Tíminn Sunnudagsblað - 05.11.1967, Blaðsíða 19

hreinsun og margt annað, og að
sjálfsögðu er framlag þeirra við
landbúnaðarstörf mjög mikið. Hér
mun i senn gæta gamallar venju
og þó ekki síður hins, að á stríðs-
árunum og eftir þau, urðu konur
að takast á hendur margvisleg
störf, sem karlmenn höfðu sinnt.
Og konurnar finnsku virðast fær-
ar í flestan sjó. Það er áberandi,
hve þær eru margar þreklega
vaxnar.
Óneitanlega veldur það ferða-
mönnum talsverðum erfiðleikum,
hve finnskan er fjarskyld tungum
vestrænna þjóða og tiltölulega fátt
um fólk, seím kann önnur mál en
þjóðtungu sína. Orðstofnar flestir
eru gerólíkii því, sem við eigum
að venjast. Ráðhús heitir þó kaup-
ungintalo, en háskóli yliopisto,
bókasafn kirjasto, járnbrautar-
stöð rautatieasema, sjúkrahús
sairaala, flugvöllur lentokentta
og þinghús eduskuntatalo. Ófáar
áletranir koma íslendingi undar-
lega fyrir sjónir við fyrstu sýn,
svo sem ravintola, kukkia og
kirjakunta, svo að nokkuð sé
nefnt af fjölmörgu, en þetta merk-
ir kaffihús, blómabúð og bókabúð.
Ekki held ég, að fólki af finnsk-
um ættum sé ljúft að tala sænsku,
þótt það kunni eitthvað í henni,
að minnsta kosti ekki, ef það held-
ur viðmælandann sænskan, og
valda því sennilega gamlar erjur
við Svía, auk málstreitunnar heima
fyrir.
XI.
Einn daginn, sem við vorum
í Helsinki, fórum við út i Svía-
borg, eða Suomenlinna, er svo
nefnist meðal Finna — eyvirkið
mikla i mynni Krónbergsfjarðar-
ins. Þetta virki er á sex hólmum,
og eru tveir þeirra, Stóra-Svartey
og Vargey, raunar allstórar eyjar.
Virkin gegna ekki lengur upp-
runalegu hlutverki sinu, þótt her-
mannaskálar séu þar enn, heldur
er þarna safnsvæði og útivistar-
svæði, sem fólk leitar á sér til
dægradvalar í góðu veðri á sumr-
in.
Upphafsmaður þessa virkis var
Gústaf H, og fól hann fram-
kvæmdina einum snjallasta her-
foringja sínum, Ágústín Ehren-
svard. Var þarna gerð flotahöfn og
virki svo mikil, að hvergi á öll-
um Norðurlöndum var vígi, sem
kæmist til jafns við það. Þetta er
nú allt til sýnis: Ótal skansar, þar
sem enn ?ru margar fornfálegar
fali byssur, firnamiklar hvelfing-
ar, löng jarðgöng með afkimum
og rangölum og skotaugum, háir
múrar og djúpar traðir. Yfir allt
þetta gnæfir svo finnski fáninn á
klapparkúpu í háborg virkisins.
Þetta mikla virki reyndist ekki þó
óvinnandi, þegar í harðbakkann
sló. Þegar keisaraherinn rússneski
settist um það árið 1808, varð lít-
ið um viðnám. Setuliðið í Svía-
borg gafst upp eftir furðulega
skamman tíma. Síðan sátu þar
rússneskar hersveitir í hundrað og
tiu ár, og settu eðlilega um margt
rússneskan svip á mannvirkin á
eyjunum.
Nú er veitingahúsið i einni hvelf
ingu virkjanna og nefnist Valhöll.
Elzta húsið í Sviaborg var upp-
haflega bústaður Ágústíns Ehren-
svárds. Það er á Vargey, og er
þar nú safn, en í húsagarði hvílir
Ehrensvard sjálfur undir minnis-
merki miklu.
Þarna úti í Svíaborg voru fanga-
búðir miklar hörmungasumarið
1918, og eru nöturlegar og misk-
unnarlausar lýsingar á lífinu þar
i kunnri skáldsögu Jaris Hemm-
erts, Maður og samvizka hans, um
prestinn Jóhann Samúel Strang,
er seinna nefndi sig Bro.
í þeirri sögu segir af tveim
bræðrum: Annar var'svarti sauð-
urinn, náði þó prestvígslu, en mis-
steig sig á vegi dyggðarinnar og
lenti meira að segja í fangelsi —
hinn glaður og r.eifur og gekk
snemma f augun á stúlkunum,
giftist svo efnaðri konu og gerð-
Ist ríkur stórbóndi. Svo kom borg-
arastyrjöldin. Rauðliðar myrtu
ríka bóndann og brutu allt og
brömluðu f húsi hans, en hrakn-
ingspresturinn seki gekk i hvít-
liðasveitirnar Að lokinni borg-
arastyrjöldinni gerðist hann sálna-
hirðir meðal fanganna í Svíaborg.
En fáir stóðust þá raun til lang-
frama, að dveljast meðal örmagna
fanganna og horfa upp á aftök-
umar.
Þarna 1 Svíaborg tók prestur-
inn upp á arma sína telpu, sem
komizt hafði þangað út til þess að
leita föður síns meðal fanganna.
Brátt fóru matarbitar að hverfa,
en presturinn lét það kyrrt liggja,
þótt hann yrði þess áskynja, að
þeir bárust með einhverjum hætti
inn fyrir gaddavírsgirðingarnar.
Telpan gerðist honum mjög hug-
leikin, og jafnframt fór að sverfa
að honum samvizkubit. Loks tók
hann örlagaríka ákvörðun. Hann
kastaði prestshempunni og laiun-
aðist inn i fangabúðirnar til þess
aðist inn í fangabúðirnar til þess
að þreyja þar með föngunum, sem
nefndu hann undir eins Litla-Jes-
ús. Þar hitti hann föður telpunn-
ar — manninn, sem hann grunaði
um morð bróður síns. En nú stóð
svo á, að telpan hafði veikzt, og
faðir hennar vissi ekki,' hvort hún
var lifs eða liðin. Einn dag sem
oftar höfðu þeir dregið sig afsíðis,
presturinn og faðir telpunnar:
„ — Sá, sem er horfinn, er horf-
inn, segir faðirinn þreytulega. —
Við höfum beðið og beðið, en
kannski er hún búin að liggja
þrjár vikur í gröf sinni. Ég get
ekki lifað lengur í voninni.
— Þú verður að vona.
Þeir sitja á sama stað og venju-
TÍMINN — SUNNUDAGSBLAl)
979