Vísir Sunnudagsblað - 10.09.1939, Síða 1

í
Það var ekki fyr en á þessu
herrans vori 1939, að e'g vissi að
Raufarliólshellis væri að neinu
getandi. Eg liafði að sönnu
heyrt liann nefndan, en síðan
ekki söguna meir. Og það var
eins og hvert annað tilvik, að eg
fékk að sjá þetta náttúruundur.
Daginn sem siðasti árgangur-
inn átti að fara til „Abessiníu“
í vor, þá var eg staddur niðri
á vinnumiðlunarskrifstofu. Eg
komst að því, að það mættu
ekki allir, sem höfðu fengið
kort, og endirinn verður sá, að
eg komst í eitt skarðið. Eftir
því sem e'g hefi komist næst, þá
liefir verið skírt „Abessinía“
það svæði af Reykjanesskagan-
um, sem liin nýja Suðurlands-
braut á að liggja eftir. Nafnið
sjálft er valið sem mótsetning
við hina köldu en grasgefnu „Sí-
beríu“, enda er „Abessinía“ al-
ger andstæða.
Iðrakvalir hennar og umbrot
hafa svo að segja eytt öllum
gróðri og lagt hann undir
hramm hinnar köldu og þögulu
hraunhellu.
Einu ljósu blettirnir þama
eru smáþorpin og hverirnir,
sem eru eins og vinjar í þessu
mikla hraunflaumi. Þarna, sem
við voram að vinna, skamt frá
Svínslæk í Ölfusi var ekki nema
klukkutíma gangur í hellinn.
Ekki gátum við samt fengið
neinar upplýsingar um hellinn
hjá fólkinu, sem bjó þarna í
kring, en eánhverjir af árgang-
inum á undan höfðu gengið í
hann og í okkar flokki voru
menn, sem höfðu lýsingar frá
þeim og einnig var til kort, sem
sýndi afstöðu hans.
Ekki voru menn á eitt sáttir
um að leggja í þessa för. Sum-
ir báru við leti, aðrir skó- og
orkusliti og enn aðrir töldu
þetta beinan lífsháska. Þeir
sögðu hættu á grjóthruni úr
livolfi hellisins og svo gæti ver-
ið kolsýruloft þegarinnardrægi,
EFTIR IIALLDéR PÉTIJIISISOIV.
sem gæti bráðdrepið menn. En
við þessu kom einliver með þá
hugspeki, að fylla vasa sína af
súrefni, áður en inn væri farið
og blanda svo þegar með þyrfti.
Fyrra sunnudaginn, sem við
vorum þarna fyrir austan, fóru
svo nokkrir af félögum okkar i
hellinn. Við, sem heima sát-
um, fengum stór orð um leti,
hugleysi og lífhræðslu. Þeir
komu svo aftur um kvöldið með
ýmsar minjar af grjóti, sem
bentu til áð væru úr helli, og
létu mikið yfir því, hve langt
þeir hefðu geligið inn, en ekki
sögðust þeir hafa komist í hotn.
Við vorum ekki búnir að
gleyma þeim stóru orðum í
okkar garð, og hártoguðum frá-
sögn þeirra á allan liátt og gerð-
um grín að förinni. Alt var þetta
þó í gamni, en samt ákváðum
við nokkrir þá að ganga í hell-
inn næsta sunnudag og slá
þeirra för algerlega út.
Sunnudagurinn rann upp
bjartur og fagur og eftir mið-
dag var ákveðið að halda af
stað. En verst gekk fyrir sum-
um að fá sig sæmilega skóaða.
Hraunið er svo ilt fyrir skó-
fatnað og vetlinga, að því trúir
enginn, sem ekki he'fh' reynt.
Það var hreinasta undur, ef
vetlingar entust daginn í vinn-
unni. — Eg var á lélegum
gúmmístígvélum, enda þurfti eg
að líma á þau á hverju kvöldi.
Pétur Sigurðsson flokksstjóri
bjó vel af lími og gúmmii, enda
var oft brosað að ferðum mín-
um þangað. Eg kom um líkt
léyti á liverju kvöldi í braggann
til hans og stansaði við rúm
hans undurfurðulegur og sagði
að nú þyrfti eg að líma. Þá hló
Pétur og rétti mér það sem
þurfti. Auðvitað sagðist eg eiga
nóg af þessu fyrir sunnan og vís
væri borgun hjá bónda. En nu
man eg að þetta er ógert, enda
Pétur ekki eftir því gengið og
mér er það náttúrlega ósárt,
vegna þess, hve hann liló mik-
ið að vandræðum mínum. Nú
náði eg mér í tréldossa af fé-
laga mínum, sem fór suður
kvöldið áður. Við höfðum með
okkur snæri, ef til mælinga
kæmi og 3 gasluktir. Einnig
höfðum við stafi í höndum, svo
ferðin minti ekki lílið á ísraels-
me'nn, er þeir gengu út af
Egiptalandi.
Nú höfðum við einn með,
sem hafði farið þetta áður, svo
ekki þurfti að óttast villu. —
Ferðin sóttist sæmilega, en alt
var í fangið, svo skóbúnaður og
hiti hleypti út á okkur svitan-
um. Við tróðum ýmist sandinn
eða hraunið, því ekki steyttum
við fót okkar við gróðri. Eftir
því sem ofar dregur eykst út-
sýnið og okkur opnast sýn yfir
suðurhluta Reykjanesskagans.
En sýnin er hara hraun, hraun
og aftur liraun, og kringum
þessa hraunskellu glitrar sjór-
inn eins og silfurspöng. Hugur-
inn dregst að þessari ógnar eyði-
leggingu,isem manni finstaðliafi
átt sér stað hér, — en hver get-
ur dæmt um hvenær móðir
náttúra er að eyðileggja eða
byggja upp? Alt er á breytilegri
hringrás, breytingin er lifið
sjálft, án hennar væri það ekki
til. Þó er ekki hægt að slíta hug-
ann frá því, hvað hafi verið hér
undir. Hafa kátir lækir hoppað
hér áður í skógivöxnum gilj-
um og leyst tungur elskendanna
úr læðingi ?
Hafa lítil börn, með sólskins-
hros og silfurskæra hlálra, ver-
ið hér að leikjum, eða hafa ein-
hverjir átt alla sína liamingju
og framtíð undir þessari þungu
hellu? Vertu ekki svo heimsk-
ur að spyrja, þú færð engin
svör. Heilabrotin geta bara
komið þér til að misstíga þig,
eða falla ofan i hraungjótu og
brjóta þín eigin bein. — Eg
kalla í fararstjórann og spyr
hvort þetta fari nú ekki að stytt-
ast, og hann bendir mér á
nokkra hraunhóla, sem eru að
koma fram.
Til skýringar á legu hellisins
skal tekin liér upp grein úr
Ársriti Ferðafélagsins 1936.
„Raufarhólshellir er í Eld-
borgarhrauni austan Torfudals-
lækjar, skömmu áður en hraun-
inu fer að halla að marki niður
að Ölfusi, um 3 km. í norður af
Vindheimum. Hellirinn er tals-
vert vandfundinn. Er hann nær
vestri brúninni og segja nokkr-
ir hraunhólar til um legu lians.
Er einn hólanna hæstur, en rétt
norður af honum er annar
minni með vörðu á, og í þeim
hól sunnanverðum er op hellis-
ins.“
Alt kemur þetta lieim. Hóll-
inn með vörðunni kemur fram
og von bráðar stöndum við hjá
hellisopinu. Það er ekki frítt við
að það grípi mann ónotakend,
við að eiga nú að stinga sér nið-
ur í iður jarðarinnar. Hellisopið
er stórt og stórgrýtt, en ekld
vinalegt. Grjótið í loftinu sýnist
hanga eins og það sé altaf til-
búið að falla niður, — og ham-
ingjan hjálpi nú þeim, sem fá
þá smábita í líkamann.
En nú er of seint að snúa aft-
ur, og inn er haldið, hvað sem
við tekur. Nokkrum tugum
metra inn af hellismynninu eru
tvö göt eða raufir á þakinu,
með dálitlu millibili og af þessu
dregur hellirinn nafn sitt. Niður
af þessum raufum myndast há-
ar snjósúlur í hellinum. Þarna
fremst er næg birta, bæði af
snjónum og ljósinu, sem kemur
niður um raufirnar.
Þessi hluti hellisins, eáns og
víðast, er afar stórgrýttur og