Pressan - 23.11.1989, Qupperneq 6

6
Fimmtudagur 23. nóv. 1989
PRCgSAN
________VIKUBLAD Á FIMMTUPOGUM_______________
Útgeíandi Blad hf.
Framkvæmdastjóri Hákon Hákonarson
Ritstjórar Jónína Leósdóttir
Omar Friðriksson
Auglýsingastjóri Hinrik Gunnar Hilmarsson
Ritstjórn og skrifstofur: Ármúla 36, sími: 6818 66. Auglýsingasími:
68 18 66. Áskrift ogdreifing:Ármúla36, sími 68 18 66. Setningogumbrot:
Leturval sf. Prentun: Blaöaprent hf.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi. Áskriftargjald: Pressan og Alþýðublaöiö:
1000 kr. á mánuði. Verö i lausasölu: 150 kr. eintakið.
SPRENGINGAR Á
STRÆTUM BORGARINNAR
Óupplýstar sprengingar í miðbæ Reykjavíkur hafa
vakið óhug meðal borgarbúa. í haust sprungu tvær öfl-
ugar sprengjur á Öldugötu og Bergþórugötu og í fyrra-
kvöld varð önnur sprenging við Laufásveg. Haft er eftir
sprengjusérfræðingi Landhelgisgæslunnar að ýmislegt
bendi til að hér hafi sömu aðilar verið að verki og í
haust. Af þessum sprengingum hefur stafað stórhætta
og skemmdir orðið á mannvirkjum. Það hlýtur hins veg-
ar að vekja furðu að lögreglan kveðst engu nær um
hverjir hér voru að verki. Óneitanlega vakna spurningar
um hvort lögregluna skorti sérþekkingu og hæfni til að
ráða fram úr málum af þessu tagi. Stendur lögreglan ráð-
þrota frammi fyrir sprengjuvörgum sem með endur-
teknu athæfi sínu ógna lífi borgaranna?
LÍFSBÓK LAUFEYJAR
í dag birtir PRESSAN kafla úr bók sem er að koma í
verslanir og á eflaust eftir að vekja mikla athygli. Hér er
á ferðinni lífsbók Laufeyjar Jakobsdóttur, sem kunnust
er sem „amman í Grjótaþorpinu", en hún starfaði lengi
sem salernisvörður hjá Reykjavíkurborg og kynntist
undirheimum borgarinnar vel á þeim tíma. Laufey er
löngu kunn fyrir umhyggju sína fyrir lítilmagnanum og
aðstoð við unglinga á strætum borgarinnar. Eins og kafli
sá sem birtur er í PRESSUNNI í dag ber með sér er hér
um einstæða írásögn að ræða. Laufey ávann sér trúnað
barna og ungHnga sem höfðu orðið fyrir ótrúlegum
áföllum og áttu mörg hver við alvarleg vandamál að
stríða. Harmsögur þær sem Laufey greinir frá í bókinni
láta engan ósnortinn. Frásögn hennar veitir innsýn í þá
tilveru unglinga sem fæstir þekkja — undirheima af-
brota og vímuefnaneyslu — og lýsir berlega sálarstríði
og þjáningum unglinganna. Lífssaga Laufeyjar vekur
líka upp áleitnar spurningar um ábyrgð foreldra og yfir-
valda í Reykjavík nútímans.
pólitislc þankabrot
Fyrir og eftir ’89
„Fyrir utan sambandsríki Delors og tvær
stærðir Evrópu, EFTA og EB, er nú komin
hringakenning samstarfsmanna Kohls og
hugmyndir um EFTA sem einhverskonar bið-
stöð Austur-Evrópuríkja, óður en þau verða
tekin inn í Evrópubandalagið."
I sænska sjónvarpinu er um
hver áramót sýndur leikþátt-
ur um greifynjuna og þjón-
inn, sem bregður sér í gervi
allra fyrrverandi borðherra
hennar og elskhuga. Hann
hefst á því að þjónninn spyr:
„Same procedure as last
year?“ (Sami framgangsmáti
og í fyrra?), og þegar greifynj.
an játar því hefst ,,sjóið“. Al-
veg eins og í fyrra. í lok árs
1989 er varla við hæfi að end-
ursýna þetta grín, svo mjög
sem allt er orðið breytt frá því
sem áður var.
Framgangsmátinn er allur
annar en í fyrra. Kommún-
isminn reyndist ekki annað
en dægurfluga í sögu álfunn-
ar.
Nú geisar ’89-umbyltingin
í Austur-Evrópu. Gorbachov
hefur heimilað fylgiríkjunum
að velja sér sína eigin leið
burt frá kommúnismanum.
Aðeins óttinn við fortíðina
getur komið í veg fyrir sam-
einingu þýsku ríkjanna fyrir
aldamót. Járntjald vígtóla og
herafla hangir enn uppi, en
það dregur að ákvörðunum
um að efna í tjaldvoð úr
mýkra og sveigjanlegra efni.
Umbylting ársins 1989 hef-
ur fyrst og fremst verið póli-
tísk. Verði henni ekki fylgt
eftir með stuðningi við end-
urreisn efnahagslífs í Austur-
Evrópu og niðurskurði víg-
búnaðar skapast öngþveiti.
En enn lifir desember eftir af
árinu og á Möltu gæti það
orðið að veruleika sem orðað
var fyrst í Reykjavík.
★ ★ ★
Á þessu ári komst Þýska-
landsmálið aftur efst á vin-
sældalista alþjóðastjórnmála.
Enn einu sinni er Þýskaland
orðið að efnahagslegum risa,
sem getur gert pólitískar
kröfur. Þótt það sé löngu liðin
saga er hollt að minnast þess,
að NATÓ og Varsjárbanda-
lagið voru meðal annars
stofnuð til þess að negla
þennan jafnvægispunkt nið-
ur í Evrópu. Stál- og kola-
bandalagið og síðar Efna-
hagsbandalagið voru sett á
laggirnar meðal annars til
þess að ríða Þýskaland svo
þéttum viðskiptaböndum að
það fengi sig ekki hreyft til
meins fremur en Gúlliver í
Putalandi.
Eftir fund æðstu manna
EB-ríkjanna í París um síð-
ustu helgi sagði Frakklands-
forseti: „Þýskalandsmálið
kom ekki einu sinni til um-
ræðu,“ en bætti svo við á
lægri nótunum: „en við
hugsuðum öll um það.“
Eins og Frökkum er lagið var
hér um hárfína sögulega til-
vísun að ræða. Þegar þeir
misstu héröðin Elsass-Lothr-
ingen í hendur Þjóðverja
1870 brýndu þeir sjálfa sig
allt til 1918 með þessum orð-
um: „Við skulum aldrei
segja það, en alltaf hugsa
það: Við skulum ná þeim
aftur.“ Svona gæti verið að
Þjóðverjar hugsuðu sjálfir
innst inni til sameiningar
Þýskalands. Og hvað Frakkar,
sem töpuðU þrisvar fyrir
Þjóðverjum á70 árum, hugsa
innst inni, má ráða af and-
varpi Francois Mitterrand,
sem blaðamenn telja sig hafa
numið: „Ástandið í Evrópu
er betra en erfiðara en það
var áður.“ Hugmynd De-
Gaulles um að Frakkland
sem kúskurinn og V-Þýska-
land sem dráttarklárinn hefðu
forystu um sameiningu Evr-
ópu er úr jafnvægi, þegar
sameining Þýskalands fer aft-
ur að komast á dagskrá og dyr
frjálsræðisins standa opnar í
austurátt.
★ ★ ★
Séð utan af norðurkanti má
líta svo á að ástandið i Evrópu
sé að sumu leyti auðveldara
viðfangs en áður. Evrópu-
bandalagið neyðist nú til þess
að staldra við og huga að þró-
unarlíkönum sínum. Alltof
margar nýjar og óþekktar
stærðir eru komnar inn í
dæmið til að hægt sé að ana
áfram beint af augum. Fyrir
utan sambandsríki Delors og
tvær stoðir Evrópu, EFTA og
EB, er nú komin hringakenn-
ing samstarfsmanna Kohls
og hugmyndir um EFTA sem
einhverskonar biðstöð Aust-
ur-Evrópuríkja, áður en þau
verða tekin inn í Evrópu-
bandalagið. Segja má að at-
burðir ársins 1989 styrki frek-
ar sjónarmið þeirra sem vilja
náið efnahagssamstarf en
laust í reipunum, heldur en
þeirra sem leggja mesta
áherslu á yfirþjóðlegar stofn-
anir. Þetta hentar norrænu
ríkjunum og Bretum og jafn-
vel V-Þjóðverjum. Væntan-
lega verður því frestað fram á
mitt næsta ár að hefja samn-
ingaviðræður milli EFTA og
EB. Samningamönnum gefst
þá kærkomið tóm til þess að
gefa almenningi færi á að ná
upp í það, hvað þeir hafa ver-
ið að gera.
Og hvað verður svo um
NATO og Varsjárbandalagið?
Þau verða ekki slegin af, er
nú sagt, en þau munu hafa
fataskipti. í stað herklæð-
anna koma diplómatastrípur.
í Mið-Evrópu verður stór-
fækkað í setuliði stórveld-
anna og vopnin verða kvödd
í stórum stíl. Austur-vestur-
deilan verður saga ein á meg-
inlandi Evrópu og bandarísk
áhrif þverrandi. Togstreitan
milli stórveldanna, jafnvægis-
list ógnarjafnvægisins, mun
flytjast út í norðurhöfin. Það
verður eitt af stóru verkefn-
unum í íslenskri utanríkis-
pólitík að hamla gegn slíkri
þróun. Spurning er hvort nor-
rænu ríkin geti haft samstöðu
um viðbrögð gegn vaxandi
spennu á norðurslóðum í Ijósi
breyttra tíma?
„Hugsi ég um Þýskaland
að kvöldi verður mér ekki
svefnsamt þá nótt,“ sagði
Heinrich Heine 1870. Sá
órói sem rænir menn nætur-
svefni um þessar mundir er
frekar tengdur gleði yfir nýj-
um möguleikum en ótta við
framtíðina. Flestir trúa og
vona að framgangsmátinn
1990 verði hinn sami og árið
1989. „Same procedure as
last year", ef stjórnendur ríkja
vildu vera svo vænir!
hin pressan

Eins og allir vita er ekki
fyrir svartan mann, hvað þá
hvitan, að syngja þennan
annars ágæta söng sém við
báum við I dag.
MM
— Sverrir Stormsker um þjóðsönginn i DV.
„Lóðir og hús eru hefðbund-
inn vettvangur spillingar viða
/\ \ um heim og hefur rækilega
'C ] 1 veriö kortlagður af fræði-
J mönnum."
J \ » / — Jónas Kristjánsson, ritstjóri DV, i
\ / leiöara um lóðamál Júlíusar Haf-
„Vitið þið hve venjulegur ung-
lingsstrákur hugsar oft um
kynlíf á dag? fíu sinnum? Tutt-
ugu sinnum? Nei, 656 sinn-
um."
— Bíóauglýsing frá Stjörnubíói.
„Duri er framreiöslumaöur
sem spilar á trompet í frí-
stundum, en þá hljómar frá
honum du-du."
— Ólafur H. Torfason ritstjóri i Þjóð-
viljagrein um viðurnefni.
stein.
„Guð er feimnismál um þessar
mundir. Og dauðinn er móðg-
un við nútímamanninn."
— Víkverji i Morgunblaðinu.
„Guðrún Helgadóttir, forseti
sameinaðs Alþingis, segir i
viðtalsbók að í æsku hafi hún
i Hafnarfirði yfirleitt gengið
undir nafninu „Rúna mont'"'
— Ólafur H. Torfason, ritstjóri Þjóð-
viljans, í grein um viðurnefni.
„Öreigar allra landa, af-
sakið!"
— Fyrirsögn á grein Siguröar Snævarr hagfræöings í Morgunblaðinu um
hrun kommúnískra hagkerfa.
vftr"
„Ég er meira að leika mér."
— Jón Ólafsson i Skifunni um kvik-
myndarekstur sinn í Regnboganum
(Morgunblaðið).
„Rúta frá fy rirtækinu var nærri
lent í árekstri við sumarbú-
stað sem verið var að flytja á
vörubíl upp á Skeið."
— Frétt i DV.
„Þetta kaffi var svo illa lykt-
andi eftir aö búiö var aö hella
upp á að mér hnykkti við."
— Lesendabréf i DV þar sem kvart-
að er yfir islensku kaffi.
„Hafi ég verið marxisti þá er
ég það ennþá."
— Svavar Gestsson menntamála-
ráðherra i DV.
„Nauörökuö og
kvenleg andlit
hinna gömlu hug-
sjónajardvödla
landsins stafa
senn ekki lengur
af sér hinni
gömlu ógn og
verba aöeins sem
hver önnur papp-
írsskœni, sem
veörast smátt og
smátt af hásveggj-
unum og hverfa.“
— Atli Magnússon i Timanum um
ástandið i A-Þýskalandi.
„Ég er metorðagjarn ungur
maður, en til að halda frið í
flokknum gef ég ekki kost á
mér í forvali Alþýðubanda-
lagsins fyrir borgarstjórnar-
kosningarnar næsta vor."
— Össur Skarphéðinsson á lands-
fundi Alþýðubandalagsins (Þjóð-
viljafrétt).
„Þó að bannað hafi verið að
æfa og keppa í hnefaleikum á
Islandi, og jafnvel að eiga
áhöld og tæki til hnefaleika-
iðkunar, er ekki bannað að
skrifa um þessa iþrótt."
— Örn Eiðsson i Alþýðublaðsgrein
um hnefaleika.