taginu. Erfiðara verður
það ekki,“ segir Bernharður. Þær Sólrún og
Þóra kinka kolli af faglegri rósemd og hlæja
þegar Bernharður líkir einsöngsköflunum við
stórskotaárás. Þær viðurkenna þó að mest
mæði á sóprönunum í verkinu. „Við syngjum
dúett, en einnig tríó og kvartett með hinum
söngvurunum,“ segir Þóra. „En síðan syngjum
við hvor sína aríuna, en þær eru báðar alveg
stórglæsilegar. Mozart samdi þær fyrir eigin-
konu sína, og eru þær greinilega til þess gerðar
að hún fengi að láta ljós sitt skína.“ Sólrún bæt-
ir því við að tónmál messunnar einkennist af
miklum andstæðum. „Allir einsöngskaflarnir
eru mjög krefjandi. Þeir spanna í raun allt
raddsviðið. Mikið er um flúr og stökk úr djúp-
um tónum og upp í hæstu hæðir. Þetta er í raun
einkennandi fyrir Mozart og má heyra í óp-
erunum líka. Hann notar miklar andstæður við
það að túlka miklar tilfinningar,“ segir Sólrún.
Þremenningarnir ræða verkið sín á milli og
benda á að finna megi rómantískar sveiflur
jafnt sem þunga, damatíska kafla, líkt og í Kyr-
ie- og Qui Tollis-köflunum. „Maður gæti haldið
að það hefði eitthvað mikið gengið á í lífi tón-
skáldsins þegar hann samdi þessa hluta. En í
raun er ekki hægt að benda á einhver áföll eða
dramatískar aðstæður sem skiluðu sér í þessum
verkum. Mozart er bara svo tjáningarríkur, svo
stór og mikill persónuleiki,“ segir Bernharður.
Þrátt fyrir hina miklu grósku og fagmennsku
sem einkennir tónlistarlíf á Íslandi er flutning-
ur Messu í c-moll sjaldheyrður viðburður í tón-
leikahaldi hér á landi. Tónleikarnir verða haldn-
ir í Langholtskirkju í dag, laugardag, og á
morgun, sunnudag, og hefjast þeir kl. 17.
„EFTIR MIG EFTIR ÆFINGAR,
SLÍK ER SNILLDIN Í VERKINU“
Í dag og á morgun gefst íslenskum tónlistarunnendum
tækifæri til að hlýða á Messu í c-moll eftir W.A. Moz-
art í Langholtskirkju. Flytjendur eru Söngsveitin
Fílharmónía ásamt kammersveit og einsöngvurum.
HEIÐA JÓHANNSDÓTTIR ræddi við þrjá fulltrúa
flytjendanna af því tilefni.
Söngsveitin Fílharmónía við æfingar í Langholtskirkju.
Morgunblaðið/Jón SvavarssonBernharður Wilkinson, stjórnandi Fílharmóníunnar.
Þóra Einarsdóttir, Sólrún Bragadóttir og Björn Jónsson.