Vísir Sunnudagsblað - 05.10.1941, Side 5
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
inna alda, getinn við ekki hjá
því komist, að hugsa til þeirra
atburða, hamfara þeirra og
vægðarleysis, sem gerzt liafa í
Landsveit. Við getum heldur
ekki komist hjá því, að setja
okkur í fótspor þessa fólks, sem
lifað hefir liverja hörmungina
á fætur annarri og þó ekki bug-
ast, fyrr en allar bjargir voru
bannaðar.
Við skulum líta í okkar eigin
barm og reyna að gera okkur
ljóst, hvernig okkur vrði við,
ef við finndum jörðina sveifl-
ast í bylgjum undir fótum okk-
ar, eins og öldurót á útsæ, sæj-
um heimili okkar og penings-
hús, árangur margra ára strits,
hrynja í einni svipan í rúst. —
Myndi okkur ekki Ijregða við þá
sjón, sem borið hefir fyrir augu
Landsveitunga, er þeir sáu log-
andi hraunstraum vella í áttina
til byggða, sjá þessa glóandi
eðju lykkjast áfram í kolsvörtu
myrkri í áttina til sín? Hér má
geta þess, að í gosinu 1845 stað-
næmdist hraunið, sem vall upp
úr Heklugígum, í aðeins 80
faðma fjarlægð frá hænum i
Næfurholti. Eftir íslenzkum
vegalengdum munaði hér ekld
hársbreidd, að hraunið steyptist
jdir hæinn, svo að ekki stæði
steinn yfir steini. Myndi oklcur
geðjast að því, að verða að
kveikja ljós dögum og vikum
saman um miðjan dagini',
vegna öskusorta, og ef við liætt-
um okkur út, að fá þá grjótregn
yfir sig, eins og kúlnabrot í stór-
orustu? Þætti okkur lífvænlegt
að húa við rætur fjalls, sem
tæki einn góðan veðurdag til að
orga og drynja svo hátt, að eng-
inn fengi svefnfrið um nætur,
og þegar hæst léti í því, tækju
önnur fjöll undir og orguðu
með? Myndi okkur þykja það
lifvænleg afkoma, ef fjárstofn
okkar drægist upp og dæi, af þvi
að landið, sem hann stæði á,
væri þakið ösku og vikri, og
grastopparnir, sem upp úr
standa, væru eitraðir?
Getum við sett okkur inn í
lif, haráttu og hörmungar fólks-
ins, sem þarna hefir búið og
þola varð allar þessar raunir,
eins og þær raunverulega voru?
Getum við, sem erum lilutlaus-
ir áhorfendur og aldir upp í mak- ’
indalífi nútímans, selt okkur inn
i hræðileik hinna örlagaþrungnu
augnablika, þegar allt kollvarp-
aðist, sem fólkinu var heilagt,
og lifsviðleitni og lifsvonir þess
hrundu í rústir?Eg held aðef við
hefðum getað fundið til að ein-
Lim tíunda hluta við það, sem
Landsveitungar hafa orðið að
þola, hefðum við aldrei fengið
skilið hvernig nokkur mann-
eskja gat ilengst i Landsveit.
VII.
Það var núna í haust, að eg
var á ferð uppi í Landsveit. Það
var kvöld, og það húmaði. Grani
hvítgrái reiðskjótinn hans
Hákonar skógræklarstjóra — bar
mig yfir remisléttar lynggrónar
valllendisflatirnar frá Skarfa-
nesi inn að Lambhaga. Klárinn
reisti höfuðið upp i fangið á
mér, frísaði af fjöri, augun
tindruðu af ákafa og hann Iiopp-
aði upp i loftið, af því að hann
fékk ekki að hlaupa eins og
hann vildi.
Úli var mild hauststemning,
sól var hnígin til viðar og ang-
urvært húm færðist -yfir landið.
Grá þokubönd teygðust fram
með undirhlíðum Heklu og alla
leið vfir að Búrfelli, en fjalla-
toppar og tindar stóðu upp úr.
Eg barst óðfluga áfram, í
gegnum lyrigi vaxna sandhóla,
yfir flatir og skógarrjóður og
loks yfir að heinvöxnu og há-
vöxnu skóglendi á hökkuni
Þjórsár. Það var enn að mestu
grænt, en byrjað þó að taka á
sig haustliti. Lyngið og kjarrið
hafði þó tekið meiri lithreyting-
um, enda voru litirnir þannig,
sem þeir geta fegurstir verið.
Þeir voru rauðir og gulir og
hleikir, grænir og hrúnir. Á hak
við þá var svartur eyðisandur,
óraflæmi að víðáttu, en handan
við sandinn gnæfði Hekla eins
og bergþurs í álögum — en á-
lögin voru úfgrá þokubönd, sem
kysstu á heiðbláan fald fjall-
drottningárinnar.
Ef til vill hefi eg skilið í fyrsta
sinni þetta kvöld, hvað álög
voru. Og eg held að eg hafi skil-
ið það vegna þess, að eg var á
valdi þessara álaga sjálfur. Eg
var svo háður umliverfinu, sem
cg bærðist í, endalausum löfr-
um þessarar óumræðilega un-
aðslegu kvöldslemningar, að eg
óskaði þess af heilum hug, að
liéðan þyrfti eg aldrei framar
að hverfa og að eg mætti lifa
og deyja á þessu fagra landi.
Og þá skildi eg það, að íhúar
Landsveitar eru bundnir í á-
lög. Hún er svo röm, taugin,
sem dregur rekka til föðurtún-
anna hér, að Inin sleppir ekki
tökunum á neinum, fyrr en
liungur og eymd liafa pískað
hann og lamið á hrott. Eg hygg
að það sé hin giftusnauða Hekla,
sem hindur Landsveitunga
sterkustum lökum við sveitina
sína.
Þessi Hekla! Er það tilviljun
ein, að hún skuli liafa verið
kvenkennd? Eg veit það ekki —
en hitt veit eg, að hún sameinar
lcvenlega kosti — og lesti, eins
og þeir geta ríkastir verið í kven-
legu eðli. Hún er svo fögur, að
enginn getur látið hjá líða að
dá fegurð hennar, lmn er eirð-
arlaus og heit — svo lieit, að
hún byltist í hamfara æði, þegar
ástríður hennar ryðja sér braut,
hún er öllum ótrygg, leiðir ó-
gæfu yfir alla þá, sem unna
henni, og einna mesta yfir þá,
sem unna henni heitast og næst-
Jr henni standa.
Nú skil eg hví Landsveitung-
ar hafa ekki flúið ógæfu sína.
Þeir gátu það ekki. Hekla heill-
aði þá með fegurð sinni og batt
þá í óumflýjanleg örlög. Það er
ávallt og allstaðar hin dularfulla
og giftusnauða fegurð, sem á-
lögunum veldur og vefur manni
fjötur um fót.
Ása: Mér þykir mjög leiðin-
legt, að eg skyldi setjast á gler-
augun yðar, læknir.
Læknirinn: Það gerir ekkert
til, þau hafa séð margt mis~
jafnt um æfina.
Hann er heimsfrægur tennis-
leikari þýzkur. Enginn veit hér
lieima hvort liann er lífs eða
liðinn, en hann var kallaður í
herinn slrax og stríðið hrauzt
út.
Stjórnin í Peru viröist hafa á-
huga fyrir kappakstri. Aö minnsta
kosti hefir hún ákveöiö aö verja
20.000 „soles“, sem mun jafn-
gilda um 21.000 kr. ,til styrktar
fjórum kappakstursmönnum, sem
hafa hug á aö taka þátt í aöal-
kappakstri S.-Ameríku, sem fer
fram milli Caracas í Venezuela
og Buenos Aires og hefst 16. sept.
George Washington Wynne var
clreginn fyrir dómara fyrir aö hafa
ekiö með ólöglegum hraöa. Hann
kvaöst hafa ekiS of hratt vegna
þess, aö hann ætlaöi aö fara aö
ganga í hjónahand. Dómarinn
sagðist ekki taka þann framburö
til greina, hann væri of oft not-
aöur. Þá tók Wynne upp leyfis-
bréfitS, kallaöi á kærustuna, sem
var meöal áheyrenda, og þá lét
dómarinn kæruna niöur íalla. Svo
gaf hann Wynne og kærustuna
saman!
1 byrjun styrjaldarinnar mættust utanríkismálaráðherrar Dana, Norðmanna og Svía í Osló til að
ræða vandamál sín og samvirinu milli landanna. Þeir eru, talið frá vinstri: Dr, Muneh, Danmörku,
Koht, Noregi og Sandler, Svíþjóð.