Pressan - 11.03.1993, Síða 13

SKOOANIR
Fimmtudagurinn 11. mars 1993
PRESSAN 73
HVERS VEGNA
FJÖLMIÐLAR
Eru sjálfstœðismenn
á mótifrjálsri
verslun með lyf?
STURLA BÖÐVARSSON, ÞINGMAÐUR SJALFSTÆÐISFLOKKS, SVARAR:
Sjálfstæðisflokkurinn leggst
ekki gegn frelsi í viðskiptum
með lyf ef hægt er að koma því
við með bærilegum hætti.
Flokkurinn hefur unnið að
sparnaði í ríkisrekstrinum á
ýmsan hátt og leitað meðal ann-
ars eftir sparnaði í lyfsölukerf-
inu og hann mun styðja heil-
brigðisráðherra dyggilega við að
fara færar leiðir til að bæta kerf-
ið þannig að útgjöld ríkisins
minnki.
Breyting á lyfsölulöggjöfinni
er mjög vandmeðfarin. Hér er
ekki eins og sé verið að selja kex
og kringlur og því hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn viljað fara
mjög rækilega yfir frumvarpið
til að forðast að þurfa að leið-
rétta vankanta sem síðar gætu
komið í ljós. Það hafa komið
fram athugasemdir við þá hugs-
un, sem gerir ráð fyrir að lyf
verði seld með sama hætti og
mjólk og matarkex. Við teljum
að buUandi óheft sókn verði sett
af stað í stofnun lyfjaverslana ef
þetta verður með þeim hætti að
hver sem er, einungis ef hann er
lyfjafræðingur, geti sett upp
lyfjaverslun. Við teljum reyndar
að æskilegast sé að hafa eins lít-
inn hemii á lyfjaverslun og unnt
er en teljum jafhframt að ekki sé
hægt að ganga til þessa leiks
með sama hætti og verið sé að
setja upp matvöruverslanir. Það
þarf að setja vissar skorður
vegna lyfsölu og eins koma í veg
fyrir að lyfjaverslun verði í öðru
hverju húsi við Laugaveginn, á
sama tíma og þessi þjónusta
yrði ekki veitt víða út um lands-
byggðina. Þama þarf því að fara
bil beggja. Finna leið þar sem
við getum nýtt okkur frelsið í
viðskiptum og viðskiptaháttum
án þess að eiga á hættu að þeir
sem hafa offjárfest í þessum
rekstri bregði á það ráð að ota
lyfjum að almenningi í tíma og
ótíma.
Afstaða mín og okkar sjálf-
stæðismanna byggist á þessu
raunsæja matí en ekki á neinum
kreddum og því síður að við
viljum eða teljum okkur eiga að
ganga einhverra erinda apótek-
ara. Við leggjum alla áherslu á
að standa þannig að þessum
breytingum að þær spari ríkis-
sjóði og séu viðunandi og að-
gengilegar fyrir almenning, sem
á að njóta þessarar þjónustu.
Við viljum fyrst og ffemst spara
okkur það að setja allt í bál og
brand og við verðum að muna
að lyfjaverslunin er hluti af heil-
brigðisþjónustunni.
„ Við teljum að bullandi óheft sókn verði sett afstað í stofnun
lyfjaverslana efþetta verður með þeim hcetti að hver sem er,
einungis efhann er lyfjafrœðingur,
geti sett upp lyfjaverslun.'
Að skýra mál sittþar til
maður hefur réttfyrir sér
Ég ætla að byrja á því að við-
urkenna að ég gladdist í hjarta
mínu þegar félagar í BSRB og
Kennarasambandinu felldu til-
lögu um að veita stjórnum fé-
laga sinna heimild til verkfalls-
boðunar.
Ekki þar fyrir að ég hafi óttast
afleiðingu verkfalls opinberra
starfsmanna. Ég reyki Camel og
það virðist enginn hafa þolin-
mæði í svo langt verkfall að þær
sígarettur hverfi úr búðunum.
Sonur minn mundi síðan
hoppa hæð sína í loft upp ef
hann fengi frí í skólanum og
snúa sér tvíefldur að tölvuleikj-
unum.
Nei, ég gladdist að hluta til af
sömu ástæðu og ég gladdist
þegar Danir felldu Maastricht
og Svisslendingar EES. Mér
finnst nefnilega alltaf gaman
þegar fólk óhlýðnast kosnum,
skipuðum eða sjálfskipuðum
yfirboðurum sínum. Ég fyllist
meira að segja bjartsýni á lffið ef
ég sé fólk ganga yfir á rauðu
ljósi, barþjón blanda drykk eftir
lokun eða heyri af manni sem
smyglaði með sér spægipylsu-
bita ffá Danmörku.
Og að hluta til gladdist ég
vegna þess að mér finnst gaman
að sjá sjálfbirgingslegu fólki
verða á. Ég hef, eins og aðrir
landsmenn, þurft að þola það
þegjandi að hlusta á þau Svan-
hildi og Ögmund tala fyrir
munn okkar allra í nokkra
mánuði. Þess vegna hló ég upp-
hátt þegar kom í ljós að þau
voru ekki að tala fyrir munn
neins nema sjálffa sín. Það kom
reyndar fáum á óvart — nema
kannski þeim tveimur og helstu
samstarfsmönnum.
Morguninn eftir að kennar-
arnir felldu verkfallsboðunina
mætti Svanhildur á Rás 2 og ég
hlustaði á hana meðan ég rak-
aði mig. Hún sagðist vera
óánægð með niðurstöðuna og
vildi skýra hana með því að
stjórn Kennarasambandsins
hefði ekki fengið að koma sjón-
armiðum sínum á framfæri.
Hvflfkt grín. Ég hef svo off heyrt
Svanhildi lýsa kjörum kennara
að ég get ekki haldið aftur af
tárunum í hvert sinn sem heyri
á kennara minnst. Bágindi
þeirra og annarra opinberra
starfsmanna eru einna best
kynntu hörmungar tuttugustu
aldarinnar. Ég hef svo oft séð
Svanhildi lýsa þeim í sjónvarp-
inu að ég get skrifað upp lista
yfir blússurnar og slæðurnar í
fataskápnum hennar.
Tal foringja félaga opinberra
starfsmanna um að þeir hafi
ekki haft tækifæri til að koma
sjónarmiðum sínum á framfæri
er álíka fáránlegt og þegar for-
„Eg hefsvo
oft séð Svan-
hildi lýsa
bágindum
kennara í
sjónvarpinu
að égget
skrifað upp
listayfir
blússurnar og
slœðurnar í
fataskápnum
hennar. “
sætisráðherrann skýrir sam-
bandsleysi ríkisstjórnarinnar
við þjóðina með því að hann
hafi ekki getað skýrt mál sitt
nægjanlega. Samt er svo mikið
framboð af honum í fréttum,
viðræðuþáttum, skemmtiþátt-
um og tímaritsviðtölum að
maður er hættur að taka eftir
því hvað hann eldist og gránar.
Fyrr en einn daginn að maður
rekst á gamla mynd af honum
og áttar sig á því að ég og hann
— eins og hann og allir lands-
menn — erum orðnir eins og
gömul hjón. Þrátt fyrir pex og
tuð er ég löngu hættur að trúa
því að ég geti breytt honum og
vona innilega að hann sé sama
sinnis. Mér er að minnsta kostí
alveg sama hvað hann ætlar að
skýra sjónarmið sín vel og ræki-
lega; ég hef ekki fallist á þau
hingað til og sættist varla við
þau úr þessu7____________
Gunnar Smári Egilsson
STJÓRNMÁL
Kvennalisti á tímamótum
„Kringum listann er
smám saman að verða til
einskonar kvenna-klan,
V talsverður
A hópur mennta-
kvenna og embœttis-
kvenna afýmsu tagi sem
hefur persónulegan hagaf
því að halda kastljósinu á
meint og raunveruleg
kvenna-vandrœði. “
Kvennalistinn er stjórnmála-
flokkur þar sem aðild er bundin
líffræðilegum forsendum. Slflc-
ur flokkur væri ekki til nema
vegna þess að stjórnmálakerfið
á Islandi er úrelt og hentar ekki
því samfélagi sem við búum við
ílok20. aldar.
Kvennalistinn er að verða tíu
ára. Hann hefur komist með
glans í gegnum þrennar þing-
kosningar og er spáð ágætum
árangri í hinum fjórðu. Enginn
útilokar að forystumaður úr
Kvennalistanum verði næsti
borgarstjóri í Reykjavík. Enginn
útilokar að Kvennalistakona
veljist til forsætis í næstu rflcis-
stjórn. Og ekki einusinni
Kvennalistakonur útiloka að
eftír aðeins nokkur ár verði saga
Kvennalistans öll.
Þetta eru nokkrar af þeim
sérkennilegu þverstæðum sem
nú marka Kvennalistanum
tímamót.
Það er sérkennilegt fyrir okk-
ur á vinstrikantinum að hugsa
til þess að fyrir rúmum áratug
varð Kvennalisti og -framboð
einmitt til þess að hefja þá hug-
myndalegu endurskoðun og
pólitísku endurnýjun sem tím-
arnir kölluðu eftir — og ekki
karlarnir af þeim kynslóðum
sem játuðu trú á ósigranleik
fantasíunnar. Að Kvennó var á
sinn hátt tiltölulega rökrétt af-
leiðing af stöðugu veldi fortíðar-
hyggju allaballa og skriffinn-
anna í verkalýðshreyfingunni.
MÖRÐUR
Tilraun til að losa sig úr gadd-
freðnum viðjum ísland-úr-Na-
tó-herinn-burt-línunnar, þar
sem allir höfðu svikið nema við,
og þeir allra verst sem stóðu
þéttast með okkur í gær. Og lflca
merkilegt að þessi þverpólitísku
samtök kvenna skyldu með
nokkrum hætti verða til þess að
mynda hvað sterkastar víggirð-
ingar félagshyggju gegn fram-
sókn nýlíberalismans á níunda
áratugnum, — sókn sem meðal
annars tókst að leggja undir sig
heilan alþýðuflokk áður en hún
fór loksins að fjara út.
Það er líka umhugsunarefni
að allan þennan tíma hafa þessi
samtök stefnt að því að vera
fullkomlega ein í heiminum.
Þrátt fýrir stöðugt fylgi og hæfa
stjórnmálamenn hefur hreyf-
ingin aldrei komist alminnlega
til valda og ábyrgðar og oft ein-
sog ekki kært sig um eða þorað
að stökkva. Kannski ætti að
segja „fljúga" í minningu ffægr-
ar kvennabókar. Nema sumsé
einusinni, á Akureyri 1983-87,
og þeirri bæjarstjórn lauk með
því að ffamboðssamtökin lögð-
ust niður.
Kannski og sennilega er það
þannig að eymd stjórnmála-
flokkanna og vanhæfni þeirra til
að takast á við samtímaverkefhi
hefur hvað eftir annað fram-
lengt líf Kvennalistans. Einkum
á bilinu ffá vinstri til miðju hef-
ur þessi eymd skapað tómarúm
sem nýju afli var tiltölulega
hægt að fylla, og kjósendum
hefur veist auðvelt að refsa hver
sínum samtökum með því að
styðja „Konur“.
Hinsvegar hefur Kvennalist-
inn á þessum tíma getað reitt
sig á einskonar fylgisldöpp uppá
sirka 4-5 prósent í þéttbýli, —
kvennafylgi sem kýs listann
nánast fullkomlega óháð því
hver er í ffamboði og hvað hann
hefur fram að færa. I Ameríku
kalla kaldlyndir fféttaskýrendur
þetta „nigger-vote“ vegna þess
að ákveðinn hluti svarta fylgis-
ins fari alltaf á svartan fram-
bjóðanda, hver sem hann er. Að
þessu „nigger-vóti“ búa sam-
tökin áfram, að minnsta kosti
meðan þau pássa uppá að
breytast sem minnst og taka
ekki þátt í afdrifaríkri land-
stjórn eða ámóta erfiðleikum.
En slflct fastafylgi getur lflca ver-
ið varasamt, hreint og beint
vegna þess hvað það er sjálf-
krafa.
Ekki síst þegar við bætist að
kringum Kvennalistann er
smám saman að verða til eins-
konar kvenna-klan, talsverður
hópur menntakvenna, stjórn-
málakvenna, fræðikvenna,
embættiskvenna, verkalýðs-
kvenna og meðferðarkvenna af
ýmsu tagi sem hefur pesónuleg-
an hag af því að halda kastljósi á
meint og raunveruleg kvenna-
vandræði umfram önnur sam-
félagsmein. Kvenna-konur sem
eiga á hættu að verða einskonar
efnalegir og hugmyndalegir
fangar kvennamisréttis á svip-
aðan hátt og til eru græningja-
samtök sem þrífast á ákveðinni
tegund umhverfisspjalla, til
dæmis hvaladrápi, eða þá rétt-
lætisstofnanir sem eru nánast
farnar að ganga fyrir eigin vélar-
afli og endasendast heimshorna
á milli til að leita uppi vansæla
og dauðvona glæpamenn afþví
annars mundi fjárstreymið
stöðvast, áhrifin eyðast og at-
vinnan dvína.
Tvennskonar kreppur í
Kvennalistanum þessi misserin
sýna vel við hvaða vanda er að
etja þegar systurhugur fyrstu ár-
anna fer að þverra. Annarsvegar
er það EES-kreppan kringum
magnaðasta pólitíkus samtak-
anna, Ingibjörgu Sólrúnu, sem
leyfði sér aðra skoðun en við
hæfi þótti. En hver segir eigin-
lega að konur eigi að vera á
móti EES? Að konur geti í heild
tekið einhverskonar lífíræðilega
eða reynsluheimslega afstöðu
gegn viðskiptasamvinnu og
Evrópustöðlum? Eða jafnvel á
móti Evrópubandalaginu ef útí
það færi? Innan Kvennalistans
og utan hefur það sýnt sig að
mál á borð við EES krefst um-
hugsunar og afstöðu á öðrum
forsendum en klisjunnar, hvaða
mynd sem hún kann að taka á
sig í hverju flokksmerki.
Hin kreppan — Sirrídúnu-
málið — sýnir líka ágætlega
vanda sem Kvennalistanum er
óhjákvæmilegur. í flokki sem
byggir á líffræði, ekki lífsskoð-
un, er óhjákvæmilegt að saman
blandist róttækt fólk og borg-
aralegt, framfarasinnar og
íhaldsmenn, án þess að tíl verði
endilega einhver ný heild. Skipti
Sigríður Dúna einhverntíma
um skoðun? Ekki endilega. Það
eina sem breyttist voru aðstæð-
ur hennar. Og þá var alltíeinu
búinn draumurinn mikli um
pólitíska sameiningu allra
kvenna. Og sjálf Sigríður Dúna
orðin heiðursgestur á árshátíð
Heimdallar.
Kvennalistinn er tíu ára. En
auðvitað er hann miklu eldri.
Nýja kvennahreyfingin — sú
sem hérlendis hófst undir
merkjum Lýsiströtu á rauðum
sokkum 1. maí 1970, — hún er
23 ára í vor, og um leið verður
kominn aldarfjórðungur frá
hinu táknræna fæðingarári
kvennahreyfingar nútímans, ár-
inu 1968. Síðan er langur vegur,
margskonar mistök, mikill
árangur.
Hluta af þeim árangri náði
hreyfingin einmitt með því að
geta stokkið útúr stirðnuðum
pólitískum formum fyrir tíu ár-
um til að geta betur breytt
heiminum. Nú bendir margt til
þess að fyrir þær Kvennalista-
kvenna sem vilja halda áffam að
breyta heiminum sé aftur kom-
inn tími til að vara sig á því að
stirðna í pólitísku formi.
Höfundur er islenskufræðingur.
Á UPPLEIÐ
PÁLL MAGNÚSSON
Það er ekki bara að Stöð
2 sé líkast til eina íslenska
fyrirtækið sem skilaði al-
mennilegum hagnaði á
síðasta ári heldur sýndi
fyrirtækið mátt sinn í
söfnuninni til handa
krabbameinsveiku börn-
unum.
HRAFN GUNNLAUGSSON
Hrafninn flýgur var eina
íslenska myndin sem var
meðal tíu bestu mynda
Norðurlanda undanfarin
tíu ár að mati gagnrýn-
enda utan Skandinavíu.
ÓLAFUR SKÚLASON
Hann er örugglega á
uppleið úrþvíþað tók
einhver eftir þvi í Færeyj-
um á hvaða tungumáli
hann predikaði.
Á NIÐURLEIÐ
ÖGMUNDUR JÓNASSON
Félagar hans í BSRB
gengisfelldu hann svo
rækilega í kosningunni
um verkfallsboðunina að
það verður erfitt að taka
mark á honum úr þessu.
GEIRH.
HAARDE
Enn einu sinni
þarfþessi for-
maðurþing-
flokks sjálfstæðismanna
að verja höftin — nú í
lyfjaverslun.
SIGURÐUR SVEINSSON
Það ereinhvern veginn
svo tilgangslaust að eiga
handboltamann sem get-
ur skotið með 113 kíló-
metra hraða — framhjá.