Tíminn Sunnudagsblað - 26.05.1968, Síða 19

heim í hlað. En það er önnur saga.
Jón Scheving á Höfðanum frétti
af undramanninum Jóni almáttuga
á Borgarfirði. Þarna var tilvalinn
maður til sendiferða. Er ekki að
orðlengja það, að Jón almáttugi
réðst ársmaður á Höfðann,
til nafna síns, og fór prýði-
lega á með þeim. Jón
vinumaður reyndist góður til
allra verka, en þó einkum og helzt
til ferðalaga á Seyðisfjörð með
bréf og reikninga.
Veturinn 1910 var þjónustu-
stúlka á Höfðanum hjá Jóni og
Guðlaugu Guðrún Högnadóttir frá
Borgarfirði. Guðrún segir svo frá:
Seint í marz þennan vetur var Jón
Scheving snemma á fótum að
venju. Hann tók sjónauka, gekk
fram á sjávarbakkann, og beindi
sjónaukanum út á Héraðsflóa. Bar
þá fyrir augu hans bát, stutt frá
landi, og voru í honum fjórir
menn undir árum og einn við
stýri. Báturinn hafði stefnt á Höfð-
ann.
Þennan morgun var frekar hæg
austanátt og úrkomulaust og þoka
niður í mið fjöll. Talsvert bnm
var við landið. Jón vinnumaður
var í sendiferð, máske á Seyðis-
firði. Jón Bjarnason i Klúku var
á Höfðanum og gegndi verkum
vinnumanns. Jón Scheving brá
fljótt við, þegar hann sá bátinn
stefna á Ilöfðann. Þar var ólend-
andi vegna brims. í Stapavík var
eini staðurinn, sem kom til rnála,
að báturinn gæti lent, hverjir
sem þarna voru á ferð. Jón gerði
ráð fyrir, að bátur þessi væri í
nauðum staddur að reyna að ná
landi.
Þeir nafnar hröðuðu ferð sinni
með veifur út í Stapavík. Breyttu
mennirnir þá stefnu og héldu á
Stapavík eftir tilvísun þeirra nafna.
Lendingin tókst slysalaust, bátnr-
inn óbrotinn og mennirnir ómeidd
ir, nema einn lítils háttar i hand-
legg. Menn þessir, fimm að tölu,
höfðu þá sögu að segja, að þeir
væru franskir strandmenn. Þeir
hefðu siglt hægan byr um nótt-
ina með fullum seglum í svarta-
myrkri og þoku og ekki grunað,
að þeir væru nærri landi. Þeir
urðu undrandi, þegar skipið
strandaði undir háum sjávarhömi-
um, ekki langt fyrir utan þennan
stað.
Skip þeirra var fullt af matvæl-
um, sem þeir áttu að færa frönsk-
um skipum, sem voru á handfæra
veiðum á íslandsmiðum. Ekki hittu
strandmenn nein skip á leið sinni
yfir hafið og sáu ekki heldur land
fyrr en svarta sjávarhamra i þoku
þegar skip þeirra var strandað með
öll segl við hún. Ekki höfðu þeir
hugmynd, hvar við íslandsstrend-
ur þeir voru staddir. Jón Scheving
gat frætt þá um það. Hann gat tal-
að við þá nokkurn veginn um eitt
og annað.
Þegar birta tók um morguninn,
settu Fransmenn bátinn á filot i
ólgusjó. Létu þeir í hann föt og
mat og fleira. Að því búnu kom-
ust þeir frá skipinu út á rúmsjó
Þokunni létti og sáu þeir þá húsið
á Höfðanum og héldu i áttina bang
að.
Bátinn settu þeir nú upp undir
kletta í Stapavík og gengu heim á
Höfðann til þess að fá sér hress-
ingu. Bátu þeir sig vel, enda iítt
þjakaðir.
Jón Bjarnason fór að Unaósi til
þess að láta vita um strandið og fá
menn til að ganga á strandstað. Á
Ósi bjó Sigurður Jakobsson
og kona hans, Elínbjörg Arnbjörns
dóttir. Höfðu þau búið þar i mörg
ár með mikinn barnahóp
þegar þetta strand varð, og voru
öll Ósbörnin uppkomin og flest
komin að heiman. Jakob, sonor
þeirra, var hjá foreldrum sínuin
þennan vetur með konu sína og
tvær ungar dætur.
Sigurður á Ósi kom fréttinni um
strandið 4 næstu bæi, og brast
fréttin fljótlega vitt og breitt um
Úthérað og víðar úm sýsluna sem
önnur stórtíðindi. Skipsstrand og
hvalreki þóttu góð tíðindi, því að
þá gafst oft góð björg í bú. En
stundum er sýnd veiði en ekki
gefin, eins og kom-'á daginn með
þetta strand.
Jón Bjarnason fiór strax til baka
og Jakob á Ósi með honum. Þeg-
ar þeir komu á Höfðann, v.iru
Fransmenn og Jón Scheving
ferðbúnir á strandstað. Jakob
þekkti alla staðhætti út með
sjónum og kunnj öll. ör-
nefni í Óslandi, bæði hátt og
lágt, eftir langa veru slna á Ósi.
Ekki komust þeir meðfram sjón-
um vegna brims og fóru þeir út
bjargbrúnina langleiðina að Sel-
vogsnesi. Örstutt innan við Sel-
vogsnesið eru umflotnar flúðir,
sem nefnast Selhellur. A Se'hell-
unum stóð franska skútan með rá
og reiða, full af matvælum, víni
og ölföngum, sem átti að losa á
Fáskrúðsfirði eða í skútui á hafi
úti. Engir möguleikar voni að ná
skútunni út
Jakob vissi um gilskoru, sem
liggur niður bjargið og kallast
Skinnbrókargil. Niður þetta gil
fóru allir eða flestir menmrnii, og
var þá stutt að skútunni, sem var
að sjá lítið brotin. Sökum ólgu og
dýpis komust menniroir þó ekki
út á flúðina, sem skútan lá á. Að
svo komnu var ekke-t unnt að
gera annað en að snúa upp Skinn-
brókargil og heim á Höfða
Menn vonuðust og óskuðu eftir
suðlægri átt næstu daga og lá-
deyðu, svo að unnt yrði að koma
við bátum og flytja vöru- á þeim
inn á Höfðann. Þetta fór þó á
aðra leið. Daginn eftir vai sama
áttin með meiri kulda og kviku,
skútan farin að brotna á flúðinni
og varningur að skolast í sjóinn
og berast vítt og breitt fyrir vindi
og falli, það sem flotið gat Öll
sekkjavara fór á sjávarbotn —
kartöflur, kornvara, kaffi, sykur
og fleira.
Fljótlega fór að reka margs kon-
ar varning inn á víkur og voga í
grennd við Höfðann og var mann-
lega á mót: tekið af mannskap,
sem þangað var kominn að ganga
með sjónum og bjarga matvöru
og vínföngum. Margir lögðu hart
að sér við að bjarga, en þó enginn
eins og Jón almáttugi. Hann ösl-
aði með útbreiddan faðminn
á móti víntunnunum og var að^ara
mikill að koma þeim undan sjó
Meiri parturinn af því, sem rak,
voru kextunnur óþéttar, og því
allt gegnblautt í þeim. Kexið var
þó góður matur, þegar búið var
að útvatna það, og var það siðan
soðið í mjólk í grjónastað Talsvert
náðist óskemmt af ^mjörlíkj i tré-
öskjum, niðursoðnu nautakjöti í
blikkstaukum, svínakjö'ti og öðrum
dósamat. Talsvert rak iíka af
steinolíu, og' var hún í fjögurra
potta brúsum með skrúfuðum
tappa. Öltunnurnar voru stórar og
þungar, tvö hundruð potta, og
urðu tuttugu og fimm til þrjáfíu
í allt, sem náðust. Rauðvin, hundr-
að potta tunnur, nokkru færri, og
konjak í tuttugu potta kútum, ó-
viss tala, og komu kannski ekki
allir til skráningar.
Fyrsta konjakskútinn rak á sand-
eyri austan við Selfliótsósinn.
Fransmenn fundu hann, fóru með
hann upp að háum kletti, tóku
tappann úr honum og fengu sér
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
403