Tíminn Sunnudagsblað - 07.12.1969, Side 13

aWarið, nema hvað þar eru mikl-
ar sanddyngjur, svokallaðar Land-
eyrar, sem líka koma úr sjó um
'fjöruna. Og efnið í þeim — það
©r einnig skeljasandur. Kringum
Holt, fyrir mynni Bjarnardals og
allt út fyrir Hjarðardal, er einnig
geysimikið sléttlendi og ágætar
engjar, og þar er Tólfkarlaengi,
sem nefnt er, í landi Holts — ákaf-
lega góð spretta á því oftast.
— Þú minntist á skeljasandinn
— kom ekki einu sinni til mála
að reisa sementsverksmiðjuna í
Önundarfirði?
— Jú, Haraldur Ásgeirsson
verkfræðingur var þar við rann-
sóknir og mælingar, gagnkunnug-
Ur maður, sonur Ásgeirs heitms
Torfasonar á Sólbakka. Hann
mældi þykkt sandlagsins — þetta
reyndist gífurleg ná.ma, þótt ekki
muni ég tölurnar. Úti í firðinum
er afarmikið af kúfiski, aðallega
með vesturströndinni frá Holts-
odda og alveg út undir Barða, en
lí'ka að norðanverðu frá Flateyri
og út á Bjargavík. Önundarfjörð-
urinn var langa tíð beitunáma,
eftir að farið var að plægja kú-
fiskinn upp, hvergi á Vestfjórðum
neitt til jafns við það. Þeir sóttu
þangað beitu norðan frá Ísaíjarð-
ardjúpi og vestan af fjörðum.
— Eigum við þá ekki að víkja
að hrognkelsaveiðinni?
— Jú, það er nú aðalefnið —
annað ætlaði ég ekki að tala urn.
Á grynningunum innan við Holts-
odda var oft mepgð af hrognkels-
um. Iðulega liggur rauðmaginn
þar við hlið grásleppunnar á með-
an hún bíður hrygningar. Að
henni lokinni hefur grásleppan
sig á bu-rt, en rauðmaginn verður
eftir og annast frjóvguð hrognin
á meðan þau eru að ktekjast út.
Hrognkelsaveiðar höfðu lengi ver-
ið stundaðar þarna með þeim hætti
að menn óðu grynningarnar á
fjöru með gogg á löngu skapti, og
með igoggnuim kræktu þeir í hrogn
kelsin. Við sig höfðu þeir bund-
inn spotta með seilarnál á enda,
þræddiu ihrognkelsin með henni
upp á bandið eða seilina og drógu
aflann á eftir sér. Þannig vazlaði
ég fram og aiftur, þegar ég var
stráikur.
Fyrir aldamótin var þó tekin
upp önmur veiðiaðferð — stanga-
veiðin, sem ég ætla að lýsa hér.
Á Innri-Veðrará bjó frændfólk okk
ar, og þar ólst upp Ólafur Jens-
son, sem seinna var kaupmaður og
útgerðarmaður á Hofsösi og þar á
eftir póstmeistari í Vestmannaeyj-
um, faðir Baldurs útibússtjóra út-
vegsbankans í Kópavogi. Faðir
minn, Jónatan Magnússon, sagði
mér, að Ólafur hefði tekið upp
þessa nýju veiðiaðferð, þegar
hann var unglingur. Og Ólafur
— jú, hann var fæddur árið 1879.
Þá höfum við það svona nokkurn
veginn, hvenær þessi nýlunda kom
fil sögunnar.
— f hverju var svo breytingin
fólgin?
— Menn hættu að vaða sjóinn
og draga aiflann á sjálfum sér. Það
var farið að nota báta og nýtt veiði
teeki. Þetta voru sívalar trésteng-
ur, sex, átta eða níu álna iangar,
og á öðrum endanum var járnhólk
ur, en á hinum fimm bognii- st.áV-
krókar, agnhaldslausir. Árar voru
ekki notaðar, helduo- stjökuðu
menn bátnum áfram, og var þá
beitt þeim enda stangarinnar, sem
hólkurinn var á, en hinurn auðvit-
að, þegar hrognkelsin voru krækt.
Þar sem krókarnir voru fimm og
vissu í allar áttir, þurfti ekki leng-
ur að hafa gát á þvi, hivernig stöng
in sneri í hendi manns eins og
áður, þegar goggurinn var aðeins
einn. Við smíði þessara króka
þurfti að gæta þess, að þeir væru
úr góðu efni og þyldu hnjaslc. Úr ■
því greiddist, þegar faiið var að
r 1 M I N N
SUNNODAGSBLAÐ
997