Lesbók Morgunblaðsins - 30.11.2002, Síða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 30. NÓVEMBER 2002 13
CHARLES Saatchi, einn áhrifa-
mesti listaverkasafnari Breta, af-
neitaði á dögunum Turner-
verðlaununum og sagði þau vera
„uppgerðarágreining og uppsuðu
á innihaldslausu blaðri “. Saatchi,
sem hefur varið milljónum punda
í að styðja breska listamenn á
borð við Damien Hirst og Tracey
Emin, sagði í Daily Telegraph
nýjustu verðlaunatilnefningarnar
sýna best að dómararnir hefðu
ekki hugmynd um hvað raun-
veruleg jaðarlist væri, og segir
hann nýja skúlptúra bresku
bræðranna Jake og Dino Chap-
man „óendanlega meira spenn-
andi en flest þeirra verka sem
orðuð hafa verið við Turner-
verðlaunin árum saman.“
Ekki er langt síðan Saatchi
greiddi eina milljón punda, eða
sem nemur 134 milljónum króna,
fyrir 24 handgerða þjóðlýsing-
arskúlptúra Chapman-bræðr-
anna, sem byggjast á McDonald’s
hamborgaranum. En bræðurnir
hafa aldrei verið tilnefndir til
verðlaunanna.
„Svona á góð list að vera,“
sagði Saatchi í viðtali við Daily
Telegraph. „Eitthvað sem veitir
raunverulega sjónræna ánægju
og fær mann til að setjast upp og
hugsa, ekki þessi uppgerð-
arágreiningur og uppsuða á inni-
haldslausu blaðri sem dómarar
Turner-verðlaunanna telja vera
jaðarlist.“
Turner-verðlaunin, sem nema
tæpum 2,7 milljónum króna,
verða veitt 8. desember nk. En
meðal tilnefninga að þessu sinni
má nefna litríka loftplötu úr
plasti og verk sem geymir ná-
kvæma lýsingu á klámkvikmynd.
Verk Hirst á
leið til Mars
VERK eftir breska listamanninn
Damien Hirst mun halda út í
geiminn ásamt breska geim-
farinu British Beagle 2 sem halda
á til Mars á næsta ári. Ein af dep-
ilmyndum Hirst verður notuð í
ferð geimfarsins sem sérstakt
kvörðunarkort. En verkið verður
fest við geimfarið eftir tveggja
daga sýningu í White Cube gall-
eríinu í London. „Í mínum villt-
ustu draumum hefði ég ekki trú-
að því að ég ætti eftir að búa til
verk sem myndi ferðast til rauðu
plánetunnar,“ hafði netmiðill
BBC eftir Hirst. „En depilmyndin
hentar þessu verkefni vel og sem
listamaður þá vill maður að öll
manns verk séu gagnleg á ein-
hvern hátt.“
Verkið hefur verið málað með
litum sem eiga að þola erfitt
ferðalagið, en því er ætlað að
þjóna hlutverki tilvísunarkorts
sem vísindamenn á jörðu niðri
munu nota til að kanna hvort
búnaður geimfarsins hafi skadd-
ast á ferðalaginu.
Turner – inni-
haldslaust
blaður?
ERLENT
Hirst með kvörðunarkortið.
Reuters
Þ
AÐ var rífandi stemmning í Íslensku
óperunni í fyrrakvöld þegar Krist-
inn Sigmundsson óperusöngvari
sagði þar frá ferli sínum og svalaði
forvitni gesta um líf og störf óperu-
söngvarans. Á fyrri hluta dagskrár-
innar talaði Kristinn og kryddaði
frásögn sína með ljósmyndum,
myndböndum og tóndæmum. Það kom á daginn
að oft eru það tilviljanirnar sem ráða mestu um
lífshlaup fólks. Kristinn var plataður á æfingu hjá
Kór Menntaskólans við Hamrahlíð, og hóf að
syngja þar. Eftir stúdentspróf voru vinir hans og
vandamenn að róa í honum að fara út að læra að
syngja, en þá kom ástin í spilið, og Kristinn ákvað
að vera heima og fór að læra líffræði í Háskól-
anum. Hann söng þó áfram í kórum, en þar kom
að, að hann var beðinn að syngja hvorki meira né
minna en þrjú örhlutverk í konsertuppfærslu á La
traviata. Kristinn lýsti skelfingunni sem greip
hann þegar hann stóð frammi fyrir tilboðinu og
andvökunóttinni áður en hann ákvað að taka hlut-
verkin að sér. Alls voru þetta þó ekki nema nokkr-
ir taktar; – þarna var meðal annars hlutverk
þjónsins sem tilkynnir í veislu Víólettu, að mat-
urinn sé tilbúinn; – allt og sumt, og bara sungið á
einum tóni, en hlutverk þó.
Gaman var að heyra Kristin segja frá kenn-
urum sínum, Guðmundi Jónssyni hér heima, Hel-
ene Karusso í Vín og John Bullock í Washington.
Hann sagði að um það bil 80% af því sem hann
gerði hefði hann frá Guðmundi, og það var ljóst að
Kristinn ber mikla virðingu fyrir þessum fyrsta
kennara sínum. Þegar hann hringdi fyrst í Guð-
mund og bað hann að kenna sér að syngja, sagði
Guðmundur: „Nei, það get ég ekki.“ Eftir vomur
og vífilengjur komst Kristinn að því, að það þýddi
ekki það að Guðmundur vildi ekki taka hann í
söngtíma, heldur lagði hann áherslu á, að söng-
námið væri fyrst og fremst sjálfsnám, en kenn-
arinn væri til staðar til að leiðbeina og styðja nem-
andann. „Ekki taka mark á neinum, ekki mér
heldur,“ var það fyrsta sem kennarinn sagði svo
við nemanda sinn, en þar átti Guðmundur við það,
að söngneminn mætti aldrei trúa kennara sínum í
blindni, – hann yrði að reyna allt á sjálfum sér og
finna þannig út hvað væri best fyrir hann.
John Bullock lagði mikla áherslu á tilfinninguna
í söngnum, og sagði að söngvarinn ætti alltaf að
hafa tilfinningarnar í 4. gír. Ein aðferð sem hann
notaði var að láta Kristin ýkja allar tilfinningar í
söngnum, og sagði þá að ef honum fyndist hann
ýktur, þá væru líkur á því að tilfinningarnar
hljómuðu eðlilega úti í sal. Einu sinni var Kristinn
í tíma hjá John Bullock þegar síminn hringdi og
kennarinn svaraði og sagði: „How is my little
movie star?“ Það var þá dóttirin Sandra að
hringja í pápa sinn, en hún var þá að feta sín fyrstu
skref í heimi kvikmyndanna, þar sem hún átti eftir
að verða heimsfræg stjarna nokkrum árum síðar.
Kristinn segir að það hafi eiginlega verið fyrir
tilverknað Karólínu Eiríksdóttur að hann komst
fyrst í kynni við alþjóðlega óperuheiminn. Þannig
var að Kristinn var með Karólínu á tónskáldaþingi
í Svíþjóð, þar sem hann var að syngja verk eftir
hana. Þar var þá maður frá Drottningarhólms-
óperunni í Stokkhólmi, umboðsmaður Arnolds
Östmans hljómsveitarstjóra þar. Umboðsmaður-
inn tók Kristin upp á arma sína og kom honum í
samband við Östman og í kjölfarið söng Kristinn í
nokkrum óperuuppfærslum á Drottningarhólmi.
Kristinn Sigmundsson hefur komið við víða.
Hann söng um tíma í Wiesbaden í Þýskalandi, og í
Genf í Sviss, þar sem Hugues Gall var þá óperu-
stjóri. Þegar Gall tók við stjórn Parísaróperunnar
má segja að Kristinn hafi fylgt með í kaupunum,
svo mikið dálæti hafði Gall á Kristni. Síðustu árin
hefur Kristinn verið í lausamennsku og lýsir því
þannig að það sé lítið frábrugðið því að vera sjó-
maður. Hann býr á Íslandi; – gerir út héðan, en er
í burtu jafnvel nokkrar vikur í senn. Lausa-
mennskan á augljóslega betur við hann en að vera
fastráðinn við ákveðið óperuhús. Frelsið er meira
til að velja verkefni og hafna og hann kemur víðar
við. Kristinn er reyndar félagsmaður í FÍBL, Fé-
lagi íslenskra bassa í lausamennsku, – hinn fé-
lagsmaðurinn er vinur hans Guðjón Óskarsson. Á
síðasta aðalfundi félagsins var tillaga um inntöku
nýrra félaga felld á jöfnum atkvæðum!
„Ef þú vilt verða sólóisti...“
Gaman og fróðlegt var að heyra Kristin segja
sögur af samstarfsfólki sínu, en í þess röðum eru
ótal heimsfrægar stjörnur. Fyrir honum er þetta
fólk þó fyrst og fremst samstarfsfólk og bara
manneskjur eins og pétur og páll. Hann hefur
fylgst með söngvurum allt frá því þeir voru óskrif-
að blað, þar til þeir voru orðnir heimsfrægir.
Þannig var um búlgörsku söngkonuna Vesselínu
Kasaróvu, sem þykir einn flottasti mezzóinn í
heiminum í dag. Hún átti kærasta í óperukórnum í
Zürich þegar Kristinn var eitt sinn að syngja þar.
Kasaróva var þá nýkomin frá heimalandi sínu og
gekk á fund óperustjórans og söng fyrir hann í
von um að komast í óperukórinn til að geta verið
nálægt kærastanum. „Nei,“ sagði óperustjórinn,
„því miður; ég er hræddur um að þú komist ekki í
kórinn, en ef þú vilt verða sólisti hér við húsið, þá
getum við rætt það.“ Uppfærsla á Don Carlos í
Parísaróperunni var Kristni sérstaklega minnis-
stæð. Leikstjóri sýningarinnar var Graham Vick,
sá sami og setti upp Meistarasöngvarana sem
Kristinn syngur nú í, í London, en Vick er uppá-
halds leikstjóri hans. Stjórnandi uppfærslunnar
var James Conlon sem Kristinn segir líka afbragð
annarra hljómsveitarstjóra.
Þarna söng hann hlutverk Grand Inquisitores,
en Samuel Ramey var í hlutverki Filipusar Spán-
arkonungs. Kristinn sagði að sena með dúett
þeirra tveggja hefði reynst mjög áhrifamikil. Það
fengu gestir í Óperunni að sannreyna með tón-
dæmi. En á þessa sýningu kom maður frá Metro-
politan-óperunni í New York og heyrði í Kristni,
sem er þess fullviss að þetta atriði hafi ráðið því að
honum var boðið að syngja við Metropolitan. Þeg-
ar Kristinn var búinn að segja margar sögur úr
óperunni og búinn að sýna gestum ótal ljósmynd-
ir, myndbönd og tóndæmi vék hann að samstarfi
þeirra Jónasar Ingimundarsonar. Kristinn sagði
það vega jafn þungt í huga sér og starfið í óp-
erunni, ef ekki þyngra. Hann hefur alltaf notið
þess að syngja ljóð, og þar er það hann sjálfur sem
velur efnið. Á því sviði er hægt að syngja það sem
hugurinn stendur til.
Vinir Kristins, Elísabet Þórisdóttir forstöðu-
kona Gerðubergs og Jónas, tóku svo við að spyrja
hann um eitt og annað viðvíkjandi starfi óperu-
söngvarans. Það kom kannski svolítið á óvart að
heyra, að þegar söngvarar eru komnir þetta langt,
þá eru það oftast umboðsmennirnir sem velja sér
þá, en ekki öfugt. Kristinn segir að enginn geri
neitt í þessum bransa án umboðsmanns, og að
hann hafi sjálfur verið mjög heppinn í þeim efn-
um. Þegar Kristinn var spurður um hvaða áhrif
aðrir söngvarar hefðu haft á hann, nefndi hann
sérstaklega Dietrich Fischer-Dieskau, og sagði að
hann hefði legið yfir upptökum með honum þegar
hann var yngri, og fundist allt flott sem meist-
arinn gerði. Hann vitnaði í orð vinar síns sem
sagði að enginn maður með sjálfsvirðingu syngi
óperu! Kristni fannst þetta töff viðhorf, og var
ákveðinn í því að verða bara ljóðasöngvari. Hann
fór svo eitt sinn á námskeið hjá þeim fræga ljóða-
söngspíanista Erik Werba. Werba var ekkert sér-
lega uppnuminn af söng Kristins fyrsta daginn.
Annan daginn var það sama uppi á teningnum, og
þegar Werba sagði Kristni uppúr þurru að hætta í
guðanna bænum að hlusta á Dietrich Fischer-
Dieskau varð okkar maður fúll og gekk á dyr. Um
kvöldið áttaði hann sig þó á því, að sennilega væri
þetta rétt; – hann væri að reyna að syngja allt eins
og goðið, og þriðja daginn mætti hann og söng sín
lög á allt annan hátt en dagana áður. Þá varð
Werba glaður og ánægður með Kristin og benti
honum á að þetta væri einmitt það sem þyrfti til; –
að syngja persónulega og hafa eigin sannfæringu
fyrir því sem syngja skal. Hann sagði þó að hann
mætti alveg hlusta á aðra söngvara, en laumaði
því þó að til viðbótar að söngvarasmekkur hans
mætti vera betri. Kristinn sagði að þessi reynsla
hefði breytt sér og viðhorfum sínum til söngsins,
og auðvitað öllu til betri vegar. Aðspurður um
hvort hann gæti hugsað sér að leikstýra óperum
sjálfur, sagði Kristinn að sú hugmynd kitlaði hann
dálítið, þótt það væri auðvitað fag sem þyrfti að
lærast eins og annað, en hvaða ópera yrði fyrst
fyrir valinu væri erfiðara að segja; – sennilega ein-
hver kómedía. En við hvað eru menn hræddir,
þegar þeir eru orðnir vanir og kippa sér ekki upp
við að standa berskjaldaðir frammi fyrir fullu húsi
áheyrenda. Kristinn sagði margar sögur af því
sem söngvarar óttast, – í hans tilfelli var það helst
minnið; – að standa á sviðinu og muna ekki hvað
kemur næst, eða gleyma textanum. „Hræðslan fer
aldrei alveg,“ sagði hann og bætti því við að söngv-
arar hefðu stundum draumfarir og jafnvel mar-
traðir sem bæru óttanum vitni. Að dreyma það að
verða fastur í lyftunni á leiðinni úr sminki og upp á
svið, er ekki óalgengt; – og heyra svo að það er
verið að kalla mann inn á sviðið! Kristinn sagðist
enn ekki hafa þurft að takast á við minnisleysi á
sviði, en hitt væri rétt að eftir því sem árunum
fjölgaði tæki það lengri tíma að læra og muna ný
hlutverk.
Það var ekki fjölmennt í Óperunni í fyrrakvöld,
og höfðu gestir orð á því í hléi, að synd væri að sjá
ekki fleiri söngvara og þá enn frekar söngnema í
salnum. Hitt er víst að þeir sem nutu frásagnar
Kristins Sigmundssonar í Óperunni þetta kvöld
voru afskaplega kátir og ánægðir með að hafa eytt
kvöldinu við fótskör svo skemmtilegs og víðföruls
manns.
„Ekki taka mark á neinum,
ekki mér heldur“
Kristinn Sigmundsson, Elísabet Þórisdóttir og Jónas Ingimundarson.
Maturinn er tilbúinn! Þann-
ig hljóðar stysta óperuhlut-
verk Kristins Sigmunds-
sonar, og það kostaði
hann andvökunótt að
ákveða hvort hann ætti að
taka því. BERGÞÓRA
JÓNSDÓTTIR sat kvöld-
stund í Óperunni og hlust-
aði á Kristin segja sögur
frá ferli sínum og svara
spurningum gesta.
begga@mbl.is