Pressan - 09.12.1993, Síða 2

B2 PRESSAN
BÓKA- OG PLÖTUBLAÐ
Fimmtudagurinn 9. desember 1993
\ (.‘J ■ j ■) ■>' •■•^ ■•■) ) 'J-\ ■. J
Jc .'f ,‘< X 'c ,'c X „V .'c .’< ,y
í uW; 7) "í >4 ■ j) "í -i ■.-)
,'c X ,V ,V ,'c /< ,V ,V ,'c -V ',V

Hrafn Jökulsson
Kolbrún Bergþórsdóttir
Ólafur Haraldsson
)■ ) ■)

Gunnar Hjálmarsson
1 ) ,1 ■-) ")' ) •') ■-") ■ ) ■•)
I. i, ■, L l_ I ■. L I l_ i, fc.
.£■.<,< ,í -C -f,< ,< -C .C .< ,<
' ■) v) ■,!:■)•.) vJ '■■> ■ ■) \í) ■,)
i, L i_ i ■, L L i L
i f ’í if • C rf ■ C cf
íslensk skáldverk
Birgir Sigurösson: Hengiflugiö
Foriagið^^^^
Brakandi snilld. Birgir heíur náð að pakka nútímanum inn
í þessa bók og það liggur við að maður segi einfaldlega takk.
(ÓH)
Guðbergur Bergsson: Sú kvalda ást sem hugar-
fylgsnin geyma
Forlagið^-A-^-^
Alveg vita siðlaus saga, en sett saman af mikilli list. Full-
þroskuð skáldsaga og aðgengileg í bestu merkingu orðsins.
(ÓH)
Gyröir Elíasson: Tregahomiö
Mál og menning'ár'ár^'iV
Gyrðir hefur einstakt lag á að smíða samsetningar sem sitja
í minni manns. Hver setning gegnir því hlutverki að skapa
stemmningu. Engu er ofaukið. Listasmið. (KB)
Kristján Kristjánsson: Fjóröa hæöín
Iðunn^*^
Ákaflega vel heppnuð saga. Frásagnartæknin er þaulhugsuð
og vel útfærð, þannig að útkoman verður átakamikil saga
og trúverðug lýsing þess tíma og staðar sem hún fjallar um.
(ÓH)
Steinunn Siguröardóttir: Ástin fiskanna
Iðunn^HV-á-
Kvennabók. Ljúft millispil á rithöfundarferli Steinunnar,
dálítið angurvær ástarsaga sem ég hef grun um að margar
konur telji sig hafa liíáð. (KB)
Vilborg Davíösdóttir: Viö Uröarbrunn
Mál og menning ★★
Þrátt fyrir greinilega byrjandagalla er bókin mjög skemmti-
leg aflestrar og einkennist að frásagnargleði. (KB)
lllugi Jökulsson: Bamiö mitt barniö
Almenna bókafélagið ★★
Yfirhöfiið vel skrifuð saga. Lýsingar og ffamvinda á hörm-
ungum eru „trúverðugar" á sama hátt og sjónvarpsfféttim-
ar. Þetta eru staðlaðar hörmungar. (ÓH)
Guölaugur Arason: Hjartasatt
Mál og menning ★★
Framhald af Pelastikki. Það gengur bókstaflega allt upp hjá
söguhetjunni og fyrir bragðið skapast lítil spenna um
heppni og óheppni, sigur eða ósigur. (ÓH)
Kristján Jóhann Jónsson: Patt
Lesmál ★★
Snilldarvel gerð sem formleg tilraun um skáldsögu, en
ffamvinda sögunnar er vélræn og ffásögnin eintóna. (ÓH)
Álfrún Gunnlaugsdóttir: Hvatt aö rúnum
Mál og menning ★
Textinn er gerilsneyddur allri tilfinningu, einhæfur, þurr og
steríll, enda skrifaður í Norðurlandaverðlaunastílnum.
Virðist allt mjög vitsmunalegt, en ekki var það gaman. (KB)
Hannes Sigfússon: Ljósin blakta
Mál og menning ★
Frásagnarhátturinn, óskoruð samúð söguhöfundar með
tólf öldungum, ásamt svolítið klisjukenndri kaldhæðni,
bera verðugt söguefni ofurliði. (ÓH)
Njörður P. Njarðvík: Hafborg
Iðunn ★
Lítt effirminnileg saga. Persónusköpun er ábótavant, bygg-
ing ekki nógu markviss og stíllinn tilþrifalítill. (KB)
Rúnar Helgi Vignisson: Strandhögg
Forlagið ★
Verðug yrkisefni og ágætar hugmyndir sem höfundi tekst
þó ekki að blása nægilegu lífi í. (KB)
Björgúlfur Ólafsson: Kvennagaldur
Almenna bókafélagið $
Það er sjálfeagt að gefa ungum höfundum taddfæri, en hér
er ekki vott af hæfileikum að finna. Vandneðaleg mistök frá
upphafi til enda. (KB)
Bækur almenns eðlis
Handbók Epíktets
Almenna bókafélagið ★★★★
Gullkorn hins grísk-rómverska heimspekings óaðfinnan-
lega þýdd af dr. Brodda Jóhannessyni, einum fárra sem hafa
fiillkomið vald á íslcnskri tungu. (KB)
Jólaljóö: Gylfi Gröndal valdi
Forlagið ★★★
Ljóðin eru skemmtilega ólík, bókin fjölbreytt og Gylfa hef-
ur teldst vel upp við valið á ljóðunum. (HJ)
Gyifi Gröndal: Eldhress í heila öld
Forlagið ★★★
Endurminningar Eiríks Kristóferssonar veita heillandi inn-
sýn í veröld sem var. Sá sem ekki hrífst af frásögninni hlýtur
að vera vel og rækilega dauður úr öllum íeðum. (HJ)
Gylfi Þ. Gíslason: Viðreisnarárin ... ^
Almenna bókafélagið ★★
Gylfi er „grand old man“ íslenskra stjórnmála og menn
leggja við hlustir þegar hann tekur til máls. Bókin er afar
fróðleg, en fráleitt eins safarík og efrii stóðu til. (HJ)
Þorsteinn E. Jónsson: Viöburöarík flugmannsævi
Setberg ★★
Þorsteinn er ævintýramaður að upplagi og virðist margoft
hafa beinlínis lagt lykkjur á leið sína til að sneiða hjá vegi
dygðarinnar. (HJ)
Vetrarvirki Björns Th. Björnssonar: Afmælis-
kveöja frá nemendum
Mál og menning ★★
Ekki mikil tíðindi frá listfiæðilegu sjónarmiði, enda nokkur
tilfinningasemi sem réð hugmyndinni að útgáfiinni, frekar
en fiæðileg eða listræn markmið. (GJÁ)
Stefán Jón Hafstein: New York, New York
Mál og menning ★★
Nokkuð trúverðug mynd af lífi utangarðsfóUcs í New York,
en aðalsögupersónan, Kristinn, verður svolítið útundan.
Auk þess hefði þurft mun meiri stillingu í stílinn. (KB)
Ferskeytlan — vísur og stef frá ýmsum tímum
Almenna bókafélagið ★★
Fullfijálslega vaUð efni, en hreinar perlur innan um annað
sem hefur minna skáldskapargfldL Um leið vísast lýsandi
fyrir hina einkennUega samsettu þjóðarsál. (KB)
Lausavísur frá 1400-1900
Sveinbjöm Beinteinsson safnaði
Hörpuútgáfan 9
Því miður bregst Sveinbimi Ula bogalistin. Bókin er einn
allsherjar öskuhaugur þarsem öUu ægir saman: leirburði,
hnoði, lágkúru — og sniUd. (HJ)
Gils Guðmundsson: Þegar hugsjónir rætast —
Ævi Odds á Reykjalundi
Isafold ★
Að mörgu leyti eins og hálfunnið handrit að mjög forvitni-
legri bók. GUs hefði mátt vinna betur úr heimUdum. (HJ)
Ljóö
í andófinu — pólsk nútímaljóö
Geirlaugur Magnússon þýddi.
Hörpuútgáfan ★★★★
Einhver ánægjulegustu tíðindi ársins fyrir ljóðavini. Það
leynir sér ekki að Geirlaugur Magnússon hefur vandað tU
verksins. (HJ)
Kristín Ómarsdóttir: Þema á gömlu veitingahúsi
Mál og menning ★★★
Ljóðin em fjársjóður þeirrar náttúm að engir tveir lesendur
munu finna sömu gullin. I því er galdur Kristínar fólginn.
(HJ)
Eysteinn Bjömsson: Dagnætur
Norðurljós ★★★
Bók sem stendur traustum fótum í fomum kveðskap um
leið og farið er með yrkisefnin á einlægan, ftjóan og lifendi
hátt (ÓH)
Hannes Pétursson: Eldhylur
Iðunn ★★★
Afar vönduð bók, agað og vel stUIt verk þroskaðs ljóðskálds,
haganlega gert að öUu leytL Hún á eftir að freista úr bóka-
hUlunni í framtíðinnL (ÓH)
Kristján Þórður Hrafnsson: Húsin og göturnar
Almenna bókafélagið ★
Eitt gott ljóð er næg réttlæting heUlar ljóðabókar. Þessi er
vel réttlætanleg. (ÓH)
Barna- og unglingabækur
Mats Wahl: Húsbóndinn
Mál og menning ★★★★
Wahl kann sannarlega að segja unglingasögu; frásögnin er
fiUl af fjöri og spennu og lesandinn lifir sig inn í söguna.
Sérlega góð þýðing. (KB)
Ingibjörg Einarsdóttir og Þorsteinn Eriingsson:
Vá! Ástir og átök í unglingaheimi
Almenna bókafélagið ★★
Persónumar em yfirleitt smellnar og skemmtUegar. Stíllinn
er læsilegur og oft fjörugun kjamgóð nútímaíslenska, ríku-
lega krydduð með slettum. (HJ)
Guörún Helgadóttir: Litlu greyin
Iðunn ★★
Hefiir ágartan boðskap fram að ftera, en er ekki í hópi betri
verka Guðrúnar. Henni hefiir oft tekist betur upp í mann-
lýsingum. (KB)
Gunnhildur Hrólfsdóttir: Komdu að kyssa
Isafold ★
Textinn er þokkalega lipur, en hvergi bregður fyrir skáld-
legum tUþrifiim, sem svo em köUuð. Mann langar ekkert
óskaplega mikið til að hitta sögupersónumar aftur. (HJ)
Leif Esper Andersen: Brennd á báli
Mál og menning ★
Sérlega dmngaleg og þunglyndisleg unglingabók, samtöl
stirð, persónur daufgerðar og engin frásagnargleði. AUt
fremur niðurdrepandi. (KB)
Þýðingar
David Lodge: Lrtill heimur
Mál og menning ★★★★
Bók sem mariir með sér sjálf. Líklega skemmtUestur ársins.
(KB)
Ljudmila Petrushevskaja: Ódauðleg ást
Mál og menning. ★★★★
Bók sem ætti að vekja aðdáun bókmenntaunnenda. Örugg-
ur, einfaldur og hnitmiðaður stfll. Framúrskarandi þýðing.
(KB)
Mario Vargas Llosa: Hver myrti Móleró?
Almenna bókafélagið. ★★★★
Ef ykkur finnst þið of oft lesa innihaldslítfl skáldverk sem
hreyfa ekki við ykkur, þá lesið þessa sögu. (KB)
lan McEwan: Vinarþel ókunnugra
Almenna bókafélagið ★★★
Mjög sennUega það besta sem McEwan heftir skrifað. Ekki
handa viðkvæmum sálum, en ætti að verða eftiriætislesning
töfíaranna í intelligensíunnL PrýðUega þýdd. (KB)
A.J. Quinnell: Blóöfjötrar
Almenna bókafélagið. ★★★
Sériega ánægjuleg lesning, ein fárra spennubóka sem segja
má að séu geðfeUdar og notalegar. (KB)
Torgny Llndgren: Fimm fingra mandlan
Mál og menning ★★★
Lindgren er örugglega í hópi bestu sögumanna á Norður-
löndum, hugmyndaríkur og óhræddur við að staðfæra,
endurskapa og gefa gömlum goðsögnum nýja og ferska
merkingu. (KB)
(FRAMHALDÁ BLAÐSÍÐU B8)
Matti Bjarna og vasinn lians Davíðs
ÖRNÓLFUR ÁRNASON
JÁRNKARLINN
SKJALDBORG 1993
★★
„Pólitíkin er hræði-
L leg veiki,“ segir
Matti Bjarna, ald-
ursforseti Alþingis,
á blaðsíðu 93 í samtalsbókinni
sem Örnólfur Árnason kol-
krabbaveiðir skrifar. Sjálfur
hefur Matthías vasast í pólitík
í hálfa öld, á þijátíu ára þing-
mennsku að baki og setu í
tveimur ríkisstjómum.
Síðustu árin hefur Matthías
verið forystu Sjálfstæðis-
flokksins óþægur ljár í þúfu.
Hann hikar ekki við að hirta
„drengina“ sem nú ráða
flokknum, og hefur fest sig í
sessi sem einskonar ayatollah
landsbyggðarinnar. Matthías
veifar líka kennisetningum
hinna gömlu foringja Sjálf-
stæðisflokksins — Ólafs
Thors, Bjarna Ben, Geirs —
um mannúðarstefnu og
stuðning við velferðarkerfi.
Þessar hugsjónir eiga ekki
uppá pallborð frjálshyggju-
„Félagsskapur sjálf-
stæðismanna á Vest-
fjörðum virðist raunar
hafa verið sannkölluð
ormagryfja. Þar tókust
áfylkingar héraðs-
höfðingja og voru ekki
vandar að meðulum. “
piltanna „fyrir sunnan“ sem
aldrei hafa dýft hendi í kalt
vatn. Og það var sjálfur kol-
krabbinn sem stóð á bakvið
kjör Davíðs Oddssonar sem
formanns Sjálfstæðisflokksins,
segir Matti, „ásamt þeim
kostulega Hannesi Hólm-
steini“.
Matthías Bjarnason ólst
upp í „Rauða bænum“, eins
og Isafjörður var kallaður á
fjórða og fimmta áratugnum.
Stjórnmábbaráttan fyrir vest-
an var óvægin, að ekki sé
meira sagt, og ótrúlega margir
pólitíkusar eru þaðan komnir.
Matthías varð enginn krati,
þvert á móti: kratarnir gerðu
hann að sjálfstæðismanni.
Honum ofbauð nefnilega
sukkið og spillingin hjá valda-
flokknum. Bitlingasýki Al-
þýðuflokksins er ekki ný af
nálinni, segir Matthías.
En félagsskapur sjálfstæðis-
manna á Vestfjörðum virðist
raunar hafa verið sannkölluð
ormagryfja. Þar tókust á fýlk-
ingar héraðshöfðingja og voru
ekki vandar að meðulum.
Matthías og Þorvaldur Garðar
Kristjánsson, flokksbróðir og
samþingmaður um árabil,
elduðu ævinlega grátt silfur
saman og brugguðu hvor öðr-
um launráð. Þeir tala ekki
saman, gömlu mennimir, enn
þann dag í dag.
Margar lýsingar Matthíasar
af stjórnmálabaráttu á Vest-
ljörðum eru kostulegar enda
koma margir litríkir menn við
sögu. Þarna voru Hermann
Jónasson, Hannibal, Stein-
grímur, Sighvatur, Karvel.
Matthías var orðinn einn af
forystumönnum Sjálfstæðis-
flokksins þegar stríð prúð-
mennanna Gunnars og Geirs
hófst. Hann fer mörgum orð-
um og fögrum um hæfileika
og mannkosti Geirs Hall-
grímssonar. Það er áreiðan-
lega maklegt, Geir var gáfaður
og heiðarlegur stjórnmála-
maður, kannski „of heiðarleg-
ur“ einsog Matthías segir.
Hann hefði hinsvegar mátt
segja talsvert ítarlegar frá að-
draganda þess að Gunnar
myndaði stjórn með Fram-
sókn og allaböllum, og klauf
þannig Sjálfstæðisflokkinn í
herðar niður.
Eins hefði verið fróðlegt ef
Matthías og örnólfur hefðu
farið ofan í saumana á Al-
bertsmálum og Borgaraflokki
1987. Þar er fátt sagt og ekkert
nýtt.
Matthías Bjarnason var
ráðherra í tvígang, 1974-78
og 1983-87.1 fyrri ráðherratíð
sinni var hann sjávarútvegs-
ráðherra á tímum þorska-
stríðs og stóð sig vel. Þá
kynntist hann lika heilbrigðis-
málum; þau opnuðu honum
„nýjar víddir“ og urðu til þess
að hann varð uppfrá því ekki
bara áhugamaður um sjávar-
útvegsmál og undirstöðu at-
vinnugreinanna. Matthías
virðist reyndar hafa verið að
mildast heilmikið seinni árin,
þótt hann standi uppi í hárinu
á Davíð og kó af óbifanlegri
festu.
Örnólfur Árnason hefur
sett saman ljómandi læsilega
og fróðlega bók. Hún er á
köflum helstil langdregin, sem
stafar einkum af því að Matt-
hías vill tjá sig um aðskiljanleg
mál sem ekki er víst að allir
lesendur hafi mikinn áhuga á.
Þá eru víða miklar nafharun-
ur; nafnalistinn geymir, fljótt
á litið, um þúsund nöfh. Þetta
er einskonar „kreditlisti“
Matta Bjama, en er ansi mikið
í tæplega 300 síðna bók Hins-
vegar eru margar skondnar
litlar sögur og palladómar
sem áhugamenn um pólitík
geta skemmt sér yfir. Matthías
er yfirleitt mildur í dómum,
þótt hann sé tæpitungulaus.
Matthías Bjarnason hefur
verið kallaður síðasti sjálf-
stæðismaðurinn — það er að
segja af gamla skólanum.
Honum finnst ekki mikið
mannval í þingflokknum
núna, honum „lfður ekki
mjög vel“ á þingflokksfund-
unum.
Matti Bjama er umdeildur
pólitíkus. Stuttbuxnadeild
sjálfstæðismanna finnst hann
kjaftaskur sem tilheyri liðinni
tíð. Það eru auðvitað með-
mæli með Matta.
Og hvað segir ekki Davíð
Oddsson: „Það er einn staður
þarsem maður hefur Matthías
aldrei, og það er í vasanum.“
Hrafn Jökulsson