Tíminn Sunnudagsblað - 26.05.1968, Síða 17

ANPRÉS B. BJÖRNSSON:
JÓN ALMÁTTUGI OG
FLEIRA GOTT FÓLK
Á AUSTURLANDI
Á þessum árum kynntist Emme-
Mna Önnu Besant, sem hafði mjög
mótazt af frj álshyggj u mannin um
Ohairies Bradfaugh, er þá olli
miiklLu fjaðrafdki og lan'gvinnu
þjarlká með því að neita að vinna
þinigmannseið, ef hann þyrfti að
nefna nafn guðs. Skrifaði hún um
þetta leyti bæklinga marga og
fluititi fyrirlestra á fundum verka-
manna oig var svo berorð um kyn-
ferðismál, að hneykslun vakti
Seinna gerðist hún guðspekingui
og tók í fóstur Krishnamurti, sem
hún gaf í skyn, að væri Kristur
endurfæddur.
Þær Emmelina og Anna Besant
gengu saman fram fyrir skjöldu í
verkfadii, sem stúlkur í eidspýtna-
verksmiðju háðu. Seinna. þegar
Anna Besant var horfin á vit
maddömu Blavatsky og guðspek-
imnar, skipuðu Pamkhursthjónin
sér við hlið Johms Burms, vélsmiðs,
sem var helzti leiðtogi verka-
manna í Lundúnum, og Eðvarðs
LinmelLLs, sem stofnaði þá samtök,
er höfðu það að markmiði að
vermda þá og verja, er urðu fyrir
ofsóknum yfirvaldanna vegna skoð
ana sinna, og þó einkum John
Burns. Haustið 1889 gerðu hafn-
arverkamenn í Lundúmum verk-
fall, sem John Burns stjórnaði,
frægt í sögu -enSkrar venklýðs-
hreyfimgar. Einn eftirminnilegasti
dagur þeirra átalka var bl'óðsunnu-
dagurinn svonefmdi, 13. nóvember.
Þá var efnt til fjöldafundar á
Trafalllgaritiorgi, og rneðal þeirra,
sem þar stóðu við ræðupall, voru
PanMi'Uinsithjómn. Skyndilega réð-
ist fjödmenn sveit ríðandi lögreglu-
þjóna á mannhafið, og í þeim
sviptioigum var Eðvarð Limmel troð
inn til bana undir hófum hesta,
en John Burng tekimn höndum eft-
ir rysMngamar.
Þannig kynmtist Emmelna
Pankhurst margs konar fólki, sem
bar hiátit fyrir síðustu aldamót,
miklum hugsuðum og djörfum
forimgjum, og hún 'reymdi lífca
mörg sár vonbrigði og varð vitni
að miklum og miskunnarlausum
Kviptingum. Það var eins konar
teddvíigsia, sem hún tók, áður en
röðin kom a@ hernni sjálfri að
stamda fremst og láta öldurnar
brotna á sér.
Maður að nafni Jón Þórðarson
kom með skipi frá Þórshöfn í at-
vinnuleit til Borgarfjarðar seinni
hluta sumars 1907.
Maður þessi var um þritugsald-
ur éða rúmlega það, tæplega með-
almaður á hæð og frekar grann-
ur, röskur í spori, í meira lagi út-
skeifur, skrokkurinn allur iðandi
af fjöri við hvert fótmál.
Jón var með mikið hár, hvítt
að lit, er sat á ja'kkakraga. Éinn-
ig hafði hann mikið yfirvararskege
hvítt, sem huldi munninn, þegar
hann var ekki í fullum gangi.
Áberandi dökk klessa var í skegg-
inu og stafaði af því, að hann mot-
aði mikið neftóbak og bauð öllum
punginn, sem vildu nefdrátt hjá
honum Jón var hress og glaður,
hafði frá mörgu að segja, einkuiri
frá Þórshöfn. Hans viðkvæði var:
„Þegar ég var á Þórshöfn11, gerð-
ist þetta og hitt. Voru það oft
hressilegar frásagnir.
Jón Þórðarson var ættaður aí
Vestfjörðum og þar uppalinn. Þeg-
ar hann kom til Borgarfjarðar,
þekkti hann engan mann hér í
sveit. Hann spurði eftir gististað
og honum var vísað til .Guðmund-
ar Björnssonar og konu hans, Guð-
rúnar Jónsdóttur á Bakkagerði.
Þau hjón höfðu greiðasölu í mörg
ár, hýstu marga og veittu vel öll-
um, sem til þeirra leituðu. Jón
Þórðarson fékk fæði og húsnæði
í gistihúsinu hjá Guðrúnu og Guð-
mundi, átti hjá þeim skemmtilega
og góða daga á meðan hann var
í Borgarfirði.
Á þeim árum hafði Guðmund-
ur dálítið af vínföngum undir
hendi, einkum sterkan bjór. Jón
var ölkær og oft góður gleðskap-
ur hjá honum á kvöldin. Þá kvað
hann rímur og sagði skemmtileg-
ar sögur.
Brátt fór Jón að leita fyrir sér
um atvimnu á Bakkagerði. Hann
á Snotrunesl rekur hér minningar frá
fyrsta áratug aldarinnar.
var spurður, hvaða vinnu honum
hentáði bezt að vinna. Hann svar-
áði:
„Ég smíða tré og járn, ég ræ
á sjó, ég raka og slæ með orfi,
og ég geri bara allan andskotann“.
Fólki þótti þessi meðmæli hans
góð. Fljótlega fékk hann auknefni
og var kallaður af öllum Jón al-
móttugi. Það nafn fylgdi honum
á meðan hann var á Borgarfirði
og Héraði
Jón fékk leigðan bræðsluskúr.
Hann stóð á bakkanum utan við
Borgarlækinn, næstum fast yið
götuna, sem liggur um þorpið í
skúrnum stundaði hann trésmíði
fyrir fólk, sem leitaði til hans.
Einkum voru það húsgögn, sem
hann smíðaði, til dæmis kommóð-
ur, borð og bekkir og margt fleira.
Jón var bráðduglegur, en ekki fínn
T f M 1 N N — SUNNUDAGSBLAD
401