Tíminn Sunnudagsblað - 17.06.1962, Blaðsíða 17

Hinn „suðræni api" til vinstri og Benin-kóngur iil hægri
ú
R
IVI
o
L
D
A
F
R
tr
I
K
U
unum á hinum forsögulegu bema-
grindum, sem svipaði til apanna og
hafa fundizt víðs vegar í Austur- og
Suður-Afríku 1 jarðlögum, sem eru
25 milljón til hálfrar milljónar ára.
Fornleifafundirnir á þessu svæði;
hinn mikli fjöldi og fjölbreytileiki
steinrunninna apa, hefur sannfært
flesta vísindamenn um, að fyrstu spor
in í þróun þeirra apa, sem líkjast
manninum, og sennilega fyrstu þróun-
arstig mannsins sjálfs, voru stigin i
Afríku.
Australopithecus, þ. e. „hinn suö-
ræni api“, hefur verið framlag Afríku
þegar rökrætt hefur verið um upp-
runa mannsins. Fyrir hálfri til einni
milljón ára var hann í fullu fjöri í
Suður- og Austur-Afriku og gekk upp-
réttur á tveim fótum með höfuð og
hendur frjálsar eins og maður. Þiátt
fyrir hinn lága líkamsvöxt sinn (1,20
•—1,30 m), framstæðu kjálka og lít-
inn heila, hafa mannfræðingar talið
hann til manna, vegna líffræðilegs
skyldleika. En það er svo erfitt að
draga mörkin milli manns og apa
(dýrs), að það er nauðsynlegt að taka
tillit til annarra atriða en líffræði-
legra. Sumir hafa skilgreint manninn
þannig, að hann sé „verkfærasmiður-
inn“, að'rir hafa miðað við málið. Það
cr án vafa skylt að taka meira tillit
til andlegra hæfileika en beinalög-
unnar, þegar flokkað skal og greint
á milli dýrs og manns. Rannsóknar-
efni það, sem fengizt hefur við forn-
leifauppgröft, er nú svo víðtækt og
fullkomið, að óhætt er að fullyrða,
að „heilinn kom síðast“. Þroski heil-
ans og skilningsaukning var afleiðing
af því, að maðurinn fór að ganga upp-
réttur með frjálsar hendur.
Smiðaði Australopithecus verkfæri?
— Fornleifafræðingar eru ekki enn
sammála um svarið við þessari spurn-
ingu. Það hafa ekki enn fundizt leif
ar, sem taka af allan vafa um þetta
atriði. Það er hins vegar engum vafa
undirorpið, að hann notaði verkfæri;
til dæmis kylfur og oddhvassa hluti,
eins og þeir komu fyrir í náttúrunni,
og það er fullsannað, að hann notaði
beinpípur, kjálka og annað því líkt
sem vopn og verkfæri, en honum
áskotnuðust þessir hlutir, þegar hann
lagði bráð að velli.
Með því að rannsaka Australopi
thecus hafa menn fengið hugmynd
itm, hvcrnig hinir „því sem næst
mannlegu" eða jafnvel mannlegu for-
feður okkar litu út. En það er ekki
.i.iiegi, að menmrnir séu komnir af
honum í beinan legg, — til .þess er
hann of seint á ferðinni, samkvæmt
þeim leifum, sem fundizt hafa fram
að þessu. Þess ber og að gæta, að á
sama tima og Australopithecus var
við líði i Suður-Afríku. voru uppi
mannverur í Austur-Afríku, sem
smíðuðu og notuðu verkfæri, — og
talið er víst, að þeir hafi smíðað stein-
verkfærin, sem fundizt hafa í Olduvai
gljúfrinu og kennd eru við Olduwan-
menninguna. Zinjanthropus Boisei,
en það nafn gaf ^eakey verunni, sem
hann fann, er fyrsti fulltrúi þessarar
„manneskju“. Hann lá á gólffleti með
Louis og Mary Leakoy rannsaka tennurnar í mannverunni, sem þau fundu nýlega
í Olduwai-gljúfrinu í Afríku og gáfu nafnið Zinjanthropus Boisei. Þessi mannvera,
sem er hin elzta, sem þekkt er, hafSi ekki hlnar sterku vígtennur fyrirrennara
sinna til þess að rífa í sundur bráðina. í s'tað þeirra hafði hún búið sér til stein-
verkfæri. — (Ljósmynd: Current Anthropology Vol. I. No. I).
TtMINN
SUNNUDAGSBLAÐ
377