Morgunblaðið - 01.05.2004, Side 18

ERLENT
18 LAUGARDAGUR 1. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SÆNSKA dagblaðið Express-
en skýrði frá því í gær, að
hugsanlega væri lögreglunni að
takast að upp-
lýsa morðið á
Olof Palme,
forsætisráð-
herra Svíþjóð-
ar, en hann
var myrtur á
götu í Stokk-
hólmi 28.
febrúar 1986.
Er ástæðan
sú, að tekist hefur að finna líf-
sýni á frakka Palmes og á að
bera þau saman við lífsýni úr
Christer Pettersson, sem var
sýknaður af morðinu vegna
ónógra sannana. Expressen
hefur það eftir ónefndum heim-
ildarmanni innan lögreglunnar,
að hugsanlega sé lausnin á
morðinu á næsta leiti og snúist
þá einkum um Pettersson.
Þegar Palme var myrtur var
DNA-tæknin ekki komin í
notkun hjá lögreglunni en nú
er unnt að greina slík lífsýni
þótt þau séu afar smá. Fram
kom á sínum tíma, að banamað-
ur Palmes hefði lagt höndina á
öxl honum og auk þess staðið
álútur yfir Palme eitt augna-
blik eftir að hafa skotið hann.
Ekki efna-
vopnaárás
Á segulbandsupptöku sem
sögð er vera frá einum æðsta
manni al-Qaeda, Abu Mussab
al-Zarqawi, er fullyrt að sam-
tökin hafi lagt á ráðin um að
eyðileggja höfuðstöðvar jórd-
önsku leyniþjónustunnar, en
ekki með efnavopnaárás, svo
sem jórdönsk stjórnvöld hafa
fullyrt.
Sá sem talar á segulbandinu
segir jórdönsk stjórnvöld ljúga
því að þeim hafi tekist að koma
í veg fyrir að saklausir múslím-
ar væru myrtir. „Ef við ættum
efnavopn – og við biðjum til
Guðs að við megum eignast slík
vopn sem fyrst – myndum við
hiklaust beita þeim á ísraelska
bæi, s.s. Eilat, Tel Aviv og
fleiri,“ sagði röddin.
„Tækifæri“
í Fallujah
BROTTHVARF bandarískra
hermanna frá Fallujah í Írak í
gær var spurning um „tækifæri
en ekki endilega samkomulag“
til að binda enda á átökin sem
geisað hafa þar undanfarið,
sagði John Abizaid, yfirmaður
bandaríska heraflans í Írak í
gær. Vopnaðar sveitir Íraka
tóku við öryggisgæslu í borg-
inni við brotthvarf Bandaríkja-
manna, en yfirmaður írösku
sveitanna er Jassem Moham-
med Saleh, fyrrverandi höfð-
ingi í her Saddams Husseins.
Greina frá
fjöldagröfum
STJÓRN Bosníu-Serba hefur
nú í fyrsta sinn gert uppskátt
um staðsetningu sex fjölda-
grafa er hafa að geyma líkams-
leifar fórnarlamba fjöldamorð-
anna í Srebrenica 1995, þar
sem um sjö þúsund íslamskir
karlmenn og drengir voru
myrtir af serbneskum her-
mönnum.
STUTT
Er Palme-
málið að
leysast?
Pettersson
SENDIFULLTRÚI bresku
stjórnarinnar í mannréttindamál-
um í Írak fordæmdi í gær fram-
ferði nokkurra bandarískra herlög-
reglumanna í landinu eftir að
bandarísk sjónvarpsstöð sýndi
myndir af íröskum föngum sem
sættu pyntingum og voru látnir
vera í auðmýkjandi, kynferðisleg-
um stellingum. Sex herlögreglu-
menn hafa verið ákærðir og búist
er við að sjö herforingjum verði
einnig refsað vegna málsins, en
þeir hafa þegar verið leystir frá
störfum.
Myndirnar hafa vakið hörð við-
brögð víða um heim. „Mér finnst
að þær séu hreint og beint hrylli-
legar. Þetta gengur algerlega fram
af mér,“ sagði Ann Clwyd, sendi-
fulltrúi bresku stjórnarinnar í
mannréttindamálum. Hún er þing-
maður breska Verkamannaflokks-
ins og studdi stríðið í Írak eftir að
hafa gagnrýnt fyrrverandi ráða-
menn landsins harðlega í mörg ár
fyrir mannréttindabrot.
„Endalokin fyrir
Bandaríkjamenn í Írak“
Bandaríska sjónvarpið CBS
sýndi myndir á miðvikudagskvöld
þar sem fangar í Abu Ghraib-fang-
elsinu í Írak sáust sæta illri og
auðmýkjandi meðferð. Nokkrir
þeirra sáust í kuflum með raf-
magnsvíra vafða um líkamann.
Aðrir voru allsnaktir með víra
festa við kynfærin, hundur var lát-
inn ráðast á einn fanganna og þeir
voru neyddir til að vera í stell-
ingum sem bentu til þess að þeir
ættu kynmök hver við annan.
Á einni myndanna sást fangi
standa á kassa með rafmagnsvír
festan við hendurnar og honum var
sagt að ef hann dytti af kassanum
fengi hann raflost, að sögn CBS,
sem sagði að vírinn hefði þó ekki
verið raftengdur.
Á annarri mynd sáust naktir
fangar með hettu yfir höfðinu
liggja í hrúgu á gólfinu og mynda
píramída. Ennfremur sáust glott-
andi fangaverðir á nokkrum mynd-
anna sem herlögreglumenn tóku.
Clwyd kvaðst áður hafa rætt við
háttsetta bandaríska embættis-
menn um meðferðina á föngum í
Abu Ghrail en þeir hefðu neitað því
að komið hefðu upp vandamál í
fangelsinu. „Þeir sem réðu vissu
augljóslega ekki að þetta væri að
gerast.“
„Þetta eru endalokin fyrir
Bandaríkjamenn í Írak,“ sagði rit-
stjóri arabíska dagblaðsins Al-
Quds Al-Arabi í London. „Fólk
verður ævareitt, kynferðislegt of-
beldi er það versta sem getur
gerst í þessum heimshluta. Öllum
múslímum í heiminum ofbýður
þetta.“
„Haldið nöktum í klefum án
salernis og loftræstingar“
Einn herlögreglumannanna sem
hafa verið ákærðir, Ivan Frede-
rick, segir yfirmenn sína hafa virt
að vettugi beiðnir um að fanga-
vörðunum í Abu Ghraib, nálægt
Bagdad, yrðu settar hegðunarregl-
ur og þaggað niður í honum þegar
hann hafi kvartað yfir hrottalegri
og auðmýkjandi meðferð á föngum.
Rannsóknarmenn hersins yfir-
heyrðu Frederick fyrst í janúar
vegna málsins og hann byrjaði þá
að halda dagbók þar sem aðstæð-
unum í fangelsinu er lýst. Hann
skrifaði að föngunum væri stund-
um haldið nöktum í þrjá daga í röð
í rökum og gluggalausum klefum,
án salernis og loftræstingar. Gólf-
flötur hvers klefa væri aðeins einn
fermetri.
„Þegar ég vakti máls á þessu við
yfirmann herfylkisins sagði hann:
mér væri sama þótt hann svæfi
standandi. Það var þá sem hann
sagði foringja undirfylkisins að
hann væri yfirmaður herfylkisins
og ég ætti að gera það sem hann
segði,“ skrifaði Frederick.
Móðurbróðir hans, William Law-
son, afhenti fréttastofunni AP dag-
bókina. Hann sagði að systursonur
sinn hefði sætt ósanngjarnri með-
ferð við rannsókn málsins. Lawson
og eiginkona Fredericks, Martha,
segja að hann hafi verið gerður að
blóraböggli í málinu til að hylma
yfir með herforingjum sem bæru
ábyrgð á því að örfáir verðir voru
látnir gæta fanga sem skiptu
hundruðum, án leiðbeininga og
fullnægjandi búnaðar.
Talsmaður Bandaríkjahers vildi
ekki tjá sig um orð Fredericks en
sagði að ásakanirnar á hendur
honum hefðu verið rannsakaðar
með eðlilegum hætti.
Starfsmenn einkafyrirtækja
yfirheyra fangana
Gary Myers, lögmaður Freder-
icks í Washington, sagði að ljóst
væri að Bandaríkjaher hefði samið
við tvö bandarísk einkafyrirtæki
um að starfsmenn þeirra yfir-
heyrðu fangana í Írak. Þetta vekti
spurningar um eftirlit og umsjón
með fangelsunum og meðferð fang-
anna.
„Þetta er einn af umdeilanleg-
ustu þáttum þessa máls,“ sagði
Myers. „Þetta er spurning um
hvers konar leiðsögn og þjálfun
Frederick fékk.“
Áætlað er að um 20.000 starfs-
menn fyrirtækja á sviði öryggis-
þjónustu séu nú í Írak á vegum
bandaríska varnarmálaráðuneytis-
ins. Fimm demókratar í öldunga-
deild Bandaríkjaþings hafa hvatt
til rannsóknar á störfum þessara
manna og segja að ráðuneytið hafi
ekki sett reglur um starfsemi fyr-
irtækjanna í Írak.
Foringjarnir reknir
úr hernum?
Frederick og fimm aðrir herlög-
reglumenn voru ákærðir formlega
í mars fyrir grimmilega meðferð á
tuttugu föngum, árásir og ósæmi-
legt framferði í fangelsinu í nóv-
ember og desember, auk þess sem
þeir eru sakaðir um hafa vanrækt
skyldur sínar. Búist er við að þeim
verði tilkynnt á næstunni að þeir
verði dregnir fyrir herrétt. Verið
er að rannsaka þátt fjögurra ann-
arra fangavarða í málinu.
Talsmaður Bandaríkjahers
skýrði frá því í fyrradag að Janice
Karpinski, yfirmaður bandarísku
herlögreglunnar í Írak, hefði verið
leyst frá störfum seint í janúar
vegna rannsóknarinnar. Karpinski
bar ábyrgð á Abu Ghraib og þrem-
ur öðrum fangelsum Bandaríkja-
hers í Írak.
Hún og sex aðrir herforingjar
sæta nú rannsókn vegna ásakana
um slæma stjórn á fangelsunum.
David McKiernan undirhershöfð-
ingi stjórnar rannsókninni og hann
lagði til 4. apríl að Bandaríkjaher
refsaði herforingjunum sjö.
Búist er við að þeir verði fyrst
ávítaðir skriflega og hugsanlegt er
að þeir verði síðan reknir úr hern-
um.
„Þetta snýst um að yfirmaðurinn
ber ábyrgð á öllu því sem hersveit
hans aðhefst eða gerir ekki,“ sagði
talsmaður hersins.
Fangelsismálin tekin
til rækilegrar athugunar
Ricardo Sanchez, yfirmaður
bandarísku hersveitanna í Írak,
kvaðst hafa áhyggjur af því að
þetta mál væri „meira en eitt
skemmt epli, eitt slæmt atvik“.
Sanchez hefur fyrirskipað ræki-
lega athugun á öllum fangelsunum
í Írak, einkum á þeim aðferðum
sem beitt er við yfirheyrslur, að
sögn talsmanns hersins. „Lang-
flest hefur verið gert rétt í fangels-
unum… en það er alltaf svigrúm
fyrir úrbætur,“ sagði talsmaður-
inn.
Bandaríski undirhershöfðinginn
Mark Kimmitt sagði að sér blöskr-
aði framferði herlögreglumann-
anna en bætti við að þeir væru
ekki dæmigerðir fyrir þá 150.000
hermenn sem væru í Írak. „Ekki
dæma herinn af gerðum fárra
manna.“
Um 8.000 fangar eru nú í Írak
og þeir voru annaðhvort handtekn-
ir fyrir glæpi eða árásir á hermenn
í Írak. Mannréttindasamtökin Am-
nesty International og fyrrverandi
fangar höfðu áður kvartað yfir illri
meðferð á föngum og slæmum að-
búnaði þeirra.
Auðmýkjandi meðferð og pyntingar á föngum í Írak vekja hörð viðbrögð
„Öllum múslímum í
heiminum ofbýður“
Sex bandarískir fangaverðir ákærðir og sjö herforingjar leystir frá störfum
London, Bagdad. AFP, AP, Los Angeles Times.
Reuters
Janice Karpinski, sem var yfirmað-
ur Abu Ghraib-fangelsins, nálægt
Bagdad. Hún hefur verið leyst frá
störfum í bandaríska hernum.
’Fólk verður æva-reitt, kynferðislegt
ofbeldi er það versta
sem getur gerst í
þessum heimshluta.‘
Frá útsendingu SKY-sjónvarpsstöðvarinnar bresku í gær. Hún sýnir íraskan fanga í Abu Ghraib-fangelsinu, hann
er með höfuðið hulið og stendur á kassa. Við manninn eru tengdir vírar sem munu þó ekki hafa verið raftengdir.
Honum var að sögn heimildarmanna tjáð að ef hann dytti af kassanum myndi hann fá í sig raflost.