Vísir Sunnudagsblað - 09.10.1938, Blaðsíða 3

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
J
FRÁ STAPA.
slciftast vegir vestur og norður
yfir Fróðárheiði til Ólafsvíkur.
— Þegar Rannveig hafði fundið
fyrir okkur slóðann í hrauninu,
árnaði hún olvkur alls góðs og
liélt síðan heim á leið.
Búðahraun er rómað fyrir
fegurð og þá sérstaldega fjöl-
skrúðugan jurtagróður, og hefi
<eg heyrt, að um 150 mismun-
andi jurtategundir hafi fundist
1 lirauninu; þar er þvi sannköll-
uð „paradís“ fvrir grasafræðinga
og má með sanni segja, að „þar
kenni margra grasa“. Hraunið
hefir runnið frá Búðaldetti, gig
í miðju hrauninu. — Við þrædd-
um götuna hægt og rólega; veð-
ur var þurt, en ekki verulega
bjart til fjalla, og Jölcullinn,
livers fegurð er við hrugðið á
þessum slóðum, skýldi sér með
þokulijúp, en við nutum samt
sem áður göngunnar um hið
gróðursæla hraun. Hellar eru
nokkrir í hrauninu og má helst
nefna Búðalielli í norðanverð-
um Búðakletti og Þjóðólfshelli
nokkru vestar; háða þessa hella
skoðuðum við á leið oldvar um
hraunið. Þegar kemur vestur
fyrir Búðaldett opnast útsýn yf-
ir Breiðuvikina. Fyrir vikinni er
Hraunlandarif, en inni fyrir þvi
heith’ Miðhúsavatn og ósinn
Grafarós. í vesturjaðri hrauns-
ins eru hæirnir Miðhús og Húsa-
nes.
í Breiðuvik þótti okkur fall-
egt. Við komum að hænum
Hamraendum, sem eflaust er
hest hýsti bærinn í sveitinni, og
sést langt að. Var þar tekið vel
á móti okkur og við lirestar á
heitu kaí'fi, sem kom sér vel,
sérstaklega með tilliti tik þess,
að seiinii hluta dagsins liafði
rignt nokkuð og við þvi liálf
kaldar og blautar. Eftir að við
liöfðum hlustað á veðurfregn-
irnar, sem ekki voru sem glæsi-
legastar, (spáðu nefnilega suð-
austanátt með „skúrahugleið-
ingum“, eins og konan sagði),
kvöddum við og héldum sem
leið liggm- að Stapa. Á kafla
liggur vegurinn utan í þver-
hnýptum sjávarhömrum; þar
lieitir Sölvaliamar. |Úti fyrir
hamaðist brimið á ljósgulu rif-
inu, en þar sem sjórinn gekk
upp að berginu hrotnuðu öld-
urnar hvítfyssandi á kolsvört-
um hraunhömrunum. Á leiðinni
eru nokkrar ár, t. d. Sleggju-
beina, og eru gangbrýr yfir
flestar þehra.
Lítum um öxl. Við auganu
blasir þá Breiðavíkursveitin
iðjagræn og liggja að henni
skjóhík fjöll, með fögrum og
mildum litum, en í fjarska Stað-
arsveitarfjöllin fagurblá. —
Framundan er nú Stapi og
Stapafell, sem er eins og pýra-
mídi i laginu, en nær ýmsir
hraunstraumar frá Jöklinum.
Að Stapa komum við um kl.
9 um kvöldið og fengum fyrir-
taks móttökur hjá frú Rristinu
i Eiríksbúð. Seinna um kvöldið
sýndu tveir drengh af heimilinu
okkur það markverðasta í ná-
grenninu, en það efu svokallað-
ar Stapagjár og eru þær ein-
hverjar hinar einlvennilegustu
bergmyndanir, sem eg hingað
til hefi séð. Alt er þar úr sorfnu
og slípuðu stuðlabergi, og
myndar það ótal gjár og ganga,
sem sjór gengur inn í. Ótal kyn-
legir ldettar eru útifyrir og má
af þeim nefna hinn þekta Gat-
klett, ennfremur Arnarklett
(eða Stapa), Lendingarldett og
Skemmuklett. — Á Arnarstapa
var fæddur og upp alinn Stein-
grímur Thorsteinsson skáld. -—
Morguninn eftir, (6. júlí)
var veður milt, en þoka yfir
öllum fjöllum. Okkur langaði
til að skoða Sönghelli, sem er
skamt norðan við Stapafell.
Ekkert varð þó úr þeirri ferð,
vegna veðurútlitsins. — Um kl.
10 lögðum við af stað frá Stapa,
heldur óupplagðar; eg hafði
sem sagt stokkbólgnað á fótun-
um, sennilega af kulda og vætu
og var nú sárfætt að ganga í
urð og hrauni; Anna hafði dott-
ið af lijólinu tveim dögum áð-
ur og meitt sig og Gunna var
þvi sú einasta, sem eitthvert líf
var í og reyndi hún óspart að
koma oklcur til.
Við gengum nú sem leið ligg-
ur uni Hellna, sem er sjávar-
pláss skamt frá Stapa. Utan við
Ifellnaplássið tekur við liraun-
laust svæði, sem nær út að Dag-
verðará. Þegar þangað var
komið fór heldur að létta til
iog sáum við nú, gegnum þok-
una, móta fyrir lieljarmiklum
og ferlegum bergrisum niður
við ströndina; það voru Lón-
drangar. Skömmu siðar sáum
við glitta i fannh i hliðum til
hægri handar við okkur. Jökull-
inn? Já, vissulega var það Jök-
ullinþ. Hægt og rólega lyrfti
liann af sér þokuhjúpnum og
um það leyti, sem við komum
að Dagverðará, var hann alheið-
ur. — Bærinn að Dagverðará
stendur við á samnefnda og er
liún ein af þeim fáu ám, sem
|frá Jöklinum falla. Við geng-
um í bæinn, sem er reisulegt
hvitmálað steinsteypuhús og
hittum þar gamla konu, sem
bar okkur mjólk að drekka og
sagði okkur til vegar.
I fljótu bragði má það aimars
þykja merkilegt, að engin stór
vötn skuli falla frá svo miklum
jökli sem Snæfellsjökli. En í
stuttu máli sagt eru það hin
óliemju mildu hraun, sem
gleypa svo að segja hvern vatns-
dropa, sem frá honum keinur.
Gufuskálamóða, sem rennur
norðan úr jöklinum, er einna
stærst og er með örlitlum jök-
ullit.
Athygli vegfarandans heinist
nú mest að Jöklinum og ósjálf-
rátt nýtur hann nálægðar sinn-
ar við hann, þótt Jökullinn héð-
an séð sé ekki eins fagur og
viða annarsstaðar af nesinu. —
Undirlendið, livers örlögum
Jökullinn liefir ráðið, er ömur-
lega lirjóstrugt og frá Dagverð-
ará nær liraunbreiðan svo að
segja óslitin alt norður á Hellis-
sand. Strjálbýli mikið er undir
Jökli, enda kostalitlar jarðir,
sem aðstöðu sinnar vegna eru
yfireitt illa hýstar. Um vegi er
ekki að ræða, heldur æfagamla
troðninga, sem minna á skreið-
arlestir fortíðarinnar, en ekki
menningu nútimans. Vatns"
skortur er tilfinnanlegur og erf-
itl með eldivið vegna móleysis.
— Fyrr á timum var geisimikið
útræði undan Jökli og af mestu
þáverandi verstöðvum mætti
nefna Dritvik sunnan og Gufu-
skála norðan Jökuls, en fátt er
það á þessum stöðum, sem ber
vott um hið mikla athafnalíf
þar á fyrri tímum.
Okkur ber nú óðfluga að hin-
um griðarmiklu risum á
ströndinni; drangai'nir, sem tal-
ið er að séu leifar af gömlum
eldgíg, eru tveir. Sá stærri (75
m.) er úr móbergi og er ldeif-
ur; hinn minni (61 m.) er úr
blágrýti og ókleifur. Munnmæl-
in segja þó, að maður nokkur,
sem fallinn var í ónáð, hafi klif-
ið hann til að forða lífi sínu, og
hafi hann hlaðið vörðubrot þar
uppi. Þrátt fyrir strangt eftirlit
tókst honum að komast niður
aftur og náðist ekki. Spurðist
ekkert til hans i mörg ár. En
þá bar það við að frönsk fiski-
dugga kom að Stapa til að
sækja vatn, og spurðist þá að
íslenskur maður væri á skipinu.
Eklcert vildi sá góði maður
minnast á liagi sína, eða hvaðan
liann væri, þegar hann var
spurður að því, en fór með visu
þessa:
i
Enginn fer nú upp á drang,
enginn lileður vörðubing.
Gæfan mun þeim ganga i fang,
sem glingrar við þá spásséring.
i
Og þóttust menn þá fullvissir
um að þar hefði verið maður
* sá, sem kliiið hafði drajigann
endur fyrir löngu. — Heýrt hefi
eg að stærri drangurinn væri
vígður og þvi kallaður „Kristni-
drangur“, en hinn „Heiðni-
drangur“. Talsvert varp er í
dröngunum. — Okkur dvaldist
lengi niður við flæðarmáhð hjá
þessum stórskornu kunningj-
um oldcar og nutum í návist
þeirra veðurblíðunnar og hrika-
leik náttúrunnar.
Skamt utan Lóndranga er
bærinn Malarrif og liggur syðst
af bæjum á nesinu. Mættum við
þar mikilli gestrisni og alúð
heimilisfólksins.
Næsti áfangastaður var nú
Einarslón og komum við þang-
að um 5 leytið. Böm af bænum
fóru með okkur um nágrennið
til að sýna okkur það mark-
verðasta. Hér eru, eins og viða
annarsstaðar á þessum slóðum,
mörg örnefni, sem koma heim
við Bárðar sögu Snæfellsáss.
Börnin kunnu skil á öllum ör-
nefnum og vorum við margs
fróðari eftir frásagnir þeirra.
Framh.