Tíminn Sunnudagsblað - 02.05.1965, Blaðsíða 2

Um systur sína:
Sá, er hlotiS hefur einna hljóm-
fegurst viðurnefni, af íslending-
um seinni tíma, er Eyjólfur Ijós-
tollur. Tilefni nafnins er löngu
fyrnt og fyrirgefið, enda stingur,
of mjög í stúf við stórmannlegar
fjárreiður og vanskil okkar daga
til þess að hafa orð á.
Eyjólfur fæddist 1841, sonur
Magnúsar Gíslasonar, umboðs-
manns frá Hítarnesi, og ráðskonu
hans, Steinunnar Gísladóttur frá
Hraunhöfn, en hún giftist síðar
Helga Sveinbjarnarsyni að Hlíðar-
fæti í Svínadal. Magnús, faðir
Eyjólfs, varð stúdent úr Bessa-
staðaskóla með mjög góðum vitn-
isburði, síðan skrifari Bjarna, amt
manns á Stapa, og Lunds, sýslu-
manns í Mýrasýslu, settur sýslu-
maður í fjórum sýslum til skiptis
í forföllum, talinn skarpgáfaður
og vel að sér, skáldmæltur og
skörulegur, en drykkfelldur um
of.
Eyjólfur ólst upp á heimili föð-
ur síns. Ilann fékk nokkra mennt-
un og varð barnakennari í Borg-
arfirði, lærði eitthvað til bók-
bands og skrifaði sérlega fallega
hönd.
Eyjólfur var talinn bráðgáfað-
ur efnismaður í æsku, en á tíma-
bili var hann ekki heill á geðs-
munum og sneið það lífsláni hans
þröngan stakk upp frá því. Á
efri árum ferðaðist hann mikið
um byggðir, var óeirinn við verk,
en orti lausavísur um menn og
málefni. En hvorki aflaði lund
hans né skáldskapur honum vin-
sælda.
Þeir, sem lítið höfðu iðkað
skrift, fengu oft Eyjólf til þess
að skrifa fyrir sig bréf, og iðu-
lega var hann beðinn að lesa á
kvöldvökunni fyrir heimafólk, þar
sem hann gisti.
Þegar Eyjólfur kom til Reykja-
víkur, undi hann sér vel með
höfðingjum og var meðal annars
í vinfengi við landshöfðingjann,
sem þá hefur líklega verið Magn-
ús Stephensen. Tóku þeir eitt
sinn tal með sér úti á götu og
þúuðust eins og vera bar. Ein-
hver, sem átti leið um, heyrir á
tal þeirra og hneykslast, segir í
umvöndunartón:
„Þúarðu landshöfðingjann, Eyj-
ólfur?“
Eyjólfur lítur við manninum og
segir:
„Ég þúa guð og góða menn,
en þéra yður og andskotann."
Til þess benda nokkrar vísur
Eyjólfs, að hann hafi fylgzt með
stjórnmálum og haft nokkuð sjálf-
'stæðar skoðanir á þeim.
Stirð er þessi stjórnarskrá,
stendur lítt til bóta,
konunghollir ofan á
ístrubelgir fljóta.
Stanzlaust flaug um fold og
laug
frekur kjaftastraumur,
orðinn að draug á öskuhaug
eldhúsrafta flaumur.
Um mann, sem kallaður var
sparifrómur, kvað Eyjólfur:
Æðir lómur ótryggur,
otar gómarafti,
Silkihlíð er sjáleg mörg,
sinnisblíð með kæti,
en allra fríðust Ingibjörg
er á Hlíðarfæti.
Um sjálfan sig:
Ég er eins og ýlustrá,
engin frjóvgun döggva,
og með dauðans ætti ljá
óðara að höggva.
Um Reykjavík:
Reykjavíkur breiður bær
beztu kostum hlaðinn,
heilags anda blíður blær
breiðist yfir staðinn.
Eyjólfur kom að Litla-Botni
árið 1906 og kvað um dreng á
fyrsta ári:
Vertu hetja, vart kann metast
fegra,
guð þér hvetji gæfuvon,
Georg Pétur Beinteinsson.
Eyjólfur Ijóstollur
sparifrómur spaugnefndur,
spýtir tómum kjafti.
Um Þiðrik í Háafelli:
Senda Þiðrik þyrfti í bönd, .
þandan út með hrekkjalund,
endilega vænan vönd
vanda þyrfti á slíkan hund.
Um Högna í Garðaseli, sem var
hjáleiga frá Görðum á Akranesi:
Lifir á farða lúnóttur
og lambasparðaméli,
heggur skarð í hrognsleppur .
Högni í Garðaseli.
Um Ólaf á Geitabergi:
Gengur nú um Geitaberg
gæfusporin hraður,
bændaprýði í bein og merg,
búhöldur Ólafur.
Eyjólfur mun, eins og fleiri,
hafa sótt um styrk úr landsjóði,
en ekki fengið hann, eða máski
vísan hafi fylgt umsókninni:
Ei skal skelfa Eyjólfs haus
íslands valdatyrkinn.
Fari úr böndum fjandinn laus
fái ég ekki styrkinn.
Ljóstollur var fenginn til þess
að kveða niður Stokkseyrardraug-
inn og var lofað brennivínsflösku
að launum. Hann tók að sér verk-
ið og kvað af miklum móði:
Ég þér stefni að allra vil
aldjeflis í treyju
um níu ára næsta bil
norður Drangs- í eyju.
Margir ortu ljótt um Eyjólf og
gerðu sér leik að því að níða
hann. Voru sumir þá að borga
Halldóra B. Björnsson tók saman
362
T t M 1 N N - SUNNUDAGSBLAÐ