Lesbók Morgunblaðsins - 28.12.2002, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 28. DESEMBER 2002 11
Morgunblaðið/Einar Falur
Bernd Koberling sýndi í Listasafni Reykjavíkur.
Nýjasta mynd Almodóvars, Talaðu við hana, var sýnd í Regnboganum.
Morgunblaðið/Jim Smart
Frá útkomu Íslenskrar orðabókar.
Morgunblaðið/Jim Smart
KVETCH var sýnt í Vesturporti.
sviðum menningarlífs landsmanna á árinu. Lagt var fyrir þátttakendur að nefna lista-
stöðurnar birtast á opnunni ásamt myndum af nokkrum viðburðum sem nefndir eru.
Ingibjörg Björnsdóttir fyrrverandi
skólastjóri Listdansskólans
Salka Valka
og Merce
ÁRIÐ 2002 hefur verið afar gjöfult fyrir ís-
lenska listdansunnendur. Fyrir utan sýningar
Íslenska dansflokksins og erlendar gestasýn-
ingar hafa óvenju margar sýningar smærri
hópa og einstakra danshöfunda sést á leik-
sviðum borgarinnar á árinu. Skemmst er að
minnast verulega góðrar sýningar listahópsins
Pars Pro Toto nú um miðjan desember. Á
listahátíð sl. vor var sýnd dansstuttmynd,
Bakraddir, eftir Helenu Jónsdóttur, sem telja
má til áfanga í nýju landnámi íslenskrar dans-
listar inn í heim kvikmyndarinnar.
Þeir atburðir sem rísa hæst eru þó annars
vegar sýningar Íslenska dansflokksins á verki
Auðar Bjarnadóttur, Sölku Völku, byggðu á
samnefndri skáldsögu Halldórs Laxness. Þar
ófust saman í fallega heild þeir þættir sem
verða að vera til staðar til að úr verði gott list-
dansverk, dansgerð, tónlist, leikmynd og lýs-
ing auk danstækni og túlkunar dansaranna.
Hinn atburðurinn var gestasýning dansflokks
Merce Cunninghams í Borgarleikhúsinu sl.
september. Það var stórkostlegt að fá að sjá
hér á landi verk þessarar goðsagnar í dans-
heiminum á meðan þau eru enn undir hans
eigin stjórn.
Ragnheiður Skúladóttir prófessor
við LHÍ
KVETCH
Berkhoffs
ÞRÁTT fyrir góðan ásetning tókst mér ekki
að sjá allar sýningar í íslensku atvinnuleik-
húsi þetta árið. Fyrir stuttu sá ég leiksýn-
ingu sem mig langar sérstaklega að minnast
á; ekki síst vegna þess að hún er ennþá á fjöl-
unum (verður sýnd á Nýja sviði Borgarleik-
hússins eftir áramót). Þetta er KVETCH eft-
ir Steven Berkhoff sem leikhópurinn „Á
senunni“ frumsýndi í Vesturporti í haust.
Þetta er afar stílhrein sýning, hvað varðar
leik og í raun alla umgjörð; frábærir bún-
ingar og leikmynd. Leiklausnirnar eru
óvæntar og ganga alltaf upp, miðað við þau
miklu átök sem eru í sálarlífi persónanna
tekst leikstjóranum, Stefáni Jónssyni, að búa
til mjög gott flæði í sýningunni. Þetta verk-
efni sannar svo ekki verður um villst hversu
frambærilegur leikstjóri Stefán er. Leik-
ararnir standa sig mjög vel: Það ber mest á
þeim Steini Ármanni Magnússyni og Ólafi
Darra Ólafssyni sem feta skemmtilega ein-
stigið milli þess að vera fullkomlega átak-
anlegar persónur og þess að vekja samúð
manns. Edda Heiðrún Backman toppar svo
allt saman með hnitmiðuðum og stórkostleg-
um gamanleik. Tímasetningar hennar eru
snjallar; hún byggir upp spennuþrungið and-
rúmsloft í kringum persónu eiginkonunnar
og rýfur það síðan á hárréttu augnabliki.
Þessi kvenpersóna Eddu er gjörsamlega óút-
reiknanleg.
Ekki ætla ég að fara að ýta undir að-
stöðuleysi íslenskrar leiklistar en það verður
að segjast eins og er að það er eitthvað
skemmtilegt við að sjá sýningu í húsnæði
sem hefur upp á mjög takmarkaðan tækja-
kost að bjóða og mikla nálægð við áhorf-
endur. Ég vonast til að Vesturport geti hald-
ið áfram að hýsa leiksýningar þar sem
atvinnumennska, kraftur og sköpun fá að
njóta sín.
Gísli Einarsson verslunarrekandi
Brotherhood
of the Wolf
BÍÓÁRIÐ 2002 á Íslandi var helst minn-
isstætt fyrir lokun 2⁄3 kvikmyndahúsa mið-
borgarinnar, samþjöppun dreifingaraðila og
enn minni fjölbreytni kvikmynda í boði en
venjulega. Ljósir punktar voru fjölgun list-
rænna sýninga með tilkomu Bíófélagsins 101
og aukinni starfsemi Filmundar. Pólitísk af-
skipti af störfum Kvikmyndasjóðs og afkára-
legar nornaveiðar gegn forstöðumanni hans
eru líka í fersku minni.
Eftirminnilegasta mynd ársins var Brot-
herhood of the Wolf, eða Le Pacte des loups
á frummálinu. Þessi franska samsuða hirð-
búningamynda, Hong Kong-slagsmála og
hryllingsmyndar var ómótstæðileg vítamín-
sprauta. Góðar frá amerísku stúdíóunum
voru Changing Lanes, Greifinn af Monte
Christo, Frailty, Monsters Inc. og Minority
Report (eftir að hafa fattað óvæntan endinn).
Góðar frá Bretum voru About a Boy og
Bend it Like Beckham. Aðrar minnisstæðar
voru japanska þjóðfélagsádeilan og ofbeldis-
orgían Battle Royale og hin spænska Habla
con Ella frá hinum alltaf áhorfanlega Almo-
dovar. Margar vondar myndir voru sýndar á
árinu en mesta sóuin fólst í hinni andvana
fæddu Star Wars: Attack of the Clones og
Die Another Day, verstu James Bond-mynd
til þessa. Toppurinn á íslenskri kvikmynda-
gerð ársins var sjálfsheimildarmyndin Í
skóm drekans.
EFTIRMINNILEGASTIR eru alltaf tónleik-
arnir því þá myndast þetta sérstaka samband
á milli flytjenda og hlustenda, nærvera þar
sem einn hljómur getur breytt manni í gæs
eða hrafn …
Tónsmíð Sigur Rósar og Hilmars Arnar
Hilmarssonar í kringum Hrafnagaldur Óðins
er besta dæmið. Það fallega sumarkvöld í maí
var Steindór Andersen rödd þjóðar og sögu,
söngur lands og náttúru. Það var ógleymanleg
stund sem snerti mig djúpt. Erlendir gestir
skilja líka eftir sig ljúfar minningar, sígaun-
arnir í Taraf de Haidouks spiluðu af lífi og sál,
Jacques Loussier djassaði upp verk klassísku
meistaranna af sinni innlifun og einlægni, og
Godspeed You Black Emperor! magnaði upp
seið spuna og spennu svo unun var að hlusta á.
En kraftaverkið gerðist í nóvember þegar
Kammerkór Seltjarnarneskirkju flutti Mag-
nificat eftir tékkneska barrokktónskáldið Zel-
enka. Hinn stórhuga kórstjóri Viera Manasek
á heiður skilinn fyrir að breyta út af venjunni
og færa okkur sannkallaðan gimstein frá
Dresden. Mættu fleiri taka hana sér til fyr-
irmyndar!
Gimsteinn
frá Dresden
Jóhannes Ágústsson
verslunarrekandi
Kristín Jóhannesdóttir leikstjóri
Habla
con ella
ÞEGAR maður reynir að rifja upp eft-
irminnilegustu myndir síðasta árs verður að
segjast eins og er að fyrstu viðbrögð eru eft-
irminnilegur söknuður eftir þeim myndum
sem maður fékk ekki að sjá. Það er þyngra
en tárum taki að hugsa út í þá einhæfni sem
ríkir hér á bíómarkaðnum. Ég sver það;
ástandið er mun verra en það var þegar ég
var lítil, þótt ekki hafi verið um auðugan
garð að gresja þá. Ég hélt þó að nú orðið
væri flestum ljóst að fátt gerir menn að
meiri imbisílum en einhæfnin.
Þær myndir sem ég sá og finn að munu
fylgja mér lengi eru því örfáar. Fyrst nefni
ég hina dásamlegu og mannbætandi mynd
Almodóvars, „Habla con ella“ (Talaðu við
hana). Mér hitnar enn af gleði þegar ég
hugsa um hana. Ótrúlega frjáls en um leið
mjög öguð og hnitmiðuð. Erindi mynd-
arinnar akkúrat það sem við þurfum á að
halda um þessar mundir. Það þyrfti heila rit-
gerð til þess að gera grein fyrir galdri þess-
arar myndar. Almodóvar vann verðskuldaðan
sigur í Evrópukeppninni þetta árið. Meðal
annarra orða – af hverju höfum við ekki
fengið að sjá hinar myndirnar í keppninni?
Við erum Evrópubúar, for helvíti.
„La pianiste“ (Píanókennarinn) sem Mich-
ael Haneke gerði eftir sögu hinnar aust-
urrísku og umdeildu Elfriede Jelinek þar
sem aðalleikararnir þrír miðluðu af nánast
guðlegri snilld skuggahliðum bældra hvata
en jafnframt ofsafenginni fegurðarþrá.
Þá er komið að „Mulholland Drive“ hans
Davids Lynch. Þökk sé Guði fyrir David
Lynch. Það er svo frelsandi þegar einhver
hefur þennan kjark til þess að koma upp
áveitukerfi í eyðimörkinni sem er furðulegt
og hefur aldrei sést fyrr en samt einhvern
veginn hárrétt. Eins og talað út úr mínu
hjarta.
Að lokum vil ég varpa fram eftirfarandi
spurningu: Hvar eru myndir kvenna? Ég og
fleiri erum orðin langþreytt á kerfi sem elur
nánast eingöngu af sér strákamyndir þótt ég
setji ofantaldar myndir ekki í þann flokk.
Ari Eldon tónlistarmaður
Sigur Rós
stendur upp úr
ÍSLENSKIR tónlistarmenn voru vel sýni-
legir á árinu og óvenju mörg útgáfufyrirtæki
um hituna. Það sem uppúr stendur í meik-
deildinni hlýtur að innihalda () með Sigur
Rós, vel heppnuð plata og til þess fallin að
auka þeirra hróður. Stjörnukisi tók stórt
stökk fram á við með sinni fyrstu breiðskífu,
reyndar svo stórt að fæstir nenntu að fylgja
þeim eftir. Hljómsveitir gerast ekki mikið
ferskari en Búdrýgindi og þeir áttu að mínu
mati plötu ársins með Kúba Kóla. Hreint og
ómengað rokk og alveg merkilega vel spil-
andi band. Og ekki má gleyma Leoncie. Hún
hlýtur að teljast með sérstæðari tónlist-
armönnum sem herjað hafa á íslenskan
markað og fráleitt að gleyma hennar fram-
lagi þetta árið. Mínus gáfu ekki út plötu á ís-
lenskum markaði þetta árið, en eiga ótvírætt
lag ársins í Romantic exorcism.
an og átakalausan hátt. Myndhöggvarafélagið
á líka allan heiður skilinn fyrir sinn þátt í
myndvæðingunni, m.a. með framtaki sínu
„Strandlengjan“ á síðustu árum, þar sem mörg
verkin standa áfram eftir að sýningu lýkur.
Úti á landsbyggðinni hefur líka mikil breyt-
ing átt sér stað á síðustu árum og gaman að
getað ferðast um landið, ekki einungis til að
skoða náttúruna, heldur einnig til að kynnast
menningarlífinu. Alltaf bætist við eitthvað
nýtt, bæði söfn og sýningarsalir, þar sem fag-
leg vinnubrögð eru í fyrirrúmi.
Ég vil þar sérstaklega nefna Slunkaríki á
Ísafirði, Safnasafnið á Svalbarðsströnd, Gil-
félagið ( Deigluna og Ketilhús) og Listasafnið
á Akureyri og ekki hvað síst Skaftfell á Seyð-
isfirði. Sú starfsemi á eftir að skila sér marg-
faldlega og hefur ómælt uppeldisfræðilegt
gildi.