Pressan - 23.05.1991, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR PRESSAN 23. MAÍ 1991
9
fjárráð heldur hefði verið talið
heppilegt að eiga góð samskipti við
lögregluna og styrking íþróttalífs
innan lögreglunnar væri hluti af því.
Þá má geta um enn eitt blaðið sem
Þjóðráð sér um fyrir lögregluna en
það heitir Lögreglumaðurinn. Eftir
því sem PRESSAN kemst næst þá er
það unnið fyrir embættið og fjallar
um störf þess.
LEITUÐU EFTIR MÁLEFNINU
„Það er rétt að forstöðumaður
Þjóðráðs hringdi í mig að fyrra
bragði og bauðst til að gefa út bækl-
ing í þágu málefnisins," sagði Ragn-
heiöur Dauídsdóttir, en þar á hún
við Áhugahóp um bætta umferðar-
menningu. Ragnheiður sagði að
það hefði verið talið rétt að hafna
þessu boði — meðal annars vegna
vangavelta um hvort siðferðislega
væri rétt að ráða til þess sérstaka að-
ila. Ragnheiður tók reyndar fram að
nokkrir aðrir aðilar, sem rækju svip-
aða starfsemi og Þjóðráð, hefðu
hringt í sig í sömu erindagjörðum.
Þjóðráð gaf hins vegar út blað fyr-
ir SEM-hópinn nú í vor og munu
tekjur af því hafa numið um 7 millj-
ónum króna. Af því tók Þjóðráð
27% í kostnað eða tæpar tvær millj-
ónir króna.
Eftir því sem næst verður komist
þá eru Þjóðráðsmenn nokkuð at-
kvæðamiklir á þessum markaði.
Þeir njóta reyndar ágæts orðspors
þar og þykja „kraftmiklir, hug-
myndaríkir og áreiðanlegir," eins og
einn viðskiptavina þeirra komst að
orði.
SLÖKKVILIÐSMENN SLITU
SAMSTARFI
En Þjóðráðsmenn koma víða við.
Þeir hafa að undanförnu gefið út
blað fyrir Landssamband slökkvi-
liðsmanna en þar er meðal annars
fjallað um brunavarnir. Tekjur af því
fara til reksturs félagsins. Nú hefur
samstarfi landssambandsins og
Þjóðráðs verið slitið. Að sögn Jóns
Helga Gudmundssonar, sem situr í
stjórn landssambandsins, þá þótti
mönnum sem umsvif blaðsins hefðu
verið orðin of mikil. Sagði Jón að
mönnum hefði þótt sem málefnið
hefði drukknað í auglýsingasöfnun.
Einnig sagði Jón að óánægja hefði
verið með að Þjóðráð hefði ein-
göngu safnað auglýsingum en ekki
séð um innheimtu. Það hefði komið
sér illa, sérstaklega í ljósi affalla þeg-
ar kom að því að greiða auglýsingar.
Þjóðráð mun þó áfram vinna fyrir
Félag sjúkraflutningsmanna og gefa
út blað fyrir þá sem á að koma út
tvisvar á ári.
FJÖLMARGIR GERA ÚT
Á MÁLEFNIN
En Þjóðráðsmenn eru síður en svo
einráðir á markaðnum. Þar má
einnig finna fyrirtæki eins og Maxis
hf. í Mjölnisholti 14, Arnarsson og
Hjörvar sf. í Hafnarstræti 5 og ís-
lenskan markað í Skeifunni. Síðast-
nefnda fyrirtækið er reyndar í gjald-
þrotameðferð en margt í starfsemi
þess þótti í vafasamara lagi. PRESS-
AN hefur áður sagt frá starfsemi
þeirra í kringum afmælisrit Sól-
heimasamtakanna. Þar var leikinn
sá leikur að fá málefni lánað gegn
þvi að Sólheimasamtökin fengju
veglegt afmælisrit. Þrátt fyrir að
margir hefðu greitt auglýsingar í
það kom ritið aldrei út.
Þessir aðilar voru lítið tilbúnir að
ræða um starfsemi sina við PRESS-
UNA og báru meðal annars fyrir sig
trúnað við viðskiptavini.
Svauar Kristinsson, framkvæmda-
stjóri Þjóðráðs, sagði til dæmis þeg-
ar hann var spurður um viðskipta-
vini fyrirtækisins að því væri sjaldn-
ast flaggað að fyrirtækið væri að
vinna fyrir ákveðið málefni. Hann
sagði að umfang starfsemi Þjóðráðs
væri ákaflega mismunandi, þar
væri frá einum upp í fimm starfs-
menn — allt eftir umsvifum hverju
sinni. Hann tók einnig fram að fyrir-
tækið væri í leiguhúsnæði.
Hrannar Arnarsson, hjá Arnars-
son og Hjörvar sf„ sagði að fyrir-
Þjóðráð hf. við Þórsgötu er í nánu
samstarfi við lögregluna og málefni á
hennar vegum.
Maxis hf. við Mjölnisholt. Framtakið
fyrir Skjól skilaöi engu inn.
nefnilega greiðslu af útsendum mið-
um en ekki innkomu.
I grein sinni segir Eggert frá því
þegar hann eitt sinn hélt til haga
miða í happdrætti góðgerðarfélags:
„Vinningur, húseign, var stærri en
ámóta happadrætti höfðu áður boð-
ið. Aldrei kom til dráttar, aldrei var
svarað í upplýsingasíma og aldrei
fengust upplýsingar um happdrætt-
ið, og félagið hætti störfum."
AUGLÝSINGAKOSTNAÐUR VEX
Það kom fram hjá viðmælendum
PRESSUNNAR að kostnaður vegna
auglýsinga í kringum safnanir og
átök væri sífellt að aukast. Nýleg
söfnun sýnir þetta ágætlega. Rauði
kross íslands stóð fyrir söfnunar-
átakinu „Sól úr sorta“ frá 28. janúar
til 12. maí. Safnað var fyrir Kúrda og
Afgani og söfnuðust 30 milljónir
króna.
Að sögn Hannesar Haukssonar,
framkvæmdastjóra Rauða krossins,
þá var auglýsingakostnaður um
11% af innkomnu fé eða um 3,3 til
3,5 milljónir króna. Er þá allt með-
talið — kostnaður til auglýsinga-
stofu fyrir auglýsingagerð og birt-
ingar. Hannes tók reyndar fram að
það væri vinnuregla hjá Rauða
krossinum að nota aldrei það fé sem
væri eyrnamerkt átakinu í að greiða
kostnað við það. Þá hefur PRESSAN
fregnir af því að upphaf einstakra
safnana megi rekja inn á auglýs-
ingastofur og má þá spyrja: Átak
fyrir hvern?
Sigurður Már Jónsson
En þetta afskiptaleysi opinberra
aðila er ekki vegna þess að ekki séu
dæmi um misnotkun á góðsemi al-
mennings. Fyrir nokkrum árum
kom upp mikið hneyksli í Finnlandi
vegna söfnunar í nafni Sameinuðu
þjóðanna. Hún varð gjaldþrota og
þurfti aðalskrifstofa SÞ að hafa af-
skipti af málinu til að mjarga nafni
samtakanna. Nýlegt dæmi má finna
í sambandi við aðstoð við Kúrda í ír-
ak en þeim voru sendar ónýtar vör-
ur — sem virtust hafa verið sendar
meira til að leysa söluvandamál í
heimalandi sendandans. Sömu sögu
má reyndar segja um ýmsar þær
vörur sem íslendingar hafa sent í
gegnum tíðina.
Hér heima eru þekkt málefni
Hjálparstofnunar kirkjunnar þar
sem söfnunarféð fór að miklum
hluta í eignaumsýslu hér heima.
Annað nýlegt dæmi er söfnun fyr-
ir hjúkrunarheimilið Skjól fyrir
þrem árum. Dæmið um Skjól telst
reyndar ekki mjög alvarlegt en það
sýnir vel þann vanda sem við er að
glíma. Að sögn Rúnars Brynjólfs-
sonar framkvæmdastjóra Skjóls þá
gekk söfnunin illa og kom nánast
aðeins inn fyrir kostnaði. Rúnar hélt
þó að hægt væri að tala um 200.000
króna hagnað en átakið var um-
fangsmikið og voru meðal annars
sendir gíróseðlar um allt land auk
þess sem þjóðfrægt fólk lagði nafn
sitt í söfnunina.
Það var Maxis hf. sem sá um átak-
ið fyrir Skjól og urðu nokkur blaða-
skrif um greiðslur til þeirra. Þótti
mörgum greiðslur til þeirra háar,
sérstaklega miðað við hvernig til
tókst með söfnunina. Maxis tók
®
WÖBWtoHF
Arnarsson og Hjörvar sf. i
Hafnarstræti unnu meðal
annarsfyrir Nýjan
vettvang.
unarátak fyrir Handknattleikssam-
band Islands.
Einnig hefur Höröur Pólmarsson
tekið að sér ýmis málefni, meðal
annars sá hann um útgáfu fyrir
Gamla miðbæinn og Þjóðþrif sem
var átak til þess að halda landinu
hreinu. Einnig er PRESSUNNI kunn-
ugt um að Bryndís Fridjófsdóttir
hefur boðið samtökum þjónustu
sína og gefur hún til dæmis út blað
fyrir Landssamband slökkviliðs-
manna. Tók hún við af Þjóðráði þar.
LÁTUM 14 MILLJARÐA
TIL GÓÐGERÐARMÁLA
Frjáls framlög til góðgerðarmála
eru líklega mun meiri en flestir gera
ráð fyrir. í nágrannalöndunum er yf-
irleitt gert ráð fyrir því að um 4% af
vergri þjóðarframleiðslu fari til
þessara mála eins og kom fram í
grein Eggerts Ásgeirssonar deildar-
stjóra í Fjármálatíðindum 1988.
Ekki er ástæða til að ætla að þetta sé
minna hér á landi. Hér er því um að
um opinberar fjársafnanir. Öllum
sem fara af stað með happdrætti eða
fjársöfnun ber að tilkynna það til
dómsmálaráðuneytisins. Það sendir
síðan tilkynningu til lögreglunnar
sem á að fylgjast með framkvæmd
söfnunarinnar. Eitt mikilvægasta at-
riðið varðandi eftirlitshlutverkið
tengist því að alla reikninga söfnun-
arinnar á að birta opinberlega. Þeir
sem til þekkja telja að það sé ákaf-
íega oft brotið. Sumar safnanir komi
og fari án þess að nokkur sjái neitt
uppgjör um þær. Þá séu samtökin
sem standi fyrir þeim oft á tíðum
ekki bókhaldsskyld og tengsl þeirra
við þjónustufyrirtæki óskýr.
Það kom fram hjá Jóni Thors,
skrifstofustjóra í dómsmálaráðu-
neytinu, að hann rak ekki minni til
þessa að ráðuneytið hefði gert at-
hugasemd við söfnun. Svipaðir hlut-
ir komu fram í svari fyrrverandi
dómsmálaráðherra Óla Þ. Gud-
bjartssonar við fyrirspurn Margrét-
ar Frímannsdóttur á Alþingi.
tæki þeirra væri tæpast í þessum
geira en þeir hafa þó tekið að sér
ýmis máiefni og rit og veitt þjónustu
í kringum það. Má sem dæmi nefna
að þeir hafa tekið að sér að selja af-
mælisbók íþróttafélagsins Hauka í
Hafnarfirði og fá um 30% af sölu-
verði í umboðslaun fyrir það. Sömu-
leiðis unnu þeir að auglýsingasöfn-
un fyrir Nýjan vettvang í kringum
síðustu borgarstjórnarkosningar.
Það varð hins vegar minna um
svör hjá Kristjóni H. Þorgeirssyni,
framkvæmdastjóra Maxis. Hann
sagðist ekki veita PRESSUNNI nein
svör um starfsemi fyrirtækisins.
Auk þess vinna margir einstakl-
ingar við það að taka að sér málefni
og átök í þágu góðgerðarsamtaka.
Valdimar Jóhannsson er einn þeirra
en hann sá um átakið Landgræðslu-
skógar í fyrra en þar söfnuðust inn
52 milljónir króna. Valdimar fékk
ákveðna prósentu af þeirri söfnun
en PRESSUNNl er ekki kunnugt um
hve há hún var. Nú í ár tók Valdimar
að sér Gullknöttinn sem var fjáröfl-
ræða um 14 milljarða króna á ári
sem renna í gegnum þá starfsemi
sem rekin er um góðgerðarmálefni.
Stærstu einstöku liðirnir eru að sjálf-
sögðu Lottóið sem seldi fyrir 955
milljónir króna í fyrra og Happ-
drætti Háskólans sem veltir í kring-
um 1,5 milljörðum króna; Þá má
geta fyrirtækja eins og íslenskra
getrauna sem veltu um 180 milljón-
um í fyrra og Rauði krossinn veltir
um 300 milljónum. Þessir aðilar búa
við nokkuð strangt endurskoðunar-
kerfi en það sama verður ekki sagt
um alla þá sem vinna í kringum góð-
gerðarmál.
Grein Eggerts var meðal annars
skrifuð til að vekja athygli á nauð-
syn þess að auka eftirlit með þessari
starfsemi og setja henni einhver lög
og reglur. Eggert sagðist reyndar
hafa þá skoðun að best væri ef þeir
aðilar sem fást við góðgerðarmál
settu sér sjálfir reglur og efldu þann-
ig innra eftirlit.
Eftirlitið í dag er ákaflega bágbor-
ið. Þar erstuðst við lögno. 5 frá 1977
HhíU af þeim vandamálum sem
bíða ákvörðunar Sighvats Björg-
vinssonar, vegna heilsuhælisins í
Hveragerði, er hvort
fara eigi fram á lög-
reglurannsókn á
starfseminni þar.
Eins og komið hefur
fram áður í PRESS-
UNNI þá fóru yfir-
læknar hælisins,
þeir Gísli Einarsson og Snorri
Ingimarsson, fram á slíka rann-
sókn í bréfi til ráðherra áður en
skýrsla Ríkisendurskoðunar birtist.
Ríkisendurskoðun sendi fylgi-
skýrslu með aðalskýrslunni þar sem
alvarlegustu ávirðingarnar voru tí-
undaðar. Sú skýrsla fór aldrei út til
fjölmiðla . . .
TTalið er fullvíst að Auður Þor-
bergsdóttir hljóti sæti í hæstarétti
sæki hún um stöðu Benedikts
Blöndal sem féll frá
fyrir.skömmu. Auð-
ur hefur verið dóm-
ari við borgardóm-
araembættið í rúm
tuttugu ár og þykir
vel komin að stöð-
unni. Lögmenn eru
ekki taldir gera athugasemdir verði
þetta raunin, en þeir hafa annars lit-
ið svo á að þessi staða eigi að falla í
hlut einhvers úr almennri lög-
mannastétt. Þá hefur Jón G. Tóm-
asson, núverandi borgarstjóri, ver-
ið sterklega orðaður við stöðuna.
Einnig hafa þeir Valtýr Sigurðs-
son og Jóhann Níelsson verið
nefndir til sögunnar. Þá er ljóst að
tvö sæti til viðbótar losni í hæsta-
rétti á næstunni þar sem þeir Bjarni
Kr. Bjarnason og Guðmundur
Jónsson dómarar komast báðir á
eftirlaunaaldur á þessu ári. . .
yrir stuttu voru opnuð tilboð
vegna kaupa Landspítalans á segul-
omunartækjum. Það var General
Electric fyrirtækið bandaríska sem
náði sölunni sem er upp á 60 millj-
ónir króna. Það má reyndar að
nokkru rekja til þess að fyrirtækið
bauð öðruvísi en aðrir sem buðu í
útboðinu. Þeir buðu sneiðmynda-
tæki með og vegna verðsins á þeim
gátu þeir boðið lágt verð á allan
pakkann sem er upp á 100 milljónir
króna . . .
■m
B^Bokkur óánægja er með út-
boðið meðal þeirra sem töldu að
það snérist bara um segulómunar-
tæki en þar var Gen-
eral Electric ekki
lægst. Finnst mönn-
um dálítið einkenni-
lega staðið að útboð-
inu að ekki skuli
liggja nákvæmlega
fyrir hvað er verið
að bjóða út. Þess má geta að það er
Hekla hf. sem er umboðsaðili Gen-
eral Electric hér á landi og má gera
ráð fyrir að Hekla fái um 15% í um-
boðslaun eða um 15 milijónir. Góð-
ur aukabiti það fyrir Ingimund Sig-
fússon og Heklufjölskylduna ...