Pressan - 13.01.1994, Page 13

Alvara lífsins
Y N D L I S T
GUIMIXIAR
ÁRNASON
Magnus
Kjartansson,
Kjarvalsstöðum
í STUHU MÁU: MAGNÚSI ER
MIKIL ALVARA Á SÝNINGU ÞAR
SEM HANN BREYTIR UM STÍL,
EN MEÐ MISJÖFNUM ÁR-
ANGRI.
Magnús Kjartansson kemur öll-
um þeim sem hafa fylgst með ferli
hans í opna skjöldu með fyrirvara-
lausri vinkilbeygju. Það er einna lík-
ast því að hann hafi tekið ham-
skiptum og nýr listamaður skriðið
úr skinninu, og kannski fleiri en
einn. Það er erfitt, en ekki útilokað,
að finna samlíkingar við fyrri verk
listamannsins, en það er þó eins og
maður sé að bera saman tvær ólíkar
persónur. Kannski er það viðfangs-
efnið sem hefur svona áhrif á fólk
— píslarsagan, þjáning og frelsun
mannsins — stór viðfangsefni sem
útheimta að mikið sé á sig lagt.
Magnús hefúr tekið áskoruninni
með því að gjörbreyta myndstíl sín-
um. Hann hefur notað töluvert af
blandaðri tækni til þessa, beitt ljós-
myndatækninni á grafiskan hátt,
með sterkum andstæðum í hvítu og
svörtu, skærum litum og dregið
hlutina kraftmiklum dráttum, sem
hefur minnt á brútistann Dubuffet
á stundum. En í þesum verkum er
tónninn allur þýðari, mikið ber á
mildum og híýjum jarðtónum,
okkurgulum og síennarauðum,
m.ö.o. „ítölskum“ litum, og hlut-
irnir eru dregnir á realískari hátt.
En það er ekki myndstíllinn sem
leitar mest á mann þegar þessar
rnyndir eru skoðaðar heldur mynd-
efiiið, inntakið. Myndirnar eru ekki
nema níu, en þær eru mjög stórar
og fylla salinn, þ.e. ekki hefði verið
hægt að bæta við fleirum. Þeim má
skipta í tvo hópa. í fjórum mynd-
anna eru minni úr píslarsögu
Krists, þ.e. píslargangan, krossfest-
ingin, föstudagurinn langi og upp-
risan. En píslarsagan gerist ekki í
landinu helga heldur Laugarnesinu.
„Píslarsagan
gerist ekki í
landinu helga
heldur Laugar-
nesinu. Kristur
er krossfestur
fyrir framan
nýja Sambands-
húsið. “
Kristur er krossfestur fyrir framan
nýja Sambandshúsið. í fjórðu
myndinni, „Upprisu“, sést hins
vegar aðeins í fót með sár á ristinni
við hliðina á skál. Allar eru mynd-
irnar mjög efnismiklar, byggðar
upp með sandi og tréflísum, sem
ímyndin er máluð er inn í, eins og
til að leggja áherslu á aðgreiningu
efnis og anda, sálar og líkama.
Hinar myndirnar fimm eru
nokkuð frábrugðnar þessum. Þær
vísa ekki til píslarsögunnar, tvær
þeirra hafa tilvísun í boðun Maríu í
titlinum, en enga beina myndlýs-
ingu af atburðum Biblíunnar. Það
sem fyllir út í myndflötinn á fjórum
þeirra eru höfúð þar sem höndum
er haldið fyrir andlitið. Það fer eng-
inn í grafgötur með að hér er við-
fangsefnið djúpar tilfinningar,
þjáning og örvænting. Er hægt að
velja sér erfiðara viðfangsefni? Er
þetta yfirleitt viðfangsefni sem
myndlist samtímans ræður við?
Það er umhugsunarvert að þótt
það sé tabú að sýna þjáningu sína á
almannafæri eða jafnvel í þröngum
hópi (sá þjáði hylur andlitið), þá er-
um við umkringd ímyndum og eft-
irmyndum af þjáningu annarra í
fféttamyndum, sjónvarpi og kvik-
myndum. Við viljum fyrir alla
muni forðast nána snertingu við
þjáninguna sjálfa en erum sólgin í
frásagnir af óförum og ógæfú fólks.
Enda fitnar skemmtanaiðnaðaur
rækilega á því að seðja eftirspurn
okkar eftir hættulausum ímyndum
þjáningarinnar. Ef Spielberg getur
skrúfað ffá tárakirtlum lýðsins með
milljarða- kvikmynd um fjölda-
morð gyðinga, hverju hefur þá
myndlist við að bæta?
Allt hefur verið reynt og öllum
brögðum beitt til að fá okkur til að
hrylla við tilhugsuninni um óbæri-
legar þjáningar. En þetta er retórík,
mælska, og af henni höfúm við
nóg. En við höfum líka unun af
mælskunni og erum alltaf tilbúin
að gefa okkur henni á vald og verða
snortin, enda veltur allt á því að
mælskan hrífi. Þetta er þó ekkert
annað en uppgerð. Öll list sem
reynir að skýra ffá og lýsa þjáningu
manna virðist ekki komast hjá því
að beita fyrir sig mælsku í einhverri
mynd og höfða til tilfinningasemi
fólks.
Þetta er spurning hvað maður
sættir sig við í listinni. Lætur maður
sér nægja blekkingarleikinn sem
rambar sífellt á barmi ótrúverðugr-
ar tilfinningasemi? Eða krefst mað-
ur þess að listaverkið eigi einhveija
hlutdeild í þeirri þjáningu sem hún
lýsir? Ef svo er þá er kannski ekkert
annað ráð en að „hylja andlitið“,
þ.e.a.s. sýna hana ekki beint. Mig
grunar að það hafi á endanum orð-
ið niðurstaða Magnúsar í myndinni
„Feneyjaskólinn I: Boðunin“. Ef lit-
ið er á myndirnar frá Laugarnesinu
sem upphaf seríunnar, þar sem
mest er lagt upp úr sviðsetningu og
myndlýsingu, þá er þessi mynd
lokapunkturinn, þar sem hulið
andlitið er falið bak við málverkið.
Það er eins og Magnús hafi málað
yfir myndina, nema rétt í kringum
augun, þar sem sést í fingur sem
halda fyrir andlitið.
Það væri afar harðneskjulegt að
segja að sýningin væri misheppnuð
— það eru fáir sem hella sér jafn
innilega út í viðfangsefhin — en
þetta er eina myndin sem er fylli-
lega trúverðug, ef ég hef skilið við-
fangsefni Magnúsar rétt.
Það eru nokkur smáatriði sem
trufla stemmninguna á sýningunni,
eins og símtólið sem er tengt við
kross — beinlínusamband við guð-
dóminn — sem er alveg á skjön við
myndina, og latneskar áletranir
skornar í spýtur, sem er ofaukið t.d.
í „Boðun Maríu“. Ég gæti trúað að
myndirnar nytu sín betur við aðrar
aðstæður, sérstaklega „Boðun Mar-
íu“, „Memento“ og „Feneyjaskól-
inn I“, t.d. í minni sal, með dekkri
bakgrunni og mildari lýsingu. Þegar
svo mikið er í húfi má engu skeika.
Chaplin
og Heiðar
sætastir
bakh I i ð i n
Guðmundur Rúnar Lúðvíksson,
trúbador á Fógetanum til margra ára,
furðufúgl, hjólreiðamaður og myndlist-
armaður, fer utan til Rotterdam í næstu
viku tii að halda áfram að rækta listgrein
sína. Þar mun hann að auki halda sýn-
ingu. Með vorinu tekur hann svo þátt í
myndarlegri samsýningu á Bretlandi í til-
efni lýðveldisárs. Sagt er að það sé ekki
síst honum að þakka að efnt verður til
þeirrar sýningar.
- Sefurðu í náttfötum?
Aldrei. Alltaf nakinn með’ann alveg bí-
sperrtan.“
Hvort sefur þú meira eða vakir yfir sjón-
varpinu?
Ég horfi aldrei á sjónvarp. Ef ég horfi á
það þá sef ég yfir því.
Hver erfallegasti karlmaður sem þú hef-
ur séð?
Mér finnst Chaplin sætastur, svo finnst
mér Heiðar snyrtir voða sætur.
' Hvort er í meira uppáhaldi hjá þér,
Ingibjörg Sólrún Císladóttir eða Markús
Örn Antonsson?
Hverjir eru það? Ég þekki þau ekki.
’ Hver er þinn eðlilegi háralitur?
líárið er eiginlega bara horfið. Ég held
. að það sé skolleitt, - að minnsta kosti
stendur það í passanum mínum.
Hvaða ilmvatn notarðu?
:Ég held að það sé bara svitafýla dags-
I daglega.
Lestu viðskiptablað Morgunblaðsins?
Er það til líka?
Áttuplötu með Björk Guðmundsdóttur?
Iá.
Telurðu að Kristján Jóhannsson sé
heimsfrœgur?
Ég vil setja spurningarmerki við það,
en fyrir mér er hann heimsfrægur.
Hann er góður listamaður.
Hvort finnst þér Bubbi betri týpa sem
mjúki eða harði maðurinn?
Hefúr hann einhvern tíma verið mjúk-
ur eða harður? Mér finnst hann bara
góður eins og hann er.
Ertu daðrari í eðli þínu?
Örugglega.
Hlustar þú á Heimi Steinsson?
Nei.
Trúirðu á líf eftir dauðann?
Nei, ég trúi að við lifum í dauðanum
nú þegar.
Hvaða dýrategund vildirðu helst til-
lieyra?
Ég er ofsalega hrifinn af flugum. Það er
sennilega af því ég hnýti flugur sjálfúr.
Já, ég myndi vilja vera fluga.
Hvað telurðu þig hafafengið helst í
vöggugjöffrá móður þinni annars vegar
ogföðurþínum hins vegar?
Frekjuna frá móður minni en vísinda-
hyggjuna frá föður mínum.
Áttufrœga forfeður?
Mér er sagt að Bólu-Hjálmar sé frændi
minn. Það hefði ekki þótt neitt voða
fínt einhvern tíma. En mér finnst það
voða fínt.
Hvað varstu gamall þegar þú uppgötv-
aðir þig sem kynveru?
Ha, Kínverja? Já, kynveru. Tíu, ellefu
ára. Ég man einmitt eftir því að á þess-
um aldri skrifaði ég „ríða“ á skólavegg
og var skammaður af skólastjóranum.
Um leið var ég upplýstur um hvað orð-
ið ríða þýðir.
Hver er uppáhaldslíkamsparturinn
þinn?
Hendurnar.
Hvaða líkamspart hatarðu mest?
Tærnar. Þær eru óþolandi.
Hvertferðu þegar þú vilt láta þig hverfa?
Oftast á vinnustofuna en stundum í
fjöruferð.
Ertu karlremba?
Já.
Hverjar eru hetjurnar þínar?
Prins Valíant og Ástríkur.
Skilafrestur
launaskýrslna o.fl. gagna
Samkvæmt lokamálsgrein 93. gr. laga
nr. 75/1981 um tekju- og eignarskatt
hefur skilafrestur eftirtalinna gagna sem
skila ber á árinu 1994 vegna greiðslna
o.fl. á árinu 1993 verið ákveðinn sem
hér segir:
1. Til og með 21. janúar 1994:
1. Launaframtal ásamt launamiðum.
2. Hlutafjármiðar ásamt
samtalningsblaði.
3. Stofnsjóðsmiðar ásamt
samtalningsblaði.
4. Bifreiðahlunnindamiðar ásamt
samtalningsblaði.
2. Til og með 20. febrúar 1994:
1. Afurða- og innstæðumiðar ásamt
samtalningsblaði.
2. Sjávarafurðamiðar ásamt
samtalningsblaði.
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI
3. Til og með síðasta skiladegi
skattífamtala 1994:
1. Greiðslumiðar yfir hvers konar
greiðslur fyrir leigu eða afnot af
lausafé, fasteignum og
fasteignaréttindum, sbr. 1. og 2. tölul.
C-liðar 7. gr. sömu laga.
2. Gögn frá eignarleigufyrirtækjum þar
sem fram koma upplýsingar varðandi
samninga sem eignarleigufyrirtæki,
sbr. II. kafla laga nr. 19/1989, hafa gert
og í gildi voru á árinu 1993 vegna
fjármögnunarleigu eða kaupleigu á
fólksbifreiðum fyrirfærri en 9 manns.
M.a. skulu koma fram nöfn leigutaka
og kennitala, skráningarnúmer
bifreiðar, leigutímabil ásamt því verði
sem eignarleigufyrirtæki greiddi fyrir
bifreiðina.
FIMMTUDAGURINN 13. JANÚAR 1994 PRESSAN 13B