Vísir Sunnudagsblað - 12.04.1942, Blaðsíða 2

2
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
sitt. Kvennaskólanum veitir for-
stöðu stofnandi hans og eigandi,
Árný Filipusdóttir, sem mörg-
um er að góðu kunn, fyrir gest-
risni, listfengi og fádæma
dugnað í starfi sínu.
Þá er í Hveragerði stærsta
sundlaug landsins. Stjórnandi
liennar er þjóðkunnur ágætis-
maður, Lárus Pdst sundkennari.
Uppi í hliðinni, undir Reykja-
fjalli á Jónas Jónsson frá Hriflu
sumarhústað, ásamt fleiri góð-
um mönnum. Annar alþingis-
maður er nýbúinn að byggja sér
liús í Hveragerði: Jóhannes úr
Kötlum, sem er þjóðinni reynd-
ar kunnari fyrir skáldskap sinn
en þingmensku,. að hvoru-
tveggja ólöstuðu. Fleiri lista-
menn eru hér húseltir, og í ráði
að enn nokkrir flytjist hingað,
og er það vel. Einn dýrmætasti
auður íslenzku þjóðarinnar eru
listamenn hennar, og hefir aldr-
ei verið meiri nauðsyn til að
hlúa vel að þeim en nú. Og liér
i Hveragerði myndi þeim líða
vel, ef þeim væri gert kleift að
pignast hér heimili, og lifa
sæmilegu líí'i. Vonandi þekkir
nú þjóðin sinn vitjunartíma, og
sér sóma sinn i því að reisa nú
]jegar þetla listamannahús, sem
lengi hefir verið um lalað! Því
væri hvergi betur í sveit komið
en i Hveragerði, og nú eru til
nógir peningar að byggja það
fyrir, svo hvað dvælur orminn
langa? Er ekki sífellt verið að
jirédika í blöðum og útvarpi, að
oft hafi verið þörf, en nú sé
nauðsyn, að styðja og styrkja
íslenzka menningu af fremsta
megni, vernda málið, og út-
breiða þekkinguna á landinu?
Hverjir haldið þér að séu líkleg-
astir til alls þessa? Hverjum
eiga íslendingar að þakka
tungu sína og þjóðerni, og þar
með líf sitl og tilveru? Hverjir
liafa .verið *hin- og útverðir is-
lenzkrar menningar gegnum
aldirnar? Hverjum er það að
þakka að íslendingar njóta þó
nokkurrar virðingar jneðal
þjóðanna? Sérhver dómhær
vér yfirgáfum, i samstarfinu
við hið skapandi líf, í hollu erf-
iði daganna og draumlausri
hvíld næturinnar? Ef til vill er
hún i því fólgin að sjá hörn vor
vaxa upp í félagsskap við jurtir
og dýr, og sjá á andlitum þeirra
hinn hreina svip heilhrigðinnar?
Mér hefir þótt það sérstaklega
eftirtektarvert hvað fólkið
hérna í Hveragerði er ánægt að
sjá. Það á sér efalaust sínar
sorgir, hjá því verður ekki kom-
izt í henni veröld, en almennt
séð, virðist vera meiri vellíðan
hér en annarsstaðar, þar sem eg
þekki til. Skyldi það ekki koma
lil af því, að meiui eru hér í
starfi sínu sífellt i nánu sam-
handi við móður Náttúru?
Hveragerði er ekki staður
fyrir svokallaða „snobba“. Hér
þrífsl engin „buxnavasamenn-
ing“, eins og einn Hveragerðing-
ur liefir komizt að orði. Hér er
unnið, og unnið vel! Aðra eins
blómgun í einu þorpi 'hefi eg
aldrei séð. Þetta er góður stað-
ur fyrir skáld, sem vilja vera i
stöðugu samhandi við hið lif-
andi lif! Enda eru nú skáld og
aðrir listamenn sem óðast að
ílytja hingað búferlum, og vel
sé þeim! Hér ríkir andi sam-
starfs Qg hjálpsemi; vér erum
allir verkamenn í víngarði
Droltins, og skiljum nauðsyn
livors annars. Þeir, sem ætla sér
að okra á náunganum, eru hér
illa séðir og munu aldrei þríf-
ast. Enda höfum við ekki liaft
marga þesskyns fugla hérna.
Sá eini, sem mér vitanlega hefir
reynt það, komsl skjótlega að
þvi, að almenningsálitið var
honum ekki hliðhollt!
Það eru ekki nema tólf ár
síðan fyrsta býlið var reist i
Hveragerði. Þá hyggði Sigurð-
ur heitinn Sigurðsson Iiúnaðar-
málastjóri Fagrahvamm. Þar
situr nú sonur hans, Ingimar, og
er garðyrlcjustöð lians hin
stærsta innan þorpsins: fimmt-
án hundruð fermetrar undir
gleri. Enn stærri garðyrkju-
stöðvar eru þó á Reykjabúinu,
lvvennaskólinn
i Hveragerði.
og í Gufudal. Pálmi Hannesson
rektor liefir og snotra garð-
vrkjustöð í Revkjakoti, þar sem
Menntaskólaseiið er. í Gufudal
býr Guðjón Sigurðsson, mikill
dugnaðarmaður; eru þar um
álján hundruð fernietrar undir
gleri, og hefir hann hyggl það
allt upp á fimm árum. í Fagra-
hvammi er trjáræktarstöð
blómleg, hjá Ingimar Sigurðs-
þeirra er Grýla, sem gýs 20—30
metra í loft upp, en henni miklu
meiri er Svaði, er á það til að
gjósa all stórkostlega. Hann er
uppi í hlíðinni fyrir ofan og
austan Varmá. Jarðhitinn er
mjög mikill, og skorpan ofan á
honum sumstaðar noklcuð þunn,
að því er bezt séð verður. Hefir
víða verið borað eftir gufu með
jarðborum, og tekisl vel. Jarð-
skjálftar eru tíðir en sjaldan
verulegir, hverakippir svokall-.
aðir. S. 1. sumar voru þeir þó all
snarpir og komu með stuttu
millibili í nolvkra daga.
Náttúrufegurð er mikil í
Hveragerði. Úr þorpinu blasir
við Ölfusið allt, og ósar Ölfusár,
sést þar á sjó fram. Húsiri standa
skammt frá lilíðum Reykja-
fjalls, en fagur klettahjalli vest-
an við þorpið, og fyrir innan
Iiann dalur grösugur og Ijúfur.
Fram úr honum rennur Varmá,
en við liana hefir verið byggð
rafstöð sem lýsir upp þorpið.
Foss er í ánni, fagur mjög, i
Fagrihvannmir
sjuii, og er mikil prýði að henni
í þorpinu.
Auk þess, sem eg þegar hefi
nefnt, eru 14 garðyrkjustöðvar
i Hveragex-ði, og útlit fyrir að
annað eins vei-ði byggt á næst-
unni, eða meii-a. Þorpsbúar eru
nú þegar á þriðja hundrað, en
þeim mun fjölga talsvert á næst-
unni, því margir eru i þann veg-
inn að flytja hingað.
Kaupfélag Árnesinga á grunn-
inn sem þorpið stendur á, en það
er almennur vilji HVei’gerðinga
að ríkið eignist staðinn, og
heyrst hefir, að ekkert sé þvi til
fyrirstöðu frá kaupfélagsins
hendi. Væri það líka eðlilegast
að svo yrði, og að lóðirnar fengj-
ust á erfðafestu. Þá þyrfti einn-
ig seni fyrst áð leggja götur og
ræsi, því að enn er frumbýlings-
háttur á slíku.
Hverir og laugar eru nær ó-
teljaxuli í Hveragerði. Mestir eru
Bláhver, Bakkahver og Sand-
hólahver, en i kringum þá er
allstórl svæði óbyggilegt, og
hefir það verið afgirt. Goshver-
ir eru nokkurir; þekktastur
sjálfu Hvei'agei’ði, og er mikil
bæjarprýði að honum. Undir
kletlahjallanum, sem að ofan er
nefndur, er falleg hiíð, vaxin
víði og blágresi, og mun þar
verða lystigarður þorpsins inn-
an tíðar.
í Hveragerði er barnaskóli,
garðyrkjuskóli og kvennaskóli.
Garðyrkjuskólinn er rekinn fyr-
ir í’ikisfé, í sambandi við
Reykjabúið, og læra unglingarn-
ir þar að vrkja og græða land
Skrautgarður í
Hveragerði.