Vísir Sunnudagsblað - 20.02.1938, Blaðsíða 2

2
VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
Krumma-sögur.
Sumir eru þeirrar skoðunar,
að hrafninn sé allra fugla vitr-
astur. Hann er talinn forspár og
veit margt, sem mönnum er
liulið. Hann launar gott með
góðu. Varar vini sína við hætt-
um og hefir stundum bjargað
lífi manna, að því er fornar
sagnir herma.
Krummar hafa með sér þing
á hausti hverju — liaustþing
eða „lirafnaþing“. Sumir segja
að þeir haldi og vorþing. A
haustþingum skipa þeir sér nið-
ur á bæi, tveir og tveir, „karl og
kona“. En nú getur viljað til, að
ekki verði jafnmargir karl-
lirafnar og kvenhrafnar á ein-
hverju haustþinginu, og segir
þá sagan, að krummarnir veit-
ist allir að hinum staka, að
þinglokum, og ráði hann af
dögum.
Hrafnar þeir, sem taka sér
vetursetu á bæjum eða eru
„settir þar niður“ á haustþing-
um, eru kallaðir „bæjarhrafn-
ar“ eða „heimalirafnar“. Þegar
krummar eru sestir um kyrt að
haustinu, vilja þeir vera einir
um liituna og flæma á hrott alla
flækings-lirafna, er slangra
milli bæja, liafa ekki komið á
iiaustþing og ekki verið ráð-
stafað, samkvæmt lirafna-lög-
um.
Bæjarhrafnar eru kallaðir
mjög reglusamir i háttuin. Þeg-
ar dimma tekur fara þeir „í
rúmið“,f]júga frá bænum í bæli
sin eða hæli, en eru uppi fyrir
allar aldir að morgni. Þeir eru
mathákar hinir mestu og sveng-
ir ákaflega, er á nóttina líður.
Hverfa undir eins og birtir
heim að bænurn í von um, að
einliverju liafi þá verið út varji-
að matarkyns.
Það þykir ekki einleikið, ef
til krumma sést eða lieyrist um
nælur, og var ekki trútt um, að
menn ætluðu, að þar væri á ferð
illir andar í hrafnslíki. Voru þeir
kallaðir „nátthrafnar" og þóttu
slæmir gestir.
Krummi er hnýsinn og for-
vitinn og verður margs vísari,
því að „viða flýgur hrafn vfir
grund“. Stundum gerast hrafn-
ar mjög „óðamála“ og krunka í
sifellu heima við bæi. Eru þeir
þá að segja frá því, sem þeir
hafa heyrt eða séð i síðustu
ferðinni. Það er kallað, að
krummi segi fréttir eða greini
frá tíðindum.
Krummi er liefnigjarn og
slægvitur og launar ilt með illu.
Ivomi það fyrir, til dæmis að
vorlagi, meðan fannir sjatna og
ísa leysir, að krummi vindi sér
heim á „bæinn sinn“ (þar sem
vel hefir verið til hans gert)
með asa og þrálátu krunki, þyk-
ir sjálfsagt að hann sé að gera
við vart um það, að eitthvað af
skepnum hóndans sé í hættu,
kind eða trippi farið ofan í
skurð eða keldu eða orðið ó-
sjálfbjarga með öðrum hætti.
Hins vegar er sagt, að hann láti
sér ekki títt um slíkar aðvaran-
ir, ef illa og ónotalega liefir
verið að honum búið um vetur-
inn. —
Krummasögur þær, sem nú
verða sagðar, eru hafðar eftir
gömlum manni húnvetnskum,
er andaðist um aldamótin síð-
ustu.
I.
Fátækur bóndi einn norð-
lenskur var hinn mesti dýra-
vinur. Og hann liafði sérstakar
mælur á krumma. kunni vel að
meta vitsmuni hans, gaman-
semi og gletni. Varaðist að gera
neitt það, er honum mætti til
angurs verða eða gæti metið til
fjandskapar við sig.
Bóndi þessi gætti þess vand-
lega, að „bæjarhrafnarnir“
(hjónin) hefði ávalt nóg fyrir
sig að leggja að vetrinum. Gaf
þeim skófir, hrauðskorpur og
annað ætilegt, það er til féll á
heimilinu og lét ávalt á sama
stað. Hann ávarpaði krumma
sína vingjarnlega og bað heima-
fólk sitt, að gera þeim ekki ó-
næði að óþörfu, hrekkja þá eða
hvekkja.
Það stóð ekki á því, að hrafn-
arnir launuðu bóndanum fyrir
sig, og kom það greinilega í ljós
er voraði.
Eins og allir vita, hafa hrafn-
ar og kjóar það til, að ráðast á
nýfædd lömb og drepa þau, ef
þeir geta. Og þeim tekst það oft,
einkum ef lömbin fæðast í hrak-
viðrum og komast ekki þegar á
spenann. Þá er svo ber við,
verða þau ekki ósjaldan hröfn-
um að hráð eða öðrum vargi. —
—- Eg fullyrði, sagði hinn
aldraði maður, sem þetta er eft-
ir haft, að hóndi sá, sem liér um
.ræðir, hafi aldrei mist lamb
með þessum hætti. Og hann
varð þess var þrásinnis, að
heimahrafnarnir lögðu bein-
línis til orustu við aðra lirafna,
sem gerst höfðu nærgöngulir
við ær lians um sauðburðinn.
Hann kvaðst ekki vita, livernig
krumma-hjónin hefði farið að
þvi, að þekkja ær bónda úr öðru
fé, en svo „hefði verið að sjá,
sem þeim yrði ekki skotaskukl
úr því. Og víst væri um það, að
lömb nágrannanna hefði ekki
verið varin.
II.
Krummi er hálfgerður
lirekkja-lómur, ertinn og stríð-
inn að eðlisfari. Hundar og
hrafnar eru sjaklan vinir og
hafa í frammi ýfingar og áreitni
hvorir við aðra.
Oftar var það þó svo, fanst
mér, segir heimildarmaðurinn,
að ki'ummarnir áttu upptökin
að jdingunum.
Nú stóð svo á, að bæjarhröfn-
unum hafði orðið sérstaklega
uppsigað við fjárhundinn á
hænum, ágætisrakka, móstrút-
óttan. Þeir höfðu orðið af
æti eða bráð af lians völdum og
reyndu að ergja hann með ýmsu
móti. — Sú saga er þannig:
Þetta var að haustlagi og
hafði bóndi slátrað fáeinum
kindum um morguninn. Fór sú
„aftaka“ fram við fjárhúsin
suður á vellinum. Einhverjum
úrgangi, sem til féll við slátrun-
ina, liafði verið fleygt þar við
húsin. Krummar voru ekki
langt undan og sáu hvað fram
fór. Og þeir hafa vafalaust
hugsað sér, að hirða ælið, undir
eins og færi gæfist. —
Þegar búið var að bera heim
kjöt og slátur, fann rakkinn —
Strútur hét hann — upp á því,
að éta allmikið af draslinu, sem
eftir hafði verið skilið. —
Hann torgaði ekki öllu ætinu,
en tíndi saman leifarnar, svona
það helsta, og har upp í húsa-
sund. Hefir sjálfsagt ætlað að
geyma það þar, uns hann
svengdi á ný. Og þá er rakkinn
hafði borið þetta í einn stað.
hugsaði liann sér að jafna sig
ofurlitið eftir máltíðina, hvíla
sig og sofna. Hann lagðist fyrir
rétt hjá ætinu, en varð ckki
svefnsamt. Krummarnir settust
á sinn húsmæninn hvor og görg-
uðu ákaflega. Þeir þorðu ekki
áð fara í ætið, en vildu hersýni-
lega svala sér á rakkanum.
Strútur reiddist slíku ónæði,
rauk upp í vonsku og ællaði að
hremma óvinina, en þá lyftu
þeir sér upp á heyið að húsa-
baki, görguðu þar og hoppuðu.
Strútur þangað, en lieyið var
hátt, svo að honum fataðist
uppgangan. Og þá hlakkaði nú
heldur en ekki i krummunum t
Loksins komst hann þó upp á
heyið, en þá flugu krummar
upp fyrir tún, settust þar á sinn
steininn hvor, görguðu ertnis-
lega og hældust um. Strútur
hleypur þangað og fer geyst. En
þegar hann er rétt að segja
kominn til þeirra, lvfta þeir sér
enn. Fljúga nú upp í brekkur,.
litinn spöl í senn, altaf lengra
og lengra! — Og altaf var Strút-
ur á harðalilaupum á eftrr
þeim.
Eg vorkendi rakkanum og.
reyndi að kalla á liann, en hann
var þá orðinn svo æstur og reið-
ur, að það bar engan áranguiv
Og svona gekk þetta lengi.
Eg þóttist A7ita, að liundurinn
mundi að niðurfalli kominn af
mæði og fyltist vonsku til hrafn-
anna. Mér þótti vænt um rakk-
ann, því að hann liafði margt
sporið af mér tekið og æfinlega
reynst vel.
Enn lyfta hrafnarnir sér til
flugs og stefna nú beint heim að
fjárhúsum. Mér dellur þegar í
hug, að nú muni þeir hugsa sér
að leika á rakkann, fljúga i æt-
ið og' hafa eitthvað af þvi á brott
með sér, láður en hann nái heim.
Eg kunni því miður, að Strútur
minn væri rændur, svo að eg
legg af stað til fjárhúsanna og;
fer greitt. Eg kom þangað rétt
í því, er hrafnarnir ætluðu að
steypa sér yfir bráðina, en þeir
urðu hræddir og hurfu l'rá.
Þetta voru bersýnilega all-mikil
vonbrigði og flugu þeir nú ó-
lundarlega í vesturátt og liurfu
von bráðara.
Strútur kom í þessum svif-
um og var svo móður og reiður„
að mér blöskraði. Eg ávarpaðí
liann lilýlega, klappaði honurn
og reyndi að sefa skap hans og
tókst það eftir langa mæðu. —
Lagðist liann þá fyrir lijá æti
sínu og hreyfði sig eklci fram í
rökkur. Og þegar eg kom til
hans um kvöldið, var hann enn
úfinn í skapi og vildi ekki fara
með mér. Hann hafði enga lyst
á að eta. Eg tók þvi þann kost-
inn, að bera ætið heim í bæjar-
sund og þar lá hann hjá þvi unr
nóttina.
Eftir þetta hófu krummarnir
þrollausar ýfingar .við rakkann.
Og fyrst í stað tókst þeim að
ergja hann svo og æsa, að liann
rauk upp í heiftaræði og elti þá
stundum lengi dags. En að lok-
um hætti hann að kippa sér upp
við krunk þeirra, liopp og ertni
og lét sem hann sæi þá ekki.
Það þótti liröfnunum auðsjáan-
lega miður, en urðu þó að hafa
það eins og hvert annað
„hundsbit“. —