Íslendingaþættir Tímans - 02.11.1974, Blaðsíða 4

er hamingju veitir og manngildið eyk-
ur.
Þegar Þorsteinn hóf búskap á
Vatnsleysu árið 1922, var gæfan hon-
um strax hliðholl. Til hans réðst
kaupakona vestan af Ströndum,
Agústa Jónsdóttir frá Gröf i Bitru. Þar
var kominn lifsförunauturinn ástkæri,
sem ól manni sinum 9 mannvænleg
börn. Lifa þau öll, nema drengur að
nafni Þorsteinn Þór, en hann dó i
bernsku, og varð fráfall hans foreldr-
unum þung raun.
Agústa á stóran hlut i lifi og ævi-
starfi manns sins. Hún stóð við hlið
hans i bliðu og striðu, bjó honum fag-
urt og gott heimili og tók á sig auknar
byrðar vegna félagsmálastarfa hans.
Hún hefur verið sómi islenzku hús-
freyjunnar, er hún fyrir hönd sinnar
stéttar stóð við hlið manns sins við
ýmis opinber tækifæri. Mannkosti
Agústu kunni eiginmaðurinn vel að
meta og launaði rikulega með fádæma
umhyggju.
A langri starfsævi hefur Þorsteinn
unnið mikið og gott starf fyrir sveit
sina. Verður þess þáttar æviferils hans
lengi minnzt þakklátum huga. 1 ára-
tugi hefur Þorsteinn gegnt fjölmörg-
um trúnaðarstörfum, stórum og smá-
um, fyrir sveitunga sina, sem of langt
yrði upp að telja. Má i stuttu máli
segja, að hann var mikill baráttumað-
ur I öllu þvi, sem til heilla horfði fyrir
sveitarfélagið, i framfara-, félags- og
menningarmálum.
Þorsteinn átti sér óskabörn á félags-
málasviðinu. Ungmennafélögin voru
hans félagsmálaskóli. Hann sagði oft,
aö þau hefðu komið eins og heitur
sólargeisli i fásinni þeirrá tima. Sam-
vinnufélögin stóðu honum og hjarta
nær, en þau sönnuðu orð skáldsins:
„Hvað má höndin ein og ein, allir leggi
saman”. 1 samvinnufélögunum var
fólgið afl til framfarasóknar. Afurða
sölufélögin á Suðurlandi, Mjólkurbú
Flóamanna og Sláturfélag Suðurlands,
áttu og i Þorsteini góðan starfskraft,
en með tilkomu þessara samtaka varð
bylting i afkomumöguleikum bænda.
Siðast nefni ég hinn gamalgróna fé-
lagsskap bændanna, Búnaöarfélag Is-
lands, sem Þorsteinn fórnaði miklum
tima siöari hluta ævi sinnar við góðan
orðstir og reisn. Stóð hann þar við
stjórnvölinn I tvo áratugi.
Fyrir hönd bændanna var hús þeirra
i Reykjavik, Bændahöllin, stolt Þor-
steins og prýði. Sú ffamkvæmd kostaði
hann og aðra góða drengi mikla bar-
áttu, er lyktaði með sigri, sem lengi
mun sjá stað.
Bjartsýnis- og gleðimaðurinn Þor-
steinn á Vatnsleysu er horfinn sjónhm
okkar. Við mörg tækifæri munum við
sakna hans, með tónsportann til að
laða fram söng. 1 safni minninganna
geymast slikar stundir og eru dýrmæt-
ar.
Þorsteinn var lika alvörunnar mað-
ur og trúmaður. Kirkja Krists átti i
honum trúan og dyggan þjón, sem
kunni góð skil á hinni helgu bók og gat
af einlægni vitnað til hennar á hátiðar-
og sorgarstundum. Kirkjan hans á
Torfastöðum og heimilið á Vatnsleysu
voru honum heilög vé. Þangað sótti
Þorsteinn styrk til góðra verka. Orð
Guðs var honum ávallt ljós á veginum.
Þorsteinn á Vatnsleysu var ekki
gamall maður, þó að rúmlega 80 ár
væru að baki. Forsjónin hafði gefið
honum mikla andlega og likamlegg
hreysti, og fram á siðustu stundu hafði
hann fangið fullt af verkefnum. Þann-
ig stytti hann ævikvöldið. í stopulum
tómstundum undi hann sér við lestur
góðra bóka, lék á orgelið og söng. Og
skrúðgarðurinn fagri varð friðarreitur
Þorsteins. Þar voru hver björk og
hvert blóm vinir hans.
Máttur þeirrar moldar, sem Þor-
steinn trúði alla tið á, nærði þessa vini
hans svo vel, að meðan hann svaf,
teygði sprotinn sig móti ljósi og nýjum
degi. Nú er verkamaðurinn i vingarð-
inum fallinn, og blómin i garðinum á
Vatnsleysu eru að falla til upphafsins.
Huggun og styrkur er að hugsa til þess
i öruggri vissu, að einmitt i dauðanum
eygjum við . nýtt llf.
Vesturbæjarfjölskyldan sendir ást-
vinum öllum innilegar samúðarkveðj-
ur og minnist þeirra á sorgarstundu.
Og elskulegan frænda kveðjum við
með djúpri virðingu og þökk fyrir
langa og góða samfylgd og þá gleði og
festu, sem hann veitti litla samfélag-
inu á Vatsnleysu.
Guð veri með honum.
Björn Erlendsson
f
Við fráfall Þorsteins á Vatnsleysu
leita margar minningar á hugann frá
langri viðkynningu, nánu samstarfi i
búnaðarfélagsskapnum bæði heima i
héraði og I Reykjavík i höfuðstöðvum
landbúnaðarins, i Búnaðarfélagi Is-
lands og á Búnaðarþingi. En skýrust i
minningunni er myndin af Þorsteini
heima á Vatnsleysu bæði sem starf-
andi bónda og á glaðri stund meðal
fjölskyldu og vina á hans margmenna,
glaða og söngelska heimili.
Þorsteinn var glæsimenni að vallar
sýn og var framganga hans öll hin
höfðinglegasta, svo að hann bar af öðr-
um mönnum og ekki hvað sizt á seinni
árum ævinnar. Hann sómdi sér þvi svo
vel að eftir var tekið, hvar sem hann
fór, jafnt meðal stéttarbræðra sinna i
heimasveit og héraði og i glæstum
veizlusölum höfuðstaðarins. Mér þótti
þó auðsæjastur höfðingsbragur Þor-
steins, þegar ég sá hann heima á
Vatnsleysu, klæddan vinnufötum,
geislandi af starfsáhuga og lifsgleði.
Þorsteinn fæddist á Vatnsleysu i
Biskupstungum 2.des. 1893 og ólst þar
upp ásamt tveim systrum á góðbúi
foreldra sinna en þau voru Sigurður
Erlendsson frá Hamarsheiði i Gnúp-
verjahreppi, sem var annálaður
dugnaðar bóndi og Sigriður Þorsteins-
dóttir frá Reykjum á Skeiðum, merk
kona af þekktri ætt, em óþarft er að
kynna.
Vatnsleysa, sem alltaf mun hafa
verið tvibýlisjörð, er i miðri sveit, og
þar var lengi þingstaður sveitarinnar
og i seinni tið réttirnar, Tungnaréttir,
sem margir þekkja vegna fagurs um-
hverfis, söngs og gleði, sem Þorsteinn
átti rikan þátt i að stjórna og skapa öll-
um söngelskum mönnum til ánægju,
þegar réttum var að ljúka. Bæirnir á
Vatnsleysu standa á sléttum hjalla
austan undir lág'um, skógivöxnum ási
og snýr bæjarröðin til suðausturs og
blasa þar við i fjarska Hekla, Tind-
fjallajökull og Eyjafjallajökull og nær
Hreppafjöllin og Vörðufell á Skeiðum,
en til norðausturs gnæfa Bjarnarfell,
Bláfell, Jarlhettur og LangjökulL-eg
fjær Kerlingafjöllin og Hofsjökull. A
Vatnsleysu er landareignin jafnlend
og grasgefin, þar sem skiptast á við-
lendar mýrar og heiðlendi og ávalir
ásar vaxnir birkiskógi, en Tungufljót
rennur meðfram austurmörkum
jarðarinnar milli grösugra bakka og
skógi vaxinna hliða, en Vatnsleysufoss
niðar sitt eilifðar tónverk i einu hinu
fegursta umhverfi, sem augað litur.
Þetta umhverfi heillaði Þorstein og
mótaði svo fast, að hann hefði aldrei
getað yfirgefið Vatnsleysu frekar en
Gunnar forðum Hliðina sina. Þor-
steinn var þvi aldrei tviátta um hvað
hann skyldi verða. Þó að fjölhæfar,
meðfæddar gáfur hefðu getað bent
honum á margháttuð störf, sem hann
hefði án efa leyst af hendi með prýði.
Nei, Þorsteinn unni föðurleifðinni svo
heitt, að annaðkom aldrei til greina en
verða bóndi þar, gæta jarðarinnar og
bæta hana eins og efni og geta leýfðu
og ala þar upp nýja kynslóð, sem taka
mætti við, þegar eigin kraftar þrytu.
En áhugamál Þorsteins voru ekki
einskorðuð við Vatnsleysu og bústörfin
þar. Honum brann i æðum heilbrigður
metnaður fyrir hönd sveitar sinnar,
Biskupstungna og fólksins, sem bjó
þar, og hann unni sér ekki hvildar að
4
islendingaþættir