Íslendingaþættir Tímans - 05.08.1982, Blaðsíða 2

Guðmundur Matthíasson
tónlistarkennari
Fxddur 26.02. 1909
Dáinn 17.07. 1982
Guðmundur Matthíasson er allur. Hann
andaðist að Vífilsstöðum hinn 17. júlí, þegar
sumarið brosir hvað blíðast. En dauðinn spyr ei
um árstíð, aldur eða annað. Ég reyni að skrifa
minningarorð um Guðmund, því að kynni okkar
urðu allnokkur. Hann var kennari minn í 4 vetur
í Kennaraskólanum og kunningi alla tíð síðan. Ég
held að engum hafi verið í nöp við Guðmund.
Hann átti það skap sem engin styrjöld fylgdi og
græskulaust gaman var honum tamt. Fyndinn og
fjörugur, einkum í fámennum hópi eða undir
fjögur augu. Þannig minnist ég hans.
Guðmundur Eggert hét hann fullu nafni. Hann
fæddist í Grímsey, nánar til tekið að Miðgörðum,
en þar var þá faðir hans prestur, Matthías
Eggertsson Jochumssonar barnakennara og sýslu-
skrifara á ísafirði Magnússonar. Eggert var
albróðir þjóðskáldsins frá Skógum í Þorskafirði.
Móðir Guðmundar var Guðný Guðmundsdóttir.
Þau hjón bjuggu yfir fjóra áratugi í Grímsey, sem
þá var lengi síðan afskekktasti staður þessa lands.
Unnu merkilegt starf og verður lengi minnst með
þakklæti og virðingu af eyjarbúum. Þau hjón
eignuðust mörg börn, og var Guðmundur með
þeim yngri. Matthías og Guðný urðu öldruð og
létust með stuttu millibili, en þá var hann orðinn
níræður, en hún lést á 77. afmælisdegi sínum, hinn
29. apríl 1956. Er sjaldgæft að fólk deyi á afmæli
sínu.
Guðmundur var til mennta settur. Hann var
skarpur námsmaður, sem best sést á því að hann
tók stúdentspróf ári síðar en gagnfræðapróf.
Sagði hann mér raunar, að strangt hefði verið að
ganga upp í námsefni nokkurra bekkja sama
vorið. Hann lauk stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum á Akureyri árið 1934. Þá var hann
orðinn 25 ára. Þætti nokkuð seint nú, þegar allt
gengur sem á færibandi, en þá var nokkuð öðru
máli að gegna. Hagur fólks var þröngur um þetta
leyti - á kreppuárunum - og erfiðleikum bundið
að kosta börn til mennta. Á þessum erfiðu tímum
komust ekki aðrir í skóla en þeir, sem áttu sterka
að eða gátu unnið fyrir námskostnaði sínum. Ekki
voru lánin eða styrkimir. Sigursæll er þó löngum
góður vilji. Guðmundur hélt til Þýskalands
fljótlega að loknu prófi frá Akureyraskóla og
lagði stund á tónvísindi við háskólana í Hamborg
og Köln. Var þar fram að stríði, og var langt
kominn með nám sem dugað hefði til doktors-
prófs, en þá hvarf hann heim til gamla ættlandsins.
Áður hafði Guðmundur stundað nám í píanóleik
og tónfræði í Leipzig og Berlín, eða á árunum
upp úr tvítugu. Sést af þessari upptalningu að
hann var vel menntaður tónlistarmaður. Og
þýskumaður var hann framúrskarandi. Hann var
lengi prófdómari við stúdentspróf í þýsku í M.R.
2
Af langri dvöl í Þýskalandi öðlaðist hann mikla
kunnáttu í hinni göfugu og sterku tungu Goethes
og Schillers, mátti víst segja að honum væri
þýskan jafntöm og móðurmálið. Minnist ég
leiðbeininga hans í þessari grein, þegar ég var að
brjótast í því utan skóla á miðjum aldri að taka
stúdentspróf við M.R. - hina gömlu og virðulegu
menntastofnun arftaka Skálholts- Hólavalla og
Bessastaðaskóla. Er ég ævinlega þakklátur
Guðmundi fyrir þessa aðstoð. Hann leiðrétti
hundruð þýskra stíla fyrir mig, æfði mig í tugum
endursagna og las með mér mikið lesefni. Og allt
gerði hann þetta endurgjaldslaust. Ég mun hafa
bundið fáeinar bækur fyrir hann, sem ég bauð
honum, og hann var mér þakklátur fyrir. Ég var
víst eina þrjá daga á heimili þeirra hjóna,
Guðmundar og Helgu Jónsdóttur. Bæði sýndu
þau mér sanna umhyggju. Þá bjuggu þau í húsi
nokkru í Kópavogi, sem nú er löngu horfið. Stóð
þar sem nú er gjáin mikla, og allir kannast við.
Nábýlið var gott. f næsta húsi bjuggu sr. Gunnar
Árnason og Sigríður Stefánsdóttir frá Auðkúlu.
Guðmundur var lengi organisti við Kópavogs-
kirkju. Var að heyra á Guðmundi að samvinna
þeirra prestsins og hans, hafi verið mjög góð. Og
ekki aðeins það, heldur gróin vinátta á báðar
hliðar.
En hverfum að öðru. Guðmundur var
tónlistarkennari við Kennaraskóla íslands strax
við heimkomuna frá Þýskalandi, haustið sem
Hitler hleypti af stað mesta hildarleik veraldar-
sögunnar. Honum leist ekki á að dvelja mikið
lengur í þriðja ríkinu. Við Kennaraskólann varð
aðalstarfsvettvangur Guðmundar.Hann hætti
störfum þar nokkru fyrir sjötugsaldur, enda var
heilsa tekin að gefa sig, svo og þrekið. Hann var
ekki heilsuhraustur maður. Um kennslu hans get
ég verið fáorður. Hann vildi gera vel, en því miður
voru nemendur fremur áhugalitlir við tónlistar-
námið, þar á meðal ég. Ég held að Guðmundur
hefði notið sín best sem prófessor í tónlistarfræð-
um, því að hann hafði alla burði til þess, hálærður
í sinni grein, þótt hann lyki ekki lokaprófi. í
Kennaraskóla kemur margt fólk með allgóðar
almennar gáfur, en fágætt mun að tóngáfa sé þar
framúrskarandi. Það hefur því miður orðið
hlutskipti frábærra tónlistarmanna að þurfa að
troða músik í þá, sem hvorki hafa til þess áhuga
né getu. Auk þess að kenna tónfræði og láta
nemendur syngja, kenndi Guðmundur á har-
móníum. Skólinn átti nokkur ferðaharmóníum,
sem nemendur fengu lánuð. Mun ég hafa haft eitt
slíkt að láni. Auk þessa kenndi Guðmundur þýsku
í skólanum, eftir að nám í þeirri grein var tekið
upp. En það var eftir mína tíð. Þetta sýndist ærið
verkefni. En auk framanritaðs kenndi Guðmund-
ur um skeið tónlistarsögu í Tónlistarskólanum.
Hann kenndi guðfræðinemum og organleikurum
utan af landi organleik 1944-48.
Guðmundur kenndi þýsku í Námsflokkum
Reykjavíkur um árabil. Hann var í stjórn Fél. ísl.
tónlistarmanna, þar af formaður í tvö ár. Flutti
hann nokkur erindi um tónlist og tónlistarmenn í
útvarp. Sögumaður var Guðmundur góður, en
tónlistarsaga var sérgrein hans. Auk þeirra greina
tónlistar sem Guðmundur stundaði í Þýskalandi
í tveimur áföngum, lagði hann þar stund á frönsku
og uppeldisfræði. Upphaf tónlistarnáms Guð-
mundar, fyrir utan föðurhús, var hjá dr. Páli
ísólfssyni. Mátti segja, að tónlistin væri bæði
áhugamál hans og lífsstarf. Hið síðarnefnda hefur
sjálfsagt ekki veitt slíka lífsfyllingu og hið
fýrrtalda. En það er nú einu sinni þannig, að
annað er að hafa eitthvað að áhugamáli en að
brauðstriti.
Guðmundur var hamingjumaður í einkalífi.
Hann kvæntist 30. okt. 1943 Helgu kennara
Jónsdóttur frá Möðruvöllum í Hörgárdal. Hún er
stúdent frá M.A. 1940, og lauk kennaraprófi frá
K.í. ári síðar. Eignuðust þau fjórar dætur. Eru
þær María, Guðný konsertmeistari Sinfoníu-
hljómsveitarinnar, Rannveig og Björg. Allar hafa
þær öðlast góða menntun, en þau hjón voru mjög
áhugasöm um að dætur þeirra gætu komist til þess
þroska sem auðið væri. Heimili þeirra var
menningarheimili.
Ekki ætla ég mér þá dul, að engir aðrir en ég
skrifi eftir Guðmund vin minn Matthíasson. Ég
hef hér að framan dregið fram þá þætti sem blasa
fyrst og fremst við mér. Mér er efst í huga
þakklæti, er Guðmundur er horfinn frá okkur.
Minningarnar lifa í huga mínum og allra sem þann
vitnisburð fær við leiðarlokin.
Með innilegum samúðarkveðjum til aðstand-
enda Guðmundar Matthíassonar.
Auðunn Bragi Sveinsson.
Islendingaþættir