Tíminn Sunnudagsblað - 28.06.1970, Qupperneq 21

Guðjón Bj. Guðlaugsson:
Þurrkhúsið hans
Valdimars í Hnífsdal
Valdimar Þorvarðsson, kaup-
maður í Hnífsdal, var framtaks-
samur maður. Hans aðalverzlun og
starf var fiskkaup og fiskverkun.
Á Vestfjörðum eins og annars
staðar á landinu eru sumrin stutt
og sólskinsdagar fáir til fiskþurrk-
unar. Kringum árið 1920 byrjaði
Valdimar um haust að þurrka salt-
fisk á verbúðarlofti við kolaofn.
Mun það hafa verið hálfþurr fisk-
ur, sem ekki tókst að fullherða við
sól úti. Tilraun þessi gaf svo góða
raun, að hann lét byggja allstórt
þurrkhús áður en langt leið. Það
var af timbri gert með stfúnsteypu
gólfi og járn á þaki, svipfagurt
utan að sjá, málað og vel frá geng-
ið með nægilega miklum gluggum.
Loftlúgur voru á hliðum og turn
á þaki fyrir loftstrauminn. Inni
var komið fyrir súlnaröðum, er
náðu upp í þak. Á milli þeirra
voru settar grindur, eins konar
hillur, það breiðar að armlengd
var inn á miðju þeirra og bilið
upp hæfilegt tií að koma fiskl þar
fyrir. Var breitt á þær frá báðum
hliðum. Grindurnar voru úr þri-
strendum fururenningum og
hryggurinn látinn snúa upp til
þess, að snertipunkturinn væri
sem minnstur við fiskinn. í hús-
inu voru fjórir stórir, sívalir kola-
ofnar eins og þeir, sem notaðir
voru í stórum stofum eða sölum
hér áður fyrr. Var af þeim ail-
mikill hiti.
Um þessar mundir var hjá Valdi-
mar verkstjóri, er hét Jóhar.nes
Jónsson, gamall áraskipaformaður
og bátseigandi í Hnífsdal. Hann var
að sjálfsögðu hægri hönd Valdi-
mars við þurrkhúsið og gætti þess.
Virtist að þeim gömlu mönnun
um færi þetta starf vel úr hendi
sem og önnur, því að aldrei heyrð-
ist talað um nein óhöpp eða mis
tök í sambandi við þurrkunina.
Þetta var þó töluvert vandasamt
starf og þurfti nákvæmni, ástund-
un og matni við. Þeir þurftu að
styðjast við sína eigin reynslu.
Ekkert annað þurrkhús var til í
Hnífsdal áður eða síðar eða þar
um slóðir, nema hafi það verið til
á ísafirði, en ekki er mér kunnugt
um það, og aðeins fárra ára reynsla
var komin á þurrkhússtarfsemi hér
í Reykjavík.
Þurrkhúsið var að sjálfsögðu
ekki notað á surnrin, en ulla vet-
ur meðd’.i Vaidimars naut v,ð.
Enginn anaar tók við þvi af hon-
um, og er Valdimar Þorvarðsson
því sá eini, sem s* avfrækti þurrit-
hús í Hnífsda’, og líkiega þar fyrir
vestan eins og fyrr segir.
Auk þess fisks, sem Valdimar
keypti af sínum föstu bátum, tók
hann til veraun-.r fisk frá hirium
kaupmönnunum, Guðmundi
Sveinssyni og Jónasi, bróður sín
um. Það var því töluvert magn af
fiski til þurrkunnar.
Fyrstu veturna unnu aðallega
fimm menn við saltfiskinn milh
þess, sem fiskaðgerð og önnur
störf kölluðu að. Voru það þessir
menn: Sigurður Guðmundsson frá
Unaðsdal, Páll Jónsson og Guðlaug
ur Bjarnason, allt menn komnir
yfir miðjan aldur, Benedikt Hal-
dórsson, piltur um tvítugt og
drengur að nafni Guðjón, þá rúm-
lega fermdur.
Aðstaðan við vinnuna var í þá
daga fremur erfið og vinnubrögð-
in frumstæð. Fiskurinn var dreg-
inn á sleðum frá hinum kaup-
mönnunum hátt í kílómetra vega
lengd, en borinn á handbör-
um milli húsa. Vaskað var í köld-
um steinskúr með dýrum móti
norðri, óuppbituðum með
um, sem sneru móti norðvestri.
Vatnið í vaskakr n — þau voru
úr tré — varð að sækja i læk
norðan til við skúrinn og að sjálf-
sögðu að brjóta vök á ísinn, þesa'r
frost var, stundum langvarandi.
Það má geta nærri, að kaldsamt
Valdimar Þorvarðsson.
hefur vaskið verið hjá körlunum
í Steinskúrnum, sem oft voru ekki
í ofgóðum hlífðarfötum. Ljósið var
olíuljós, lampar eða luktir, því að
þá var rafmagnið ekki komið.
Auk þessara manna, sem nefnd-
ir hafa verið, unnu stundum kon-
ur við að breiða upp fiskinn og
alltai við að pakka. Þá var allur
sá fiskur bundinn * búnt sem
vógu 50—60 kíló, og síðan saum-
aður utan um þau strigi. Þdð var
kallað að „innpakka" eða „pakka
fiskinn".
Þessi starfsemi V'amimar.s var
ekki svo lítil, miðað við það afla-
magn, sem á land barst og íbúa-
tölu þorpsins, er vai um þrjú
hundruð manns. Þetta var áður en
frvstíhúsin komu til sögunnar og
hefði því annað nvort orðið að
selja fiskinn „upp úi salti“ fyrir
þeim mun minna verð eða geynia
hann til vors og treysta á sói og
sumar, sem oft var skammvinnt
og votviðrasamt. En fyrir það að
þurrka fiskinn á þennan hátt feng
ust þó nokkur vinnuíaun til þeirra,
er að þessu unnu, sem var hinum
vinnandi manni dýrmætur sumar-
auki og vonandi nefur Valdimar
haft einhvern ágóða i sinn hlut
fyrii framtak sitt og árvekn: i
stanfi.
Þó að Valdimar Þorvarðsson
bæri ekki skoðanir sinar né til-
finningar á torg, þykist ég vita,
að hann hafði ekki síður ánægju
en ágóða af athöfnum sinum, og
þá ekki sízt af því að láta starfs-
fólk sitt vera þátttakendur í því
með sér, sem annars hefði haít
minna að gera um háveturinn.
Hann hafði líka marga góða starfs-
menn, er unnu hjá honum fjölda-
mörg ár, þar sem gagnkvæmur
skilningur hjúa og húsbónda mætt-
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
525