Tíminn Sunnudagsblað - 05.12.1965, Page 18

Gamla þorpið Klausturbakki stend-
ur austan árinnar Áru á hæS nokk-
urri og er að því leyti ólíkt öðr-
um söfnum af því tagi, sem ég hef
séð, að allt er kyrrt á sínum stað:
íbúðarhús, verzlunarhús, iðnaðarfyr-
irtæki, svo sem prentverk, bakarí,
skósmíða- og klæðaverkstæði með
meiru. Þetta safn hygg ég, að sé
einstakt í sinni röð. Og þar kemst
gesturinn í furðu náið samband við
andrúmsloftið í hinni fornu höfuð-
borg Finnlands.
Frægasta bygging í Ábæ er án efa
dómkirkjan, sem mun vera með elztu
guðshúsum Finnlands og á líklega
mestan þátt í að gefa borginni hefð-
arsvip og virðuleikablæ. Verður því
gerð nokkur grein fyrir henni, einn-
ig sögulega.
Dómkirkjan í Ábæ stendur á dá-
lítilli hæð og stingur allmjög í stúf
við önnur hús bæjarins, m. a. af því
að kringum hana er óbyggt svæði.
Hún er merkasta bygging finnsku
þjóðarinnar frá miðöldum. Er talið,
að þarna hafi verið reist kirkja þeg-
ar um 1100, en mörg breyting hefur
á henni orðið síðan. Örlög fólksins
ÞÓRODDUR GUDMUNDSSON FRÁ SANDI:
DOKAD VID í ÁBÆ
Skyndilega vorum við eins og öll-
um ókunnug stödd á strætisvagna-
stöðinni í Ábæ. Samferðafólk okkar
frá Bærum hélt áfram til Stokk-
hólms og þaðan heim, en við urð-
um eftir i hinni fornu höfuðborg
Finnlands. Mig hafði langan tíma
fýst að sjá hana með sjálfs míns
augum, þetta vígi finnskrar menn-
ingar að fornu og nýju, aðsétursstað
tveggja háskóla, sérstæðs byggða-
safns, fornfrægrar dómkirkju og
ágæts listasafns.
hafði símað frá ravastehúsum
til Abæjar og tryggt okkur gistingu
í góðu gistihúsi við Háskólagötu þar í
borg, og fórum við beina leið þang-
að af strætisvagnastöðinni. Reyndist
það ánægjuleg vistarvera. Daginn eft
ir skoðuðum við helztu byggingar,
söfn og annað, sem helzt má telj-
ast merkilegt í borginni.
Varia getur ólíkari borgir samlend-
ar en Helsingfors og Ábæ. í Hels-
ingfors er miklu meiri ys og þys,
erill og örari æðasláttur lífsins en
í hinum gamla höfuðstað. Mér fannst
LOKAGREIN
Ábær hafa meiri virðuleikasvip en
Helsingfors, þó að nýja höfuðborg-
in sé margfalt stærri. Gegnum hinn
forna höfuðstað rennur lygn á, sem
nefnist Ára (Aura), en það mun
þýða meðal annars lífgjafi. Áin er
líka nokkurs konar lífæð bæjarins.
En slög hennar virtust mér hæg og
róleg. Umferð á götunum var og
miklu hófsamlegri en I Helsingfors.
Tiltölulega miklu fleiri meðal Ábæj-
arbúa virðast sænskumælandi en á
hinum staðnum. Eitt af því, sem set-
ur og hefur lengi sett virðuleikasvip
á hina gömlu höfuðborg, er mennta-
lífið. Þar var um langt skeið eini
háskóli landsins, og nú eru þar tveir
háskólar, annar finnskur, hinn fyrir
sænskumælandi fólk, sem er án efa
eitt aðalvígi sænskunnar í landinu.
Kem ég síðar að Ábæjarháskóla og
áhrifum hans á finnskt mál, finnsk-
ar bókmenntir og menningu.
Af kunnugum hafði okkur einkum
verið ráðlagt að skoða þrennt í Ábæ:
listasafnið, dómkirkjuna og Klaust-
urbakkann, sem er gamalt byggða-
safn. Listasafninu hef ég áður lýst,
og skal því þess vegna sleppt hér.
Við skoðuðum fyrst kirkjuna, en síð-
an minjasafnið. Skal þó frá þvi sagt
á undan kirkjunni af hagkvæmni-
ástæðum.
hafa verið tengd Ábæjarkirkju f
nærri þúsund ár. Oft hefur hún
brunnið, verið rænd og rupluð, en
ávallt endurbætt eða reist að nýju,
veglegri en áður. í hana hafa verið
sett minnismerki um ýmsa helztu
merkismenn þjóðarinnar fyrr og síð-
ar, höfuðból tignar og tilbeiðslu hef-
ur hún verið frá því á morgni tím-
ans, aðsetur lista og fegurðar, helzta
vísindalegt bókasafn landsins hefur
verið þar öldum saman, unz háskóli
var stofnsettur í Ábæ, 1640. Hún er
ímynd eða tákn margs af því göf-
ugasta, sem lifað hefur með þjóð-
inni. Enn sem fyrr gnæfir hún yfir
flest önnur hús í hinni fornu höfuð-
borg og setur þeim öllum framar
svip á hana.
Mikill fjöldi listaverka er í Ábæj-
ardómkirkju. Ég nefni aðeins örfá.
í einum hluta hennar, kapellu Pét-
urs og Páls postula, er bronsmynd af
Mikael Agrikóla, siðaskiptafrömuði
Finnlands. Á öðrum stað er málverk
af sama manni, þar sem hann réttir
Gústaf Vasa biblíuþýðingu sína. Auk
þess er þar að sjálfsögðu sægur alls
konar helgimynda.
í dómkirkjunni eru samtals átta
klukkur. Sú stærsta vegur 4600 kg.
Á þessari stóru klukku stendur letr-
að: „Drottinn telur tíma þinn og
1122
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ