Tíminn Sunnudagsblað - 28.06.1970, Qupperneq 14

voru svo nálægt hvort öðru, að tún
ln lágu saman. En það er
skemmst af þeím búskap að segja,
að þetta varð einn versti áfanga-
staður á æviferli mínum, að öllu
fólki þó ólöstuðu. Nágrennið var
ágætt.
— Hvað var að?
— Ég var svo vitlaus að koma
þangað með kindur, sem aldar voru
upp annars staðar — í gósenland-
ínu fyrir vestan. Og þær urðu ýmist
einskis nýtir aumingjar eða þær
struku frá mér. Margar fórust í
Hvítá í Borgarfirði, þegar þær
voru á stroki vestur á Snæfellsnes,
aðrar lentu á flæking og urðu að
bjálfum. Já, þessi búskapur þarna
á Hvaleyrinni varð mér þungur í
skauti fjárhagslega, enda var ég
þar ekki nema tvö ár.
— Hvert fórstu svo?
— Já, það er nú það. Prestarnir
segja, að tilviljanir séu ekki til,
heldur sé öllu stjórnað ofan frá.
Þó held ég nú, að þarna hafi orðið
nokkur tilviljun.
— Hver var hún?
— Þetta var þannig, að í sláttar-
byrjun sumarið 1927 kom til okkar
gestur klukkan fjögur að nóttu.
Við hjónin vorum rétt nýkomin út
og byrjuð að slá í túninu. Já, við
slógu'm bæði, og við fórum oft
snemma á fætur, en það var nú
ekkert einsdæmi með fátæka bú-
endur á þeim tíma. Nú, jæ^
urinn var gamall leikbróðir minn
úr Hafnarfirði, en var orðinn bóndi
í Stakkavík í Selvogi. Nú var hann á
leið til Reykjavíkur til þess að ná
þar tali af, Einari Benediktssyni,
skáldi og fyrrverandi sýslumanni.
Hann ætlaði að fala af honum
slægjur í Herdísarvíkurtúni, þar
eð Einar átti jörðina, en nú var
hún óbyggð — hafði farið í eyði
þá um vorið, og enginn vissi til
þess, að neinn ábúandi væri á leið
inni. En erindi mannsins til mín
var það að biðja mig að geyma
hest sinn á meðan hann væri í
Reykjavík. Bílar voru þá byrjaðir
að ganga á milli Reykjavíkur og
Hafnarfjarðar, og með bíl ætlaði
hann að komast seinasta spölinn
— þótti það þægilegra en að vera
að þvælast með hestinn með .sér í
Reykjavík. Jú, það var auðvitað
ekkert sjálfsagðara en ég geymdi
hestinn fyrir hann á meðan, og nú
fór hann til Reykjavíkur og hitti
þar Einar. Skáldið tók máli hans
hvorki vel né illa, en sagði sem
satt vsr, að maður, sem hann
neíndi, værl nýlega búinn að fala
af sér Herdísarvík til álbúðar, og
ætti hann að gefa ákveðið svar
eftir fjóra daga. Bætti Einar því
þó við, að satt að segja þætti sér
heldur ótrúlegt, að maður þessi
hefði nokkurt bein í nefi til þess
að ráðast í þetta, þegar á ætti að
reyna. Með það fór maðurinn,
kunningi minn, af fundi Einars og
hélt heim. í bakaleiðinni kom hann
auðvitað við hjá mér og tók hest
sinn. Það var síðla dags, sem hann
kom til mín, og heim ætlaði hann
um nóttina. Samt stanzaði hann
drjúga stund hjá mér og borðaði
kvöldmat með okkur. En sem við
sitjum ýfir kvöldmat okkar og
hann hefur sagt mér allt af létta
um viðskipti sín og Einars Bene-
diktssonar, segir þessi ágæti vinur
minn við mig: „Þú ættir nú að
sækja um Herdísarvík, því að þetta
er enginn staður fyrir þig hér“.
— Þetta hefur kvr-ikt í þér?
— O, ég svaraði því svo sem
engu fyrst í stað, en mér flaug í
hug það, sem ég hafði oft huffsað
áður fyrr: „Hver skyldi taka Her-
dísarvík, þegsr Þórarinn hættir að
búa? Þá jörð væri gaman að taka“.
— Og nú var Þórarinn einmitt
nýlega farinn þaðan og þú rétt í
þessu að frétta það.
— Já, þannig var það. Ég vissi
ekki, að Þórarinn væri farinn frá
Herdísarvík, fyrr en þessi kunn-
ingi minn sagði mér fréttirnar. Á
fimmta degi eftir þetta fór ég að
finna Einar Benediktsson, og þá
var sá, sem beðið hafði hann um
jörðina til ábúðar, nýlega búinn að
segja honum, að hann treysti sér
ekki til þess að eiga við þetta. „Þú
getur fengið jörðina", sagði Einar.
— Og þú hefur auðvitað bitið á?
— Já, mikil lifandi ósköp. Ég
festi jörðina, og hugði sannarlega
gott til að losna úr þeirri skó-
kreppu, sem ég var í. En þetta var
aðeins byrjunin. Eftir var að fást
við Þórarin gamla — þann er áður
hafði búið í Herdísarvík. Hann
átti 1 rauninni alla hluti þar: Sauð-
fénað, hús, heyfyrningar og reka.
Allt þetta varð næsti maður að
kaupa af honum, ef nokkurt vit
átti að verða í búskapnum — og
það gerði ég. Ég keypti þetta allt
saman, og af því varð nokkur saga,
sem ég er búinn að skrifa. Ef til vill
á hún eftir að koma fyrir almenn-
ingssjónir.
— Það er nú gott að heyra, að
þú skulir ekki alveg vera búinn að
leggja frá þér pennann. En hvern-
ig var að vera landseti Einars
Benediktssonar?
— Um búskap í Ilerdisarvík er
nú það fyrst að segja, að þar gilti
sama lögmálið og á Stakkhamri
forðum: Herdísarvíkurféð þrífst
hvergi nema í Herdísarvík. Um
skipti okkar Einars er það sannast
að segja, að það fór alltaf hið bezta
á með okkur, og ég tel hann hafa
verið ágætan landsdrottin.
— Var hann ekkert sérvitur?
— Ekki kom það fram við mig,
enda var heilsa hans ekkert tekin
að bila á þessum árum.
— Hvað bjóstu lengi í Herdísar-
vík?
— Byggingarbréfið, sem ég fékk
hjá Einari Benediktssyni, hljóðaði
upp á fimm ár, fyrst og fremst
vegna þess, að ég var sá auli að
fara ekki fram á lengri tíma. Ég
hefði getað fengið lífstíðarábúð, ef
ég hefði farið fram á það, og ef
það hefði verið tekið fram í gygg-
ingarbréfinu, þá hefði það auðvit-
að dugað. En Einar sagði: „Þetta
hefur ekkert að segja, því að þú
gengur fyrir öllum leiguliðum11.
Þá datt víst engum í hug, og allra
sizt honum sjálfum, að hann myndi
nokkru sinni fá löngun til þess að
flytjast í Herdísarvík. Sú varð þó
raunin, að ég varð að standa upp
af jörðinni fyrir honum. Þó bjó ég
þar siötta árið. þar eð Einar sagði
mér svo seint upp ábúðinni, að eng
in tök éoru á öðru en sitja eitt ár
í viðbót. Einar fluttist þó á jörðina
— með mínu leyfi, að vísu — og
við, sem \ fyrir vorum, þrengdum
nokkuð að okkur og veittum þeim
rúm í bænum á meðan verið var að
byggja þeirra hús. Ennfremur lét
ég þau hafa heimatúnið, því að
Hlín vildi hafa að minnsta koeti
eina kú og einn hest. Sjálfur hafði
ég annað tún, sem að vísu til-
heyrði jörðinni, en var þó nokk-
urn spöl frá bænum.
— Nú hefur þú farið að líta í
kringum þig eftir nýju jarðnæði?
— Já, ég leitaði mikið og víða.
En ég var vandlátur á jarðir, vildi
ekki kúajörð, heldur fjárjörð, slík
kindasál, sem ég var og hafði allt
af verið. ;
— Og hvernig fór?
— Að lokum tók ég á leigu hálfa
jörðina Úthlíð í Biskupstungum.
Þangað fluttumst við vorið 1933.
Péð skildi ég eftir í Herdísarvík
til hausts, en tók með mér kýr og
hesta. —VS.
518
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ