Vísir Sunnudagsblað - 12.11.1939, Blaðsíða 2

2
VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
Sögunarvélin.
Árið 1912 kom Þórður liingað
til bæjarins, og kom þiá sem
oftar til Jóns Halldórssonar,
hins kunna Vestfirðings. Sýndi
Jón honum og lofaði honum,
að þukla um nýfengna sögunai'-
vél, en þá datt Þórði i hug, að
reynandi væri að smíða eina
slika. Er heim kom hóf Þórður
starfið og hjó í fyrstu til líkan
af vélinni, en smíðaði hana sið-
ar í fullri stærð, er liann taldi
að hann hefði náð nægilega
góðum árangri. Sögunarvél
Þórðar er öll gerð úr venjuleg-
um viði, en legur úr eik, en
stálteinn gengur í gegnum efra
hjólið og er vélin öll hin mesta
dvergasmíði, og vinnur verk
sitt prýðilega. Notar Þórður
hana enn i dag við vinnu sína
og hefir hún sparað honum
mörg handtökin um dagana.
Vélin er stigin og sagarhlaðið
liggur um hið efra og neðra
hjól, og mun blaðið vera hið
eina, sem Þórður hefir ekki
smiðað sjálfur i véhnni.
Þegar þess er gætt, að á þessu
skeiði ævinnar átti Þórður sama
og engin áliöld, sem áhöld gátu
kallast, og öll hafði liann þau
sjálfur gert, má telja vélina
liina mestu dvergasmíði, og
myndi ekki allir ófaglærðir
menn, þótt sjáandi væru, leika
þetta eftir Þórði. Þessi smíði
vakti einnig allmikla athygli á
þessum einstaka manni viða
um land, og nokkru seinna xæit
Ti-yggvi heit. Þórhallsson, sem
þá var prestur á Hesti, um hann
langa grein, og skýrði frá lífi
hans, störfum og þrautseigju.
Úr þessu varð Þórður nxiklu
umsvifameiri við smíðarnar, og
gekk nú alt greiðlegar fyrir
lionum, enda kom hann sér nix
upp verkfærum snxótt og smátt.
Skápurinn með snúnu
súlunum.
Meðal þeirra gripa, seixx Þórð-
ur hefir smíðað er skápur einn
fagurlega gerður, er hann færði
að gjöf Ólínu systur sinni, konxx
Eyjólfs Eiríkssonar kaupmanns
liér í bænum. Smíðaði hann
skápinn að Mófellsstöðum, en á
sltápinn framanverðan liugðist
hann að setja snúnar súlur, er
rendar skyldu hér syðra.
Lagði hann nú af stað til höf-
uðstaðarins, og konxst liingað
lieilu og lxöldnu með skápinn,
en er hingað kom var úr vöndu
að ráða, með því að hér gat
liann hvergi fengið snúnar súl-
ur rendar. Þessu kunni Þórður
illa, en vildi þó ekki gefast xipp,
óg réðist hann þá i það verk að
skera súlurnar með hníf, þótt
það væri hið nxesta vandaverk.
Þórður lauk skápnum, og segja
íxiér það færir snxiðir, að svo
haganlega séu súlxxrnar skorn-
ar, að tæpast megi greina að
þær sé ekki rendar i rennibekk.
Smiður sveitarinnar.
Þótt Þórður liafi sixiíðað
marga fagra gripi hefir hann
þó lagt megináherslu á það, að
búa til nytsama hluti og þarfa
fyrir sveituixga sína, enda liefir
hann verið aðalsmiður sveitar-
innar nú um margra ái-a slteið.
Hefir hann snxíðað anxboð öll,
glugga, fulningahxirðii', mynda-
ramnxa, vagna og vagnhjól og
ótal margt fleira. Náið í vagn-
hjólin smíðar þó Kristinn Jóns-
son vagnasnxiður venjulega
fyrir hann, og nú orðið lætur
hann aði’a hjálpa sér með að
saga bognar línur.
En Þórður hyggur ekki að
smíðinni einni á sanxa hátt og
venjulegt er, heldur fæst hann
einnig við að finna xipp margs-
kyns tæki, sem gera honunx
snxíðina auðveldax-i. Þannig hjó
hann til vei'kfæri í fyrra til þess
að húa til tappa á geislana í
vagnhjólum. Verkfæri þetta er
samansett af járnröri og stál-
tömx og sveif, og er því er snú-
ið tálgar það tappana til, þann-
ig að þeir vei'ða allir edns, og
er þetta mikið hagræði við,
hjólasmíðina. Hjálpaði honum
vinur lians Ki'istinn Jónsson
vagnasmiður við að ganga end-
anlega frá verkfæri þessxi og
lauk nxiklu lofsorði á liugvit
lians.
Dvölin að Mófellsstöðum.
Eins og getið var í upphafi
hefir Þórður alið allaix aldur
sinn að Mófellsstöðuxxi, og býi'
hann þar nú lijá hróður sínum,
Vilmundi, og nýtur þar um-
hyggju og ástúðar i ríkum
nxæli. Lætur Þórður þess sér-
staklega getið, að börn öll liafi
vei'ið honum afar góð og greið-
vikin, og ávalt vei'ið í’eiðubúin
til að fylgja lionum, og snúast
fyrir hann.
Frá hernsku liefir Þórður
gengið að ýmsum verkum auk
smíðanna. Hefir hann þannig
unnið í mógröfum, aðallega við
að kasta frá, og hann hefir tek-
ið á móti lieyi á hverju sumri,
leyst úr sátum og borið Ixeyið
upp. Ávalt hefir Þórður verið
við góða heilsu frá því er lxann
komst á legg, en það sem hann
telur að notadrýgst hafi hon-
um oi’ðið er sú lífsspeki að láta
liverjunx degi nægja sína þján-
ingu, og fást ekki um þótt eitt-
hvað beri út af.
Á Mófellsstöðum gengur
liann einn milli húsa, og er
lxann telur sig vera kominn
miðja vega liefir lxann það til
marks, að hann slær saman lóf-
um, en við það tekur undir í
lilöðnnni og gengur liann úr því
á hljóðið.
Hestamaður góður.
Þórður er liestamaður mikill
og talinn reiðgopi í sinni sveit.
Hefir hann ganian að af hleypa
gæðingunum, og ekki dettur
hann af lxaki, og skákar þar
mörgum vönum hestamönnum,
senx sjáandi eru. Verst þykir
honum, ef hestur hleypur
skyndilega og óvænt xit undan
sér, en þótt hann setjist á bak
hálftömdunx hestxim kemur það
ekki að sök, nxeð því að þá er
hann við öllu búinn. Þórður
hefir mikla ánægju af liestum
og ríður oft unx sveitina, jafn-
vel til Borgarness. Ríði hann að
hliði, eða fram lijá klettum,
finnur hann það greinilega og
kenxur því Ixlindan að því leyti
ekki að sök. Er það endui'varp
loftsins, senx hann er svo næm-
ur fyrir.
Ferðirnar til Reykjavíkur.
Eins og getið var unx i upp-
hafi kemur Þórður liingað
nokkrum sinnunx á ári, og fer
liann þá oft einn ferða sinna
þar til hingað kenxur, en hér
fær liann fylgd xinx göturnar.
Segir liann, að Reykvíkingar
liafi altaf tekið sér vinsanxlega
og leyst fram úr vandræðum
lians, þannig að liann hafi ald-
rei hingað farið ærindisleysu.
Þótt enginn liafi fengið hér
efnivið hafa þeir Hjálmar Þor-
steinsson, Jón Halldórsson,
Kristinn Jónsson og Magnús
Guðmundsson skipasm. leyst
úr vandræðum lians, þannig að
liann hefir altaf haft úr nægu
að smíða. Reykjavíkurferðix’n-
ar verða honunx að öðru leyti
til ánægju, með því að hér hitt-
ir lxann, auk .ættingja og vina,
marga þá, sem hann hefir gam-
an af að tala við og fræðast af,.
en þvi næst lieldur hann heim
að nýju til starfa sinna.
Þórður varð 65 ára nú i vor,
en það má ekki á honum sjá.
Heldur lianix óskertum lífs- og
sálarkröftum, en það veldur
honunx nokkurrar áhyggju, að
nú eru taugarnar teknar að bila.
„Eg finn það, að eg má
minna missa en aðrii\“ segir
Þórður, en liann lætur þó hverj-
unx degi nægja sína þjáningu.
K. G.
Þessi mynd sýnir stærsta hjólhai'ða í heimi — 10 fet í þver-
mál og 700 ensk pund að þyngd. — Er hann einn af sex, sem
steyptir eru í Akron í Ohio-fylki U. S. A.»fyrir næsta Suður-
pólsleiðangur Byrds. Á að nota þá á einskonar lieimskautabíl,
senx nota á til fei'ða á ísnum.