Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.2001, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 17. NÓVEMBER 2001 13
TENÓRSÖNGVARINN Ro-
berto Alagna, sem stundum
hefur verið nefndur „fjórði
tenórinn“, og kona hans, söng-
konan Angela Gheorghiu,
munu syngja í uppfærslu Jót-
landsóperunnar á La Bohême
eftir Puccini. Ásamt þeim
Alagna og
Gheorghiu
sem eru vel
þekkt meðal
óperuunn-
enda mun
fjöldi virtra
danskra lista-
manna, m.a.
Bo Boje
Skovhus og
Inger Dam-
Jensen, taka
þátt í upp-
færslunni.
Miðasala vegna La Bohême,
sem flutt verður þrisvar sinn-
um, hefst í lok næstu viku, en
óperan sjálf mun þó ekki sjást
á fjölum óperuhússins í Árós-
um fyrr en í ágúst 2003.
Kostnaður vegna uppfærsl-
unnar er talinn nema um 8,5
milljónum danskra króna, eða
rúmum 100 milljónum ís-
lenskra króna, að því er greint
var frá í danska dagblaðinu
Berlingske Tidende á dög-
unum. Er fjármögnun óp-
erunnar jafnt í höndum
danskra fyrirtækja sem og rík-
is og bæjaryfirvalda.
Troels Kold, stjórnandi Jót-
landsóperunnar, sem skipu-
leggur sýninguna, er hæst-
ánægður með listamennina.
„Ég dáist að henni meira en
orð fá lýst,“ sagði Kold um
Gheorghiu. „Hún þorir að nota
rödd sína á hádramatískan
hátt.“ Alagna vakti þá ekki
minni lukku hjá stjórnand-
anum en söngkonan, og líkti
Kold honum við þá Luciano
Pavarotti, Placido Domingo og
José Carreras. „Líkt og eig-
inkona hans býr Alagna yfir
miklum sönghæfileikum,“
sagði Kold og lofaði áheyr-
endum stórbrotnum flutningi
án þess að hljóðnemar kæmu
þar nokkurs staðar nærri.
Neue Galleri
í New York
FYRSTA listasafnið sem
opnað var í New York á nýju
árþúsundi er stórfengleg upp-
lifun að mati bandaríska dag-
blaðsins New York Times, sem
segir þann áratug sem Neue
Galleri hafi verið í undirbún-
ingi vera biðarinnar virði.
Neue Galleri hýsir þýska og
austurríska list, en safnið er
hugverk Ronald S. Lauder
fyrrum sendiherra Austurríkis
í Bandaríkjunum, sem er mikill
listasafnari. Lauder hóf að
safna austurrískri list á ung-
lingsaldri og er fjöldi þeirra
verka sem finna má í safninu
úr einkasafni hans. Verkin sem
Neue Galleri geymir munu
flest vera frá árunum 1890-
1940, sem var frjótt tímabil í
listsköpun þessara þjóða.
Fyrsta sýningin nefnist Nýir
heimar: Þýsk og Austurrísk
list frá 1890-1940, og verður
þar m.a. að finna nekt-
arstúdíur eftur Gustav Klimt,
Christian Schad og Otto Dix.
Auk þess eru einnig á sýning-
unni myndir eftir Max Beck-
mann og Weimar Berlin mynd-
ir George Grosz.
Alagna
syngur
í Árósum
ERLENT
Roberto
Alagna
TRÍÓIÐ Guitar Islancio er nýkomið frá Berlín
þar sem það lék á Djasshátíð Berliner Fest-
spiele. Tríóið er skipað þeim Gunnari Þórð-
arsyni og Birni Thoroddsen gítarleikurum og
Jóni Rafnssyni bassaleikara og hefur einbeitt
sér að því að leika íslensk þjóðlög í eigin útsetn-
ingum. Björn segir að tríóið hafi verið talsvert
mikið á faraldsfæti undanfarin þrjú ár. „Þetta
byrjaði þannig að við vorum að falast eftir því
að fá að koma til að spila, en í seinni tíð hefur
þetta verið að snúast við; – og nú er farið að
spyrja meira eftir okkur. Við höfum reyndar net
úti af fólki til að hjálpa okkur; – meðal annars
ágætan mann í Þýskalandi, sem gerði úttekt á
Íslandi og vildi fá okkur ásamt Kvintett Tóm-
asar R. Einarssonar til að spila á Djasshátíðinni
í Berlín.“
Sótt í þjóðlegar rætur
Björn segir að Djasshátíðin í Berlín hafi verið
stór í sniðum, salirnir þar sem spilað var stærri
en þeir eigi að venjast, og skipulagið allt sér-
staklega gott og fagmannlegt. Jón Rafnsson
segir að Djasshátíðin í Berlín sé hluti af miklu
stærri hátíð, Berliner Festspiele, sem hafi undir
sínum hatti ýmiss konar listahátíðir. „Djasshá-
tíðin fór fram í tónleikahöll sem heitir Haus der
Berliner Festspiele. Norðurlöndin voru þema
hátíðarinnar í ár og listrænn stjórnandi var Svíi,
Nils Landgren básúnuleikari, sem er mjög
þekktur og vinsæll í Þýskalandi. Við lékum fyrst
á kynningarkvöldi í húsnæði norrænu sendiráð-
anna í Berlín ásamt sænskri hljómsveit. Þar
voru allir fjölmiðlarnir og mikil stemmning. Að-
altónleikarnir okkar voru svo kvöldið eftir í
Haus der Festspiele. Það voru fjórar hljóm-
sveitir sem léku þetta kvöld, í troðfullum sal, og
í efnisvali var svolítið gengið út frá rótum tón-
listarinnar. Á norðurlöndunum, – sérstaklega í
Svíþjóð, Finnlandi og í Noregi er mjög algengt
að tónlistarmenn séu að leika sér að þjóðlegri
tónlist, en þessar fjórar hljómsveitir, við, sænsk
grúppa og tvær finnskar vorum allar á þessum
nótum, þótt forsendur og aðferðir hópanna
væru gerólíkar.“ Björn segir að mjög hár stand-
ard hafi verið á hátíðinni og þeim listamönnum
sem þar komu fram, en ekki síður á þeim sem
sáu um hana og skipulögðu. „Starsfólkið var allt
svo fagmannlegt í því sem það var að gera, að
ég hef bara aldrei kynnst öðru eins.“
Þakka íslenska þjóðlaginu
En hvað þýðir það fyrir Guitar Islancio að
vera komna í þá stöðu að þeim sé æ oftar boðið
að koma að spila á djasshátíðum og tónleikum?
„Þetta breytir heilmikið okkar starfsemi,“ segir
Björn. „Svona ferðir eru dýrar, en við erum svo
heppnir að vera Tónlistarhópur Reykjavíkur-
borgar í ár, og það hefur gert okkur kleift að
standa straum af ferðakostnaði. En nú er það
líka aðeins að breytast sem betur fer að við
fáum fleiri boð, því við verðum ekki alltaf á
starfslaunum. Þessi hljómsveit er komin til að
vera, og hefur alveg hiklaust skapað sér starfs-
vettvang.“ Jón segir að Guitar Islancio sé farið
að berst æ fleiri spennandi tilboð um að spila á
mjög áhugaverðum hátíðum. Í Berlín fengu þeir
mörg tilboð um að leika á djasshátíðum, en
einnig um annars konar samninga sem þeir geta
ekki rætt á þessu stigi málsins. „Næsta verkefni
okkar er að fara yfir þessi tilboð og skoða hvað
af þessu við getum þegið og hvað ekki. Þetta
eru hátíðir um allan heim, – austan hafs og vest-
an; í Bandaríkjunum, Kanada, Evrópulöndum
og í Kína, og margar mjög stórar og flottar, og
ekki endilega bara djasshátíðir.“ Kanada hefur
lengi verið sterkasta vígi tríósins í útlöndum; –
þar hafa þeir spilað nokkrum sinnum, og gefið
út einn disk. Ferðalögin þangað hafa þó reynst
dýr, en með meiri velgengni tríósins eru þó
fleiri tilbúnir að taka þátt í þeim kostnaði. „Við
erum líka komnir í samstarf við kanadíska tón-
listarmenn sem gefst vonandi vel. Þegar við
komum til Kanada í annað sinn voru tónleikar
okkar auglýstir eins og viðburður sem enginn
mætti láta fram hjá sér fara, og það var uppselt
þegar við mættum á staðinn. Við vorum auðvit-
að montnir yfir þessu og í þessu fólust ákveðin
skilaböð sem okkur þótti gaman að fá. Við eig-
um reyndar þarna góða að sem eru Vestur-
Íslendingarnir og þeir hafa hátt; – mæta með
fána og láta í sér heyra, – og þeir draga auðvit-
að fleiri Kanadamenn með sér.“
Þeir félagar segjast þakklátir íslenska þjóð-
laginu. Það sé nú orðið útflutningsvara í þeirra
höndum. „Í Berlín ákváðum við að fara alla leið
og spila ekkert nema íslensk þjóðlög. Þetta
gerðum við og lékum ekki eitt einasta erlent
lag. Og það virðist hafa virkað vel.“
Sendiherrar íslenska
þjóðlagsins
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Guitar Islancio: Björn Thoroddsen, Jón Rafnsson og Gunnar Þórðarson.
sem hafa sérhæft sig í tónlist þessa tíma.
Undir stjórn hans eru Eddukvæðin flutt á forn-
íslensku á meðan enskri þýðingu textans er varp-
að á skjái sem komið er fyrir í tónleikasalnum.
„Við getum verið nokkuð örugg um að þessi ljóð
voru „sett á svið,“ líklega sungin eða kveðin við
einhvers konar undirleik,“ segir Bagby. Við flutn-
ing Eddukvæðanna er notuð sex strengja harpa,
eða líra, sem byggist á hljóðfæri sem fannst í
þýskri gröf frá 7. öld, en einnig eru notaðar fiðlur
sem smíðaðar eru eftir fiðlum frá 12. öld. Tónlistin
sem leikin er byggist síðan á getgátum og tón-
verkum sem eiga rætur sínar í miðöldum.
TÓNVERKIÐ The Edda, sem tónlistarmaðurinn
Benjamin Bagby hefur, ásamt tónlistarhópnum
Sequentia, sett á svið, var til umfjöllunar hjá
bandaríska dagblaðinu Washington Post nú í vik-
unni. Var tónverkið flutt í listamiðstöð Maryland-
háskóla fyrir viku.
Bagby hefur sérhæft sig í miðaldatónlist en
semja þurfti sérstaklega tónlistina fyrir flutning
hinna íslensku Eddukvæða og líkir hann því við
röksemdafærslu, könnunarleiðangur og getgátur.
Bagby, sem hefur eytt mörgum árum í að kanna
og vekja miðaldatónlist til lífsins, telst að mati
Washington Post í hópi hæfileikaríkustu manna
„Það er ekki að nóturnar séu týndar, heldur
höfum við enga ástæðu til að ætla að þær hafi
nokkurn tímann verið til,“ hefur blaðið eftir Bagby
og segir nótur ekki hafa verið almennt ritaðar fyrr
en á 12. eða 13. öld.
Rímurnar sem Bagby kynnti sér ítarlega áður
en hann samdi tónverkið njóta nú nokkurs konar
endurreisnar að mati Washington Post, sem gerir
sér einnig mat úr því að hljómsveitin Sigur Rós
hafi unnið með rímur í tónlist sinni. Þessi vinna
Bagby borgars sig þó að sögn blaðsins sem segir
Sequentia hafa með tónlist sinni fundið góða lausn
á ljóðasöng.
Eddukvæðum Bagbys hrósað
STRENGJAKVARTETT eftir Erik Júlíus Mog-
ensen verður frumfluttur á tónlistarhátíðinni
Days of Contemporan Music 2001 í Prag á morg-
un. Erik samdi verkið sérstaklega til flutnings á
hátíðinni og er það hinn þekkti Martinu-strengja-
kvartett sem frumflytur tónverkið í Martin Hall-
tónleikasalnum við Tónlistarakademíuna í Prag.
Verkið nefnist Strengjakvartett nr. 2 – Lilju-
lagið og segir Erik það samið undir sterkum
áhrifum frá íslenskri þjóðlagahefð. „Ég valdi sem
grunninn að verkinu eitt af elstu íslensku þjóðlög-
unum sem varðveist hafa, þ.e. upprunalega lagið
við Lilju eftir Eystein Ásgrímsson munk. Mörg
íslenskt tónskáld hafa vitnað í þetta lag í gegnum
tíðina með ýmsum hætti. Einnig sæki ég í annað
íslenskt þjóðlag, Hestavísu, sem er allt annars
eðlis, síðarnefnt lagið fléttast óbeint inn í tón-
verkið á meðan Liljulagið fær að hljóma mjög
skýrt.“
Strengjakvartett nr. 1 eftir Erik var fluttur af
Stamic-strengjakvartettinum í Martinu Hall í
október í fyrra og var tónskáldinu boðið að semja
verk fyrir Contemporan-hátíðina í kjölfar þess.
Verður strengjakvartett nr. 2 eftir Erik Júlíus
fluttur á tónleikum Martinu-kvartettsins, ásamt
fjórum öðrum frumfluttum verkum.
Erik Júlíus Mogensen lauk MM-gráðu í tón-
smíðum frá Boston University árið 1999, en áður
hafði hann lagt stund á klassískan gítarleik, m.a.
hjá gítarleikaranum Jose Tómas við Conservat-
orio Oscar Éspala í Alicante á Spáni. Erik Júlíus
er búsettur hér á landi þar sem hann fæst við tón-
smíðar og tónlistarkennslu.
Íslenskur strengjakvartett frumfluttur í Prag