Íslendingaþættir Tímans - 28.02.1974, Blaðsíða 4

ég hugsað um það, hvort það muni
ekki hafa verið ein megin ástæða þess,
hve innilega vænt henni þótti um
föðurbræður sina og, hve óvenjulega
mikinn kærleika og ræktarsemi hún
sýndi þeim alla tið. Þær voru ófáar
ferðirnar, sem hún fór til Halldórs,
eftir að hann var kominn til dvalar á
elliheimili, en hann lézt i hárri elli, og
föður minum var hún sem bezta dóttir
allt til hins siðasta. Kannski fannst
henni, að hjá þeim fyndi hún eitthvað
af föður sinum, sem hún aldrei þekkti
og alltaf harmaði að hafa ekki fengið
að njóta samvista við. Móðir Valgerð-
ar giftist aftur norskum nanni, Edvard
Solnes, og er Jón Sólnes á Akureyri
kjörsonur þeirra.
Ég kynntist þessari frænku minni
fyrst eftir að hún var gift og hafði reist
bú með manni sinum, hinum gagn-
merka lækni, Hannesi Guðmundssyni.
Þau bjuggu þá að Hverfisgötu 12 hér i
borg og þar átti hún heima til æviloka.
Heimili þeirra hjóna verður mér ó-
gleymanlegt fyrir margra hluta sakir.
Ég stóð á tröppunum um miðja nótt og
hringdi bjöllunni. Áætlunarbillinn að
norðan hafði oltið út i skurð á Kjalar-
nesi og farþegarnir lent i hrakningum.
Valgerður faðmaði mig að sér, bjó
mér gott rúm og gaf mér heitt að
drekka. Það gerði hreint ekkert til,
þótt ég vekti hana af værum svefni. Ég
var innilega velkomin. Þannig var hún
alla tið. Hún var aldrei glaðari en þeg-
ar hún gat leyst vanda einhvers, hjálp-
að, gefið, gert öðrum gott. Og löng
væri sú skýrsla, ef allt væri skráð.
Sennilega hefur hún likst föðurömm-
unni, önnu Björnsdóttur að Grund i
Svarfaðardal, en gamalt fólk þar i
sveit sagði mér, að hún hefði verið si-
gefandi jafn sárfátæk og hún var. Ein-
hvern tima sást hún leysa af sér
svuntu i hlaðvarpanum og stinga að
snauðri förukonu, þegar þær kvöddust.
Þetta hefði Valgerður lika getað gert.
A þessum árum bjó tengdafaðir Val-
gerðar, Guðmundur Hannesson
prófessor, hjá þeim, enda Hverfisgata
12 hans gamla hús og heimili, og börn
Valgerðar og Hannesar voru þá öll ung
að árum og i foreldrahúsum. Heimilis
bragurinn var töluvert sérstæður.
Hinn stórgáfaði og menntaði afi barn-
anna var þá enn ern, og margar voru
stundirnar, sem setið var við sagna-
brunn hins mikla fræðara. . Hannes
Guðmundsson var óvenjulega ljúfur
heimilisfaðir og lét sér mjög annt um
uppeldiog menntun barna sinna. Þeg-
ar ég hugsa til þessara ára, sé ég i
hugskoti minu stóra borðið i borðstof-
unni þétt setið stórri fjölskyldu, sem
stundum tvöfaldaðist vegna gesta-
komu, og húsbóndann fyrir öðrum
enda með Helgu litlu i fanginu. Það
4
var hennar staður. Húsfreyjan var á
þönum að reyna að gera öllum til geðs,
glöð og kát og aldrei kátari en þegar
margt var um manninn. Heimilið var
ákaflega gestkvæmt, þar var opið hús
alla tið og allir velkomnir.
Ég man stórar veizlur læknishjón-
anna, þar sem allt var með miklum
rausnar- og glæsibrag, og ég man lika,
hvernig hún tók á móti einstæðingum
og þeim, sem áttu i erfiðleikum á einn
eða annan hátt. Hún var stórbrotin
þessi frænka min, kunni að gleðjast
með glöðum og samfagna, þegar vel
gekk. Hún gat verið hvöss, ef henni lik-
aði miður, en hún var lika manna fljót-
ust til að rétta hjálparhönd, sýna sam-
úð sina og það var ekki gert af neinni
hálfvelgju. Hún gerði hlutina umyrða-
laust, hlifði sér aldrei, taldi það gæfu
sina að mega liðsinna öðrum.
Hannes og Valgerður áttu indælan
bústað I Fossvogi og mikinn trjágarð,
en húsbóndinn var ræktunarmaður og
undi sér með fjölskyldu sinni i þessum
friðsæla gróðurreit, þegar færi gafst
frá erilsömu læknisstarfi.
Valgerður syrgði mann sinn mjög,
er hann lézt á bezta aldri fyrir tæpum
15 árum. Það var mikið áfall, þegar
hinn góði og gáfaði eiginmaður var
horfinn. En hún átti mikinn fjársjóð
þar sem voru 4 mannvænleg börn
þeirra hjóna. Hún elskaði börn sin,
tengdabörn og barnabörn og hugurinn
var hjá þeim öllum stundum, þegar
hún var ekki samvistum við þau.
Börnin eru: Leifur byggingaverk-
fræðingur kvæntur Áslaugu Stefánsd.,
Valgerður gift Ólafi Ólafssyni iðnaðar-
meistara: Lina Lilja gift Hilmari
Pálssyni vátryggingarmanni og Helga
læknir gift Jóni Stefánssyni geðlækni.
Fjölskyldan var hennar heimur og
hún var alltaf reiðubúin til að liðsinna,
ef með þurfti. Margar ferðir fór hún til
Bandarikjanna til Helgu dóttur sinnar
til að lita eftir þrem ungum barna-
börnum, þegar dóttir hennar var i
erfiðum prófum við framhaldsnám
sitt. En greiðvikni Valgerðar náði
langt út fyrir landamæri fjölskyld-
unnar, miklu lengra en nokkurn
grunar. Um það mætti skrifa langa
sögu. Nú er hún horfin okkur — dagar
hennar taldir — og við, sem enn eigum
hér daga, fáa eða marga, kveðjum
hana með þakklátum huga. Samúð
okkar er með börnum hennar og
nánustu fjölskyldu, sem nú sjá á bak
kærleiksrikri móður, tengdamóður og
ömmu, sem átti þá ósk stærsta, að sjá
þeim farnast vel i lifinu.
Það er stórt skarð i ættargarðinn við
fráfall Valgerðar Björnsdóttur.
Blessuð sé minning hennar.
Anna Snorradóttir.
t
Hún andaðist i Landspitalanum að
morgni sunnudagsins 27. janúar sl.
eftir skamma legu, langt komin á 75
áldursárið.
Valgerður Björg Björnsdóttir var
fædd að Grund i Svarfaðardal 24. mai
1899. Voru foreldrar hjónin Lilja
Danielsdóttir, bónda i Tjarnargarðs-
horni Jónssonar og Björn Zóphonias
Sigfússon, bónda að Grund Jónssonar,
og eru þetta þekktir og traustir ætt-
leggir þar um slóðir.
Ekki varð sambúð þeirra Lilju og
Björns nema nokkrir mánuðir, þvi að
hann drukknaði af fiskibáti i lendingu
við Böggvisstaðasand 3. nóvember
1898, og varð öllum sveitungum harm-
dauði, þvi að hann var vaskur maður
og þótti mannsefni gott. Ólst þvi Val-
gerður upp með frændfólki sinu og
móður sinni, sem var atorkusöm
rausnar- og sæmdarkona. Siðar giftist
hún norskum manni Edvard Sólnes,
vænum deng, en missti hann lika i
sjóinn eftir nokkurra ára sambúð. Það
hjónaband var barnlaust, en dreng ólu
þau upp frá bernskualdri, Jón
(Guðmundsson) Sólnes, núverandi
bankastjóra og forseta bæjarstjórnar
á Akureyri, sem jafnan reyndist þeim
mæðgum Vel og sýndi þeim
verðskuldaða ræktarsemi og tryggð.
Valgerður Björg tók snemma þátt i
ýmsum störfum með móður sinni og
þótti hvarvetna frábær að trúmennsku
og dug, svo á orði var haft þá. Og
einnig það, að þar sem hún gat komið
þvi við, rétti hún þeim hjalparhönd,
sem minna máttu sin. Kom þar
snemma i ljós innræti hennar, sem
alla ævi lét sig ekki án vitnisburðar
svo sem öllum er kunnugt, sem hana
þekktu.
Um tvitugsaldur sótti Valgerður lýð-
háskólann á Voss i Noregi og var þar
við nám einn vetur. Hafði skólastjór-
inn þar orð á þvi við mig siðar, hve
afbragðsvel honum hefði likað við
þessa ungu frænku mina, enda fékk
hún þaðan lofsamlegan vitnisburð. í
þeirri för gekk hún á bókhalds-
námskeið i Bergen og hlaut þar
ágætiseinkunn að námi loknu, og með
slikt vottorð i höndum hlaut hún
bankaritararstöðu á Akureyri, er hún
hafði á hendi um árabil.
Hinn 11. júii 1929 giftist Valgerður
Hannesi Guðmundssyni lækni i
Reykjavik, syni Guðmundar Hannes-
sonar prófessors, hinum ágætasta
lækni og drengskaparmanni, og
stofnuðu þau heimili sitt á Hverfisgötu
12, þar sem Guðmundur prófessor
hafði byggt og búið, en hann var þá
islendingaþættir