Vísir Sunnudagsblað - 30.03.1941, Qupperneq 6

6
VÍSIK SUNNUDAGSBLAÐ
fullyrðingarnar eru ótrúlega
vanhugsaðar. T. d. þessi raáls-
grein: „Yið getuni að vísu enn
sagt, að allt sé það gott mál, sem
þar (o: „í fornum helgii’itum
þjóðarinnar“, líkl. átt við fslend-
ingasögui', Sturlungu og rit
Snorra, e. t. v. líka við þýðingu
Brands ábóta á Alexanderssögu,
Maríusögu og aðrar þýðingar
frá 13. öld) er að finna, en við
getum alls ekki sagt, að allt sé
fordæmanlegt, sem þar er ekki“.
Fyi’ri fullyrðingin þarna er vit-
leysa. Við getum alls ekki sagt,
að allt sé gott mál, sem þar er að
finna. Auðvitað voru til ritliöf-
undar þá eins og nú, sem hvorki
voru orðhagir né smekkvísir á
mál, og önnur fjarstæðan frá er
það, að öll orð og merkingar
orða, sem góðar voru og gildar
þá, séu það að sjálfsögðu nú.
Þarna er A. allt í einu orðinn
sekur urn þá synd, sem liann
bregður mér og öðruin ranglega
um. Síðari fullyrðingin er svo
sjálfsögð, að það er ótrúlega
barnalegt að halda, að nokkrum
skrifandi manni sé þörf þeirrar
fræðslu, sem í henni felst, þvi
að meiia og minna af oi’ðafox’ða
hvers einasta nútímamanns er
ekki til í fornmálinu, a. m. k.
ekki í þeiri'i merkingu, sem nú
er í orðin lögð.
„Það er sjálfsagt skáldaleyfi“,
segir A., „að tala í líkingum, og
stundum jafnvel dálítið tvíi-ætt
eða nxargrætt“. Hver neitar því
eða hefir neitað? A. m. k. ekki
eg, nema ef A. meinar, að skáld-
in hafi einkai'étt á þessu. Eg lief
nefnilega leyft mér þetta stund-
um, þótt ekki sé eg skáld. Arnór
raunar líka, en liann telur sig nú
ef t. v. skáld, svo að liann sé ekki
sekur um neitt einkaréttai’brot.
En hvers vegna er talað í líking-
um? Er það ekki gert til þess
fyrst og fremst, að gera lesend-
um og lieyrendum Ijósara og
skiljanlegra það, sem verið er
að segja frá, svo að þeir geti
skynjað það sem gleggst í hug-
anum? Eða í öðru lagi til þess,
ef Úkingin er tvíræð eða marg-
ræð, að hún sé nokkurs konar
hjúpur um hugsunina, í þvi
skyni gerður, „að andann gruni
enn þá fleira en augað sér“ (o:
aðra merkingu eða liugsun en
þá, sem beinast liggur við eftir
orðunum) ? Eg held það. Þess
vegna met eg líkingar — og lýs-
ingar, sem sama máli gegnir
um — eftir því, hversu vel þetta
tekst. Ef líkingin er torræðari
en það, sem hún á að skýra, eða
ef hjúpurinn um hugsunina í
tvíræðri líkingu eða margræðri
er svo þéttofinn, að eklcert
grysjar i gegn, er geti vakið svo
mikið sem grun lesenda um,
hvað undir honum er dulið —
ef það er þá nokkuð, — þá á
hún ekkert erindi, nema ef vera
skyldi það, að vekja hros á
kostnað Iíkingarliöfundar. Gotl
dæmi um það er „lóukvakið á
þorranum“ hjá A., þegar liann
er að líkja gamansemi Jónasar
Hallgrímssonar við það. Þessi
líking er vita-gagnslaus til að
skýra það, sem lienni er ætlað,
og raunar verri en það, því að
þarna er því, sem margir þekkja
og allir geta kynnt sér, likt við
það, sem aldrei á sér stað og
enginn hefir því getað né getur
kynnzt. Með sama eða líku
marki er fjöldinn allur af lík-
ingum Iviljans brenndur, og hef
eg nefnt þess svo mörg dæmi i
Lesbókargrein minni, að eg tel
óþarft að gera það á ný.
Arnór segir, að eg kunni illa
að draga mörkin milli þess sem
eg skil og skil ekki, og umþaðsé
grein mín um málfar H. K. L.
„hinn ógurlegasti vitnisburður"
fyrir mig. Þetta er nú ekkert
annað en „hinn ógurlegasti
sleggjudómur“, því að A. hef-
ir ekki einu sinni reynt þarna,
að finna þessum orðum stað.
Og þar sem liann liefir fyr í rit-
gerð sinni sýnt lit á að reyna
það, hef eg sýnt, að því hjali
lians er enginn fótur fyrir annar
en lians eigin misskilningur.
Nægir að vísa um það til þess,
sem sagt liefir verið áður í grein
minni, jafnóðum og A. hefir gef-
ið tilefni til.
Síðast í ritgerð sinni kemur
A. aftur með samlíkinguna um
„landnám" Laxness. Eins og áð-
ur er sagt, finnst mér samlík-
ingin óheppileg. Samliking mín
um aflabrögð hans sýnist mér
betur fallin til skilnings, bæði á
honum og líka á „málvernd“
Spánn
er enn ílakandi
í sárum eftir borgarastyrjöldina.
Eftir Henry P. McNulty, fréttaritara U. P. í Ziirich.
draugaborg —- hvergi sést ljós i
Fyrir skemmstu birti
Vísir grein um Portúgal
eftir þenna fréttaritara U.
P., er var á leið frá New
York til Ziirich. Hér fer á
eftir önnur grein hans um
* þetta ferðalag.
Spánn ber eimþá merki horg-
arastyrjaldarinnar, sem laulc
fyrir rúmum 20 mánuðum.
Heilt hverfi í Madríd er eins og
Arnórs. En hún er, eftir því sem
hann sjálfur segir, m. a. fólgin
í því að verja það af afla Kiljans,
sem liann telur notandi, gegn
skilningsleysi og ágengni þeirra
manna, sem ekki eru færir um
að meta hann, „því að þetta er
nú orðin „okkar“ eign, og það
eign, sem „okkur“ þykir vænt
um og „við“ viljum ekki af
liendi láta“. Eg ætlaði nú aldrei
að ásælast neitt af aflanum, eg
vildi bara, að versta ruslinu væri
fleygt í sjóinn, til þess að það
ataði ekki fjöruna. „Þið“ megið
því verja aflann og liirða fyrir
mér. Verði „ykkur“ að góðu!
26. febrúar 1941.
S. J.
Leiðrétting:
í þeim kafla þessarar ritgerð-
ar, sem prentaður er í Sunnu-
dagshlaðinu, er kom út 23.
marz, er ein prentvilla, er máli
skiptir, á 2. bls., 3. dálki, 18.
línu a. o. stendur vandari í stað-
inn fyrir óvandari.
glugga og maður getur-gengið
langar leiðir, án þess að nokk-
ur lifandi vera verði á vegi
manns. Jafnvel í miðbænum
sjást enn þá á húsunum örin
eftir riffilkúlur og sprengikúl-
ur.
í sumum hinna eyðilögðu
íbúða hengja fátæklingárnir
einhverja dulu fyrir gínandi
opin og húa þar, eins og ekkert
hafi í skorizt. En allur austur-
hluti borgarinnar slapp tiltölu-
lega vel við allar eyðilegging-
ar og nautaatssvæðið slapp án
minnstu skrámu.
Þegar eg kom til Madríd voru
ibúarnir i hátíðaskapi, því að
það var nýhúið að leyfa fram-
leiðslu á bjór og leigubílar voru
aftur komnir i notkun, eftir
margra mánaða „hvíld“.
Himmler kvaddur
með viðhöfn.
Daginn sem Heinrich Himm-
ler, yfirmaður Gestapo, fór frá
Madríd, eftir að liafa verið á
ráðstefnu með Franco, beið eg í
fimm klukkustundir í rigning-
arsudda eftir að sjá viðhöfnina
og hersýninguna þegar hann
færi. Allsstaðar voru fánar við
hún til lieiðurs honum. Á ein-
um nasistafánanum sneri þó
Þórshamarinn öfugt.
Himmler ætlaði með flugvél
frá Madrid og leiðin, sem. hanu
átti að aka um, var varin með
£ Bandaríkjunum er nú hafin framleiðsla loftvarnahyrgja i stórum stíl. Hér sézt bvrgi, sem
þykir liafa reynst sérstaklega vel.