Tíminn Sunnudagsblað - 31.01.1965, Blaðsíða 3

inni. Brytinn var einkar þægilegur.
Hann skrifaði allt hjá okkur.
Ég málaði loftið í vélarhúsinu
eins og fyrsti meistari lét annan
meistara segja mér. Loftið í vélar-
húsinu var næstum ósýnilegt fyrir
rörum og pípum. Eg notaði litla
kústa með löngu skafti og stóð á
kassa og þurfti að smjúga á ótal
vegu milli röranna til þess að kom-
ast að hinu eiginlega lofti. Alveg
eins og þegar maður fékk haus til
að kryfja og átti að tína út og
hreinsa og gefa nafn öllum æðum
og taugum á gagnaugasvæðinu. Það
mátti engin taug slitna og æðarnar
áttu að hreinsast, þangað til þær
glönsuðu eins og nýbónað stofugólf.
Ég mátti ekki mála rörin og píp-
urnar og hvergi skilja eftir helgidaga
í loftinu, þó ég gæti alls ekki kom-
ið auga á það fyrir rörum og píp-
um. Enda hafði loftið ekki verið
málað síðan hálffullir verkamennirn-
ir i skipasmíðastöðinni höfðu verið
að svíkjast um að mála það — á
milli þess, sem þeir svolgruðu í sig
bjór.
Það var óþægilegt að mála loftið
í veltingnum. Þá var kassinn á fleygi-
ferð undir manni og erfitt að halda
sér, því að allt í vélinni var brenn-
andi heitt.
Þá var bezt að sitja á einhverri
dælunni, sem dældi sjó, og láta sem
minnst bera á sér. Svo fór maður
nú alltaf tímanlega í mat og kaffi.
Verst var, þegar fyrsti meistari var
á vakt og var að hreinsa skrúfur.
Hann var með hrúgur af skrúfum
fyrir framan sig og þurrkaði af þeim
með olíublautum klút. Hann tíndi
skrúfurnar upp úr öllum kirnum og
liornum og sat og pússaði þær. Hann
raðaði skrúfunum í margar tómar
ávaxtadollur og bjórdósir. Síðan rað-
aði hann dósunum inn í skápa. Þetta
virtist óþrjótandi verk. Hann var
óþreytandi við þetta. Svo þegar om-
ið var að matartíma eða kaffihléi,
fór hann eitthvað að dunda við stig-
ann, sem lá upp úr vélahúsinu, svo
að maður komst ekki fram hj;. hon-
um. Þar var hann svo að skafa eða
skrúfa eða eitthvað að dútla, sem
ómögulegt var fyrir leikmann að sjá,
hvað var, og hreyfði sig ekki úr
stiganum, fyrr en matartíminn var
liðinn eða kaffihléið.
Fyrsti meistari skvetti sig eins
og við hinir, en var alltaf allsgáður
við vinnu. Þegar hann drakk, varð
hann félagslyndur mjög og ósínkur
á mjöðinn. Kom þá foringinn og
konungslundin enn betur í íjós í
fari hans, og vei þeim, sem eigi
vildi þiggja, er hann bauð einn sterk-
an. Fór hann þá eigi í manngrein
ingarálit, heldur greip þann fyrsta,
er leið átti fram hjá sölum hans.
Við fengum mótvind fyrir íorð-
urlandi. Það lá illa á okkur. Barn-
ingurinn dró úr ferðinni. Við skömm
uðumst út í allt og alla í messan-
um. Við skömmuðum stjórnarfarið
í landinu, sem dæmdi okkur til ei-
lífrar fátæktar. Við báðum guð og
góðar vættir að veita okkur lens,
svo að við kæmumst fljótar frá
ströndinni og út og heim aftur. En
oftast var brytinn og störf hans
aðalumræðuefnið hjá okkur í mess-
anum. Við tættum hann í sundur í
háði. Við sviptum hann ærunni.
Hann var óforbetranlegur drykkju-
rútur og kvennaflagari. Hann var
mesti nirfill, svindlari og sóði í ís-
lenzka flotanum. Hann fékk víst
bara að vera um borð fyrir náð.
Bezta skinn var hann reyndar —
inni við beinið, þótt hann væri
subba. Hann var breyskur, en greið-
vikinn og þægilegur. Hann fékk víst
aldrei að vita, hvaða álit við höfð-
um á honum. Og þegar hann var
fullur og ófær til vinnu, matreidd-
um við fyrir hann. Þá var steikt
flesk og egg eins og hver vildi,
mjólk og slátur, skyr og rjómi,
ávextir og ís.
Brytinn datt í það, þegar hann
opnaði tollinn til þess að gera okk-
ur greiða. Þá drakk hann með okk-
ur og sagði okkur sögur. Okkur
þótti þá vænt um brytann, og hann
skreið á gólfinu í klefanum sínum
og sýndi okkur, hvernig hann hefði
farið að því að varast kúlur óvin-
anna. Hann var gamall soldáti. Hann
skreið á gólfinu með eldhússaxið á
milli tannanna og froðufelldi af
vígahug. Hann hafði ekki tölu á
öllum þeim fjölda, sem hann hafði
sent til feðra sinna — þarna, þeg-
ar hann tók þátt í hildárleiknum.
Við gengum ekki ríkt eftir tölunni
á öllum þeim fjölda, en þágum góð-
gerðir hjá brytanum og hrósuðum
honum fyrir hreystina og kjarkinn,
og fyrir það, hve hann var góður
og hugmyndaríkur matsveinn. Klef-
inn hans var stór og veggirnir íakt-
ir myndum af fegurðardísum.
Þegar maður átti að vekja oryt-
ann, var stundum erfitt að finna
hann, þvi að klefinn var svo stór.
Og svo svaf hann oft á óþægileg-
ustu stöðunum í klefanum — eins
og til dæmis minnsta stólnum. Hann
hringaði sig þá á stólinn ein„ og
köttur, þó að kojan væri við hlið-
ina. Hann svaf eins og örþreyttur
hermaður að lokinni orrustu, og eng-
in leið var að vekja hann.
Það var barningur, er við kvödd-
um sögusvið Hrafnkels karlsins
Freysgoða og steyptum stömpum í
áttina til lands hinna fornu fjenda
brytans, Húnanna. Fyrsti meistari
fægði skrúfur og setti þær í dósir
Ég málaði loftið og reyndi að skilja
ekki eftir helgidaga. Brytinn var
uppi og bar okkur soðinn þorsk og
velling. Við húðflettum hann í mess-
anum og formæltum honum fyrir
nízkuna og sóðaskapinn og stálum
okkur mjólk í kælinum. Lífið gekk
sinn vanagang um borð, og ókunn
ævintýri og tvist fram undan. Við
gerðum lista yfir það, sem við ætl-
uðum að kaupa handa konunni og
krökkunum. Svo yrði það víst aftur
ströndin, er við kæmum heim.
UM VÍSUR
í sunnudagsblaði Tímans, (lesbók)
18. okt. 1964 skrifar Halldóra B.
Björnsson grein, er heitir: Fýkur í
hendingum. -— Þar birtir hún vísuna:
— Bæði sníður breitt og sítt — sem,
hún eignar þar Eyjólfi i Ilvammi, og
að Guðríður í Múlakoti hafi svarað
honum með vísunni: — Þannig getur
fréttir flutt — .Báðar þessar vísur
eru í Ritsafni, bók Theódóru Thor-
oddsen og þar eignaðar Jónasi Gísla-
syni, sem kallaður var Skógstrend-
ingaskáld. Þar er tilefnið sagt að hafi
verið það, að Jónas hafi falast eftir
húsmennsku hjá hjónum, sem bjuggu
þar á Ströndinni. Bóndi hefði tekið
vel í það, en húsfreyja aftekið með
öllu. Þótti þá Jónasi við konuna og
kvað:
Bæði sníður breitt og sítt
bús af efnum fínum
konan, sem að pilsið prýtt
passar manni sínum.
Þar er einnig sagt að hagyrðingur
nokkur, Jóhann Jónsson að nafní,
hafi svarð Jónasi fyrir konuna með
vísunni:
Svoddan getur fræði flutt
flókinn eins og refur,
mannorðið sá mjótt og stutt
mörgum sniðið hefur.
Báðar þessar vísur eru teknar orð-
réttar úr bók Theodóru. f bókinni:
— Bóndinn á heiðinni — eftir Guð-
laug Jónsson, er fyrrí vísan einngi
talin vera eftir Jónas Gíslason Skóg-
strendingaskáld, og tilefni greint
sama, en síðari vísan eða svarvísan
er þar ekki. Ég lærði fyrri vísuna,
þegar ég var unglingur og heyrði
hana alltaf eignaða Jónasi. — Hverj-
ir eru hinir réttu höfundar að vís-
um þessum, skal ég engan dóm á
leggja, vildi aðeins geta þess, að vís-
urnar eru prentaðar í tveimur bók-
um og höfundar og tildrög vísnanna
önnur en í lesbók Tímans 18. þ.m.
Jóh. Ásgeirsson.
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
75