Tíminn Sunnudagsblað - 31.10.1971, Qupperneq 14

\ lokinni stikuðuií vi.ð beint til
skólastjóra með opna b.5kina og
sýndum honum staðinn, þar sem
prentvillan var. Hann leit á og sagði
ekki orð. Ég held meira að segja,
að það hafi vottað fyrir brosi á góð-
mannlegu andlitinu. Að minnsta
kosti fengum við ekki neinar ávít-
ur. Sjálfur hafði hann ekki tekið
eftir neinni villu fyrr en nú. Hef-
ur hann áreiðanlega kunnað sálm-
inn of vel til þess að grandlesa
hvert orð.
En fyrst ég nú var kominn
þarna að hljóðfærinu til þeirra,
sem þar voru, gat ég ekki stillt
mig um að spyrja, hvers vegna
ekki væru sungnir fleiri Passíu-
sálmar en þeir, sem ég hafði heyrt
og tekið þátt í að syngja. „Vegna
þess, að við höfum ekki handbær
lög við þá“, svaraði skólastjóri. Ég
vildi aftur á móti halda því fram,
að ég kynni lög við þá alla, að
minnsta kosti væru þeir alltaf
sungnir heima hjá mér á föstunni.
Þetta þótti Birni athyglisvert og
líklega hefur hann strax sagt Sig-
tryggi frá því. Að minnsta kosti
leið ekki á löngu, unz kallað var á
mig heim til Sigtryggs, þar sem
ég mátti kyrja allt hvað ég kunni
af gömlum passíusálmalögum, en
Sigtryggur skrifaði jafnóðum upp
eftir mér.
Um vorið færði hann mér bók að
gjöf, og auk þess skrifað lag eftir
sjálfan sig, samið við texta eftir
mig. Hét kvæðiskorn mitt Sólar-
ljóð. Þessa minjagripi um Sigtrygg
Guðlaugsson á Núpi á ég enn.
— Hvað þótti þér annars merki-
legast við skólavei-una?
— Það þótti mér merkilegast
við að vera á Núpi og laðaði mig
langmest að skólanum, að okkur
voru kennd fundarsköp og
mælskulist. Það er að segja, að
semja ræður og flytja þær. Ég
fann fljótt hver nauðsyn þetta var,
ekki aðeins til þess að kunna
að tala á fundum, heldur engu síð-
ur til þess að hrista af mönnum
feimni og minnimáttarkennd.
Gerði ég því allt, sem ég gat, til
þess að vanda lærdóm minn á
þessu sviði.
Annars langar mig að ljúka
kaflanum um Núpsveruna með því
að segja, að ég minnist þeirra daga
sem eins bjartasta hluta ævinnar.
En þar með er líka mitt skóla-
nám upp talið, því fjárhagurinn
leyfði ekki að háldið væri lengra
á þeirri braut. Ég verð þó að játa,
að mér fannst það hábölvað, eink-
um fyrst í stað. Það var einhvern
veginn svo sárt að verða að hætta
einmitt þegar maður hafði loksins
lært að læra.
— Hvað tókst þú þér fyrir
hendur, þegar námsbrautin lokað-
ist?
— Ég fór heim í sveit mína og
fékkst þar við kennslu fyrst í
stað. Það þótti mér skemmtilegt
verk og lærði ýmislegt á því. Næst
er þar til að taka, að ég fastnaði
mér konu og fluttist með hana að
Galtarvita. Það gerðist vorið 1941.
Hún hét Elín Guðmundsdóttir og
var frá Horni. Hún er nú látin
fyrir noikkrum árum.
— Hvernig stóð á því, að þið
byrjuðuð búskapinn í Galtarvita?
— Það var nú bara einfaldlega af
því, að staða vitavarðar losnaði.
Gerðist það með þeim atburðum,
að brezka hernámsliðið tók vita-
vörðinn fastan og flutti hann til
Englands. En grunur lék á, að
hann hefði aðstoðað Þjóðverja
nokkurn, sem verið hafði á flakki
um þessar slóðir. Það var víst ekki
rangt til getið, en hitt þó jafnör-
uggt, að vitavörður hafði skotið
skjólshúsi yfir Þjóðverjann fyrir
beiðni annarra manna — vina
sinna. En þótt Bretar næðu vita-
verðinum, þá fórst þeim ekki
handtaka hans neitt sérlega mynd-
arlega, fremur en margt annað,
sem þeir tóku sér fyrir hendur á
landi hér. Þeir komu vestur á
stóru herskipi, skutu síðan út létt-
báti og komu honum að landi. Þó
tókst ekki betur til en svo, að þeir
brutu bátinn í fjörunni, sem er
stórgrýtt. Var hann nú gersamlega
ósjófær. En svo vel vildi til, að
vitavörður var smiður góður, og
varð hann nú að hjálpa Bretunum
að gera við bátinn, svo handtakan
færist þó ekki alveg fyrir! Jæja.
Þetta var nú annars útúrdúr, en
þetta voru sem sagt tildrögin að
því, að ég gerðist vitavörður í Galt-
arvita.
— Varstu lengi þarna?
— Það urðu aðeins tvö ár. Mér
líkaði aldrei að vera þar, fannst
ég of einangraður. Auk þess voru
launin hraksmánarlega lág. Það er
nú ekki heldur neitt upplífgandi
að hírast í húskofa í afskekktri
vík og heyra skothríðina úti fyrir
allt að því daglega.
Á þessum árum voru stöðugar
ferðir skipalesta á milli Ameríku
og Rússlands. Þær fóru allar fram
hjá íslandi, þarna úti fyrir Vest-
fjörðum. En sikothríðin, sem ég gat
um, stafaði af því, að hersíkipin.
sem auðvitað voru í fylgd með
skipalestunum, voru alltaf að
skjóta í sjóinn með stuttu milli-
bili, þótt enginn óvinur virtist ná-
lægur.
— Varðst þú aldrei vitni að sjó-
orrustu?
— Ekki þannig, að ég horfði á
hana. Þegar sjóorrustan fræga var
háð úti fyrir Straumnesi, var það
of langt frá mér til þess, að ég
yrði hennar var á meðan á henni
stóð. Við heyrðum ekki einu sinni
gnýinn. En fáum dögum seinna fór
að reka alls konar drasl úr skip-
unum, sem farizt höfðu, olíubrák
flaut um allan sjó og fuglinn
drapst í hrönnum. Og norður á
Ströndum rak mikið af líkum á
fjörur.
— Greip ykkur aldrei alvarleg
hræðsla, eða var það aðeins þessi
stöðugi, almenni stríðsuggur og ör-
yggisleysi?
— Jú, ekki get ég nú svarið fyr-
ir að slíkt hafi komið fyrir.
— Viltu segja frá því?
— Já, því ekki það. Þetta er nú
svo sem ekki neitt leyndarmál —
allra sízt nú, eftir öll þessi ár.
Kvöld eitt á útmánuðum skall á
vestan hvassviðri með snjó- og
haglhryðjum. Ég brá mér út í fjós
til þess að gefa kúnni og mjólka.
En á meðan skall ein hryðjan yf-
ir. Þegar ég kom inn aftur, sátu
þær, kona mín og systir, sem
dvaldist hjá okkur þennan vetur,
náfölar við eldhúsborðið og
spurðu, hvort ég hefði ekki orðið
neins var úti. Kváðust þær hafa
séð ljósglampa utan við gluggann,
og kom þeim það fyrir sjónir, eins
og kastljósi væri beint að húsinu
ofan úr dal, sem þarna er skammt
frá. Ég sagði sem var, að ég hefði
ekki orðið neins var. Og nú greip
sama hugdettan okkur öll. Undan-
farið höfðu gengið alls konar sög-
ur um, að Þjóðverjar hefðu sézt í
óbyggðum þarna vestur frá — dul-
arfull spor hefðu verið rakin og
svo framvegis. Voru þeir nú
kannski að leita byggða í illviðr-
inu?
Við störðum öll út í myrkrið
stundarkorn. Brátt skall ein hryðj-
an enn yfir, og þar með kom skýr-
ing á þessu dularfulla ljósi. Vita-
806
T f M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ